تاثیر ساختار قدرت دولت عربستان سعودی بر الگوی رفتار خارجی این کشور بویژه در قبال جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روابط بین الملل، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استاد گروه روابط بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران ، ایران

3 استاد گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی،دانشگاه تهران، تهران ، ایران

4 دانشیار گروه روابط بین الملل، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

یکی از متغیرهای کلیدی و اساسی در شناخت الگوی رفتار خارجی یک دولت در نظام بین الملل، فهم ساختار قدرت و چگونگی صورت بندی و توزیع قدرت در یک واحد ملی است. در این پژوهش با بهره گیری از نظریه  واقع گرایی نوکلاسیک  به بررسی ساختار و صورت بندی  قدرت، چگونگی نظام سیاست گذاری، فرایند تصمیم گیری در نظام عربستان سعودی و تحلیل سیاست خارجی این کشور به ویژه در قبال جمهوری اسلامی ایران پرداخته شده است. علت اتخاذ رویکردهای مختلف در سیاست خارجی عربستان، به مهندسی ساختار نامتقارن قدرت در این کشور بر می گردد که از ابتدای شکل گیری آن تاکنون بر عنصر پادشاه به عنوان هسته اصلی قدرت بنا گردیده و رفتار دولت در حوزه خارجی را همواره تابعی از وضعیت و شرایط قدرت پادشاه در نظام سیاسی این کشور نموده است. نظام حکمرانی سعودی با اتخاذ رویکردی تهاجمی در سیاست خارجی، سعی در مدیریت چالش های داخلی تهدیدزا و انحراف آن به محیط بیرونی دارد؛ در راستای تحقق این هدف، جمهوری اسلامی ایران را به دلیل ویژگیهای خاص خود، به عنوان تهدید آنی در محیط پیرامونی آن کشور معرفی می نماید. مفروض نگارنده این است که "صورت بندی و ساختار قدرت دولت در کشور عربستان سعودی، عامل مهم و تاثیر گذاری در تعیین انواع راهبردهای موازنه ای و تسهیل مناسبات سه گانه همکاری، رقابت و منازعه در سیاست خارجی این کشور است". از این رو هدف پژوهش پاسخ به این پرسش اساسی است؛ «صورت بندی و ساختار قدرت متمرکز در نهاد سلطنت در عربستان سعودی چه تاثیری بر سیاست خارجی این کشور به ویژه در قبال جمهوری اسلامی ایران دارد؟». بنابراین با در نظر داشتن ساختار قدرت در این کشور، واکاوی علل رفتار و رویکرد مداخله گرایانه این کشور در منطقه، کانون این پژوهش را تشکیل می‌دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Impact of the Power Structure of the Saudi Arabia on the Foreign Policy especially towards the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • Hossein Gharibi 1
  • Seyed Jalal Dehghani Firoozabadi 2
  • Ahmad Naghibzadeh 3
  • keyhan Barzegar 4
1 Ph.D Student, International Relations, Islamic Azad University, Sciences and Research Branch, Tehran, Iran
2 Professor of International Relations, Allameh Tabatabai University
3 Professor in Political Sciences, University of Tehran
4 Associate Professor of International Relations, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran
چکیده [English]

Recognizing the structure and distributing of power is one of the key variables in understanding the pattern of foreign behavior of a state in the international system.
The presumption of this research is that, the power structure of the Saudi Arabia as a monarchy system, has a direct effect on the country’s approach in foreign policy.so the structure of power and decision making process in Saudi Arabia and analyzing foreign policy toward Iran is analised within the theoretical frame work on Neo-classical realism.
The root of different behaviors to a foreign threats goes back to the formation of the Saudi asymmetric power structure, which since its inception has been based on the king element as the core of power, which always makes government behavior in the foreign arena a function of its status.
The internal challenges lead corrosively foreign policy approach to external environment in form of aggressive approach and a player as regional hegemonic power.
According to the author hypothesis, the form and structure of Power in Saudi Arabia is a key element in determining balancing strategies and Facilitating the threefold relationship of cooperation, competition and conflict in foreign policy.
Hence the main goal of research is responding to key question to what extend the effects of concentrated power structure in Saudi Monarchy system on foreign policy particularly on Islamic Republic of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Power structure"
  • " foreign policy"
  • " Islamic Republic of Iran"
  • "Saudi Arabia"
  • "Neo-classical Realism"
  • آقایی، سید داود (1368). سیاست و حکومت در عربستان سعودی، نشر میزان، چاپ اول، تهران.
  • احمدی، حمید (1387) روابط ایران و عربستان در سده بیستم (دوره پهلوی) مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی، چاپ اول، تهران.
  • الیوت هاوس، کارن(1394) درباره عربستان: مردم، گذشته، دین، خطوط گسست و آینده، مترجمان فاطمه مهسا کاراموزیان و مرتضی رجایی خراسانی سال ۱۳۹۴.
  • امیر اصلانی، اردوان (1398) عربستان سعودی از ظهور تا سقوط، ترجمه آزینا ربانی، نشر ماهریس، چاپ دوم، تهران.
  • بشیریه، حسین(1381) جامعه‌شناسی سیاسی، نشر نی، چاپ هشتم، تهران.
  • بشیریه، حسین(1384) گذار به دمکراسی( مباحث نظری)، نشر نگاه معاصر، چاپ دوم، تهران.
  • دال، رابرت، استاین بریکنر، بروس(1394) تحلیل سیاسی مدرن، ترجمه حمیرا مشیرزاده، نشر فرهنگ جاوید، تهران.
  • درویشی، داریوش(1397) عربستان سیاست خارجی در سایه بحران های داخلی،انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
  • الرشید، مضاوی(1393)عربستان سعودی و جریان های اسلامی جدید، مترجم رضا نجف زاده، ناشر پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، چاپ اول، تهران.
  • رمضانی، روح الله (1398) چارچوبی تحلیلی برای بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ترجمه علیرضا طیب، نشر نی، تهران.
  • سبحانی فر، محمدجواد(1381) همگرایی و واگرایی در روابط ایران و عربستان و تاثیر آن بر امنیت ملی ایران، کتاب دکترای دانشگاه عالی دفاع ملی.
  • شیرازی، نورالدین(1367) نظام آل سعود، انتشارات فراندیش، چاپ اول، تهران.
  • طاهری، سید مهدی(1397) علل تداوم قدرت رژیم پادشاهی عربستان سعودی، موسسه فرهنگی هنری مشعر، تهران.
  • فولر، گراهام(1394) قبله عالم ژئوپلیتیک ایران، ترجمه عباس مخبر، نشر مرکز، چاپ هفتم، تهران.
  • فونتن، آندره(1362) یک بستر و دو رویا،‌ تاریخ تنش‌زدایی(81ــ1962)، ترجمه: عبدالرضا هوشنگ مهدوی، نشر نو، تهران.
  • کاتوزیان، همایون(1384) اقتصاد سیاسی ایران، ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، چاپ یازدهم، نشرمرکز، تهران.
  • احمدیان، حسن (1392) خاورمیانه 9 (ویژه مسائل داخلی عربستان)، دین و دولت در عربستان سعودی، از دولت وهابی تا وهابیت دولتی، موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران، چاپ نخست، تهران.
  • مشیرزاده، حمیرا (1394) تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل، انتشارات سمت، تهران.
  • نقیب‌زاده، احمد (1380) درآمدی بر جامعه‌شناسی سیاسی، انتشارات سمت، تهران.

 

  • احمدی، حمید(1396) عربستان سعودی و نظم مطلوب منطقه ای، مجموعه مقالات نخستین همایش بین المللی امینت تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
  • اسدی، علی‏ اکبر (1396). «سیاست خارجی عربستان سعودی: منابع، اهداف و مسائل»، فصلنامه مطالعات راهبردی ، شماره 20 (75)، صص107-132.
  • حاجی یوسفی، امیرمحمد(1376) رانت، دولت رانتیر، رانتیریسم، یک بررسی مفهومی، اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره 126- 125.
  • شفیعی، نوذر(1387) ساختار قدرت در عربستان سعودی، تالیفات و نوشته ها، وبلاگ نوذر شفیعی
  • طاهایی، سیدجواد، (۱۳۸۲)، بازشناسی منطق رفتاری جدید از ناحیه جامعه سیاسی این کشور؛ پارادوکس عربستانی، راهبرد، بهار، دوره ۱۱، شماره ۱، صص ۲۳۱-۱۹۱.
  • طاهری، سیدمهدی(1396) حاکمیت نظام سیاسی قیبله محور در عربستان سعودی، فصلنامه پژوهش‌های منطقه‌ای، سال پنجم، شماره 15. صص ۶۷-۴۳.
  • فتاحی اردکانی، حسین، امام جمعه زاده، سیدجواد، هرسیج، حسین(1397) تجزیه و تحلیل الگوی قدرت نرم در خاورمیانه: مطالعه موردی عربستان سعودی، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، سال هشتم، شماره اول. بهار ۱۳۹۷، صص۶۲-۲۹.
  • نادری، عباس (1388) بررسی جامعه شناختی نظام سیاسی عربستان سعودی، مجله سیاست خارجی، سال بیست و سوم، شماره3.
  • نجات، سیدعلی(1399) تزلزل در پایه‌های ساختار قدرت عربستان سعودی، سایت خبری تحلیلی راهبرد معاصر، کدخبر 46817.

 

  • Niblock, Tim(2006) Saudi Arabia Power, Legitimacy and Survival, Institute for Middle Eastern And Islamic Study, University of Durham.
  • Aburish, K.said (1996) the rise, corruption and Coming Fall of the House of Saud, New York: St. Martine s Griffin
  • Al-Shihabi, Ali (2016) The Saudi Kingdom between the Jihadi hammer and the Iranian Anvil, Markus Wiener Publishers Princeton.
  • Nuruzzaman,Mohammed(2019)Foreign Policy of Saudi Arabia, Oxford Bibliographies in International Relations Of Power, Princeton University Press.

 

  • Partrick, Neil (2016)Saudi Arabian Foreign Policy Conflict and Cooperation, I.B. Tauris.
  • Rose, Gideon(1998) Neoclassical Realism and Theories of Foreign Policy, World politics,Vol.51, No.1
  • Rosenau, James (2006) The Study of World Politics Volume 1: theoretical and methodological challenges, Routledge, New York.
  • Schweller, Randall L.(2006) Unanswered threats : Political Constraints on the Balance
  • Schweller, L: Randall (2006) Unanswered Threats, Political Constraints on the Balance of Power, Princeton University Press.
  • Taliaferro,W. Jeffrey, Ripsman norrin , lobell ,E. steven, (2009)  Neoclassical Realism, the State, and Foreign Policy, Cambridge University Press.
  • Aburish, Said K (1996) The Rise, Corruption and Coming Fall Of The House Of Saud, Publisher St Martins Pr.
  • Felsch, Maximilian(2020) The Ascent of Saudi Arabia to a Regional Hegemon: The Role of Institutional Power in the League of Arab States, SAGE Journals, Volume: 57 issue: 2.
  • Cordesman ,Anthony,. Al-Rodhan, Khalid. R (2007)Vol.1, Gulf Military Forces in an Era of Asymmetric Wars, Published in cooperation with the Center for Strategic and International Studies, Washington, D.C.
  • Hubbard,Ben(2020) MBS: The Rise of a Saudi Prince, The New York Times.
  • Saud Manqarah, Abdulmajeed(2019) Competing Models in the Middle East: Saudi Arabia and Iran, King Faisal Center for Research and Islamic Studies, especial Report.
  • Keynoush, Banafsheh(2016) Saudi Arabia and Iran Friends or Foes? Palgrave Macmillan, New York, NY.