واکنش جنبش دانشجوییِ دهه 1340 به سبک‌های هویتیِ نیروهای سیاسیجبهه ملی، حزب توده، روحانیان سنتی و نهضت آزادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشجوی دکتری علوم سیاسی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی

3 دانشیار گروه مطالعات اجتماعی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی

چکیده

آزادی نسبی اوایل دهه 1340 در حکومت پهلوی، فرصتی برای بازسازی و فعالیت دوباره جنبش دانشجویی در ایران فراهم‌آورد. جنبش دانشجویی به‌دلیل سرکوب سیاسی دهه1330، ناامیدی از روش‌های رفورمیستی و چیرگی مبارزات چریکی در برخی کشورهای جهان سوم، به‌سوی رادیکال‌شدن سوق‌یافت؛ در این دوران، برخی از احزاب و نیروهای سیاسی و اجتماعی مانند جبهه ملی، حزب توده، روحانیان سنتی و نهضت آزادی سعی‌کردند هویت‌های مشروع، برنامه‌دار و مقاومت را تعریف و دانشجویان را به پذیرش اثربخش‌بودن اقدام‌های اصلاح‌گرانه (رفورمیستی) ترغیب‌کنند؛ این مسئله که دانشجویان در دهه 1340 چه واکنشی به هویت‌های مشروع، برنامه‌دار و مقاومت جبهه ملی، حزب توده، روحانیان سنتی و روشن‌فکران دینی داشتند، موضوع این نوشتار است.
چارچوب نظری مقاله، هویت «کاستلز» و روش به‌کاررفته در نوشتار تطبیقی است. نتیجه تحقیق نشان‌داد که انطباق‌نداشتن هویت‌های مشروع، برنامه‌دار و مقاومتِ نیروهای سیاسی (جبهه ملی، حزب توده، روحانیان سنتی و نهضت آزادی) با انتظارات دانشجویان، طرد آنها را ازسوی جنبش دانشجویی سبب‌شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Reaction of the Student Movement of the 1960s to the Identity of Political Forces The National Front, the Tudeh Party, the Traditional Clerics and the Freedom Movement of Iran

نویسندگان [English]

  • mohsen Khalili 1
  • mohsen Mousavizadeh Jazayeri 2
  • Seyed Abdolamir Nabavi 3
1 Professor, Department of Political Science, Ferdowsi University of Mashhad, Iran.
2 Ph.D student of Political Science Research Institute of Cultural and Social Studies
3 Associate Professor, Department of Social studies, Institute of Social and Cultural studies.
چکیده [English]

The relative freedom of the Pahlavi government in the early 60s provided an opportunity for the student movement to rebuild and re-operate in Iran. The student movement led to radicalization due to the political repression of the 1950s, disappointment from reformist methods and the guerrilla struggle in some Third World countries; during this period, some political and social parties and forces such as the National Front, the Tudeh Party, the Traditional Clerics, and Freedom Movement Define legitimate, planed and resistance identities and encourage students to accept the effectiveness of reformist actions. The question of how students reacted to legitimate identities, the programmers and resistance of the National Front, the Tudeh Party, traditional clergy and religious intellectuals in the 1960s is the subject of this article. The theoretical framework of the paper is Castells' identity and the method used is comparative writing. The results showed that the lack of harmony between the legitimate, planned, and resistant identities of political forces (the National Front, the Tudeh Party, traditional clergy, and the Freedom Movement) with the students' expectations the political forces were driven away from the student movement

کلیدواژه‌ها [English]

  • Second Pahlavi
  • Student Movement
  • National Front
  • Tudeh Party
  • Traditional Clerics
  • Freedom Movement
  • Identity Styles
-      آبراهامیان، یرواند (1383)؛ ایران بین دو انقلاب؛ ترجمه احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی؛ تهران: نشر نی.
-      ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ــــــــــــ  (1386)؛ اسلام رادیکال؛ ترجمه فرهاد مهدوی؛ آلمان: نشر نیما.
-      آشتیانی، منوچهر(1396)؛ پرسیدن و جنگیدن؛ تهران: نشر نی.
-      اشرف احمد (1395)؛ هویت ایرانی از دوران باستان تا پایان پهلوی؛ تهران: نشر نی.
-      امجدی، جلیل (1383)؛ تاریخ شفاهی گروه‌های مبارز هفت‌گانه مسلمان؛ تهران: مرکز انقلاب اسلامی.
-      امینی، ایرج (1388)؛ بر بال بحران (زندگینامه سیاسی علی امینی)؛ تهران: نشر ماهی.
-      احمدزاده مسعود (1349)؛ مبارزه مسلحانه هم استراتژیک هم تاکتیک؛ بی‌جا:بی‌نا.
-      باقرنژاد، مجتبی (1394)؛ تاریخچه مبارزات اسلامی دانشجویان ایرانی در خارج از کشور؛ تهران: اطلاعات.
-      ‌‌بازرگان، مهدی (1391)؛ مجموعه آثار جلد ۱- مباحث بنیادین؛ تهران: شرکت سهامی انتشار.
-      ــــــــــــ  (1377)؛ مجموعه آثار جلد2- مباحث بنیادین؛ تهران: شرکت سهامی انتشار.  
-      ‌‌بازرگانی، بهمن (1397)؛ زمان بازیافته؛ تهران: اختران.
-      ــــــــــــ  (1393)؛ «سازمانی که بت شد»، مهر نامه؛ سال پنجم، ش 36،  ص 156 تا 160.
-      باقی، عمادالدین (1383)؛ جنبش دانشجویی ایران؛ از آغاز تا انقلاب اسلامی؛ تهران: شرکت حکایت قلم نوین.
-      بهروز، مازیار (1392)؛ شورشیان آرمان‌خواه؛ چ 13، تهران: ققنوس.
-      بشیریه، حسین (1386)؛ تاریخ اندیشه سیاسی در قرن بیستم: اندیشه‌های مارکسیستی؛ تهران: نشر نی.
-      تاجیک، محمدرضا (1378)؛ فرامدرنیسم و تحلیل گفتمان؛ تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
-      تیزابی، هوشنگ (1355)؛ علل شکست جریان سیاهکل؛ بی‌جا: حزب توده ایران.
-      جزئی، بیژن (1358)؛ نبرد با دیکتاتوری؛ تهران: مازیار.
-      ــــــــــــ (1355)؛ پنج رساله؛ بی‌جا: چریک‌های فدایی خلق.
-      ــــــــــــ  (بی‌تا)؛ تاریخ سی سال اخیر؛ بی‌جا: سازمان چریک‌های فدایی خلق.
-      جوانشیر، ف (1359)؛ مائوئیسم و بازتاب آن در ایران؛ تهران: حزب توده.
-      جنکینز، ریچارد (1394)؛ هویت اجتماعی؛ ترجمه تورج احمدی؛ تهران: پردیس دانش.
-      حاجیانی، ابراهیم (1388)؛ جامعه‌شناسی هویت ایرانی؛ تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتژیک.
-      حسینی‌زاده، محمدعلی (1386)؛ اسلام سیاسی در ایران؛ قم: دانشگاه مفید.
-      روحانی، حسین (1390)؛ سازمان مجاهدین خلق؛ تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
-      رضایی، امیر (1381)؛ خودکاوی ملی در عصر جهانی‌شدن؛ تهران: قصیده‌سرا.
-      سحابی، یدالله (1375)؛ خلقت انسان؛ چ 13، تهران: شرکت سهامی انتشار.
-      شعاعیان، مصطفی (1354)؛ انقلاب؛ بی‌جا: بی‌نا.
-      ــــــــــــ  (1355)؛ چند نگاه شتاب‌زده؛ بی‌جا: بی‌نا.
-      صابر، هدی (1388)؛ سه هم‌پیمان عشق؛ تهران: صمدیه.
-      ضیاظریفی، ابوالحسن (1378)؛ سازمان دانشجویان دانشگاه تهران؛ تهران: شیرازه.
-      طیرانی، امیر (1388)؛ اسناد بیانیه‌ها و صورت‌جلسات جبهه ملی؛ تهران: گام نو،
-      عبدی، عباس (1393)؛ جنبش دانشجویی پلی‌تکنیک؛ تهران: نشر نی.
-      علی‌قلی طایفه، عباس (1395)؛ نهضت آزادی ایران از تأسیس تا انشعاب؛ تهران: صمدیه.
-      فرکلاف، نورمن (1379)؛ تحلیل انتقادی گفتمان؛ ترجمه فاطمه شایسته پیران؛ تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
-      فراستخواه، مقصود (1393)؛ تاریخ هشتادساله دانشکده فنی دانشگاه تهران؛ تهران: نشر نی.
-      کاستلز، مانوئل (1380)؛ عصر اطلاعات اقتصاد، جامعه و فرهنگ؛ ترجمه احد علیقلیان و حسن چاوشیان؛ تهران: طرح نو.
-      کدیور، جمیله (1379)؛ تحول گفتمان سیاسی شیعه در ایران؛ تهران: طرح نو.
-      کاظمی، عباس (1383)؛ جامعه‌شناسی روشن‌‌ﻔﮑﺮی دﯾﻨﯽ در اﯾﺮان؛ تهران: طرح نو.
-      لطف‌اللهی، سیامک (1394)؛ خاطرات سیامک لطف‌اللهی، (از سازمان انقلابی تا انقلاب)؛ تهران: خجسته.
-      مرکز بررسی اسناد تاریخی (1379)؛ جبهه ملی به روایت اسناد ساواک؛ تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
-      م‍وس‍وی، می‍رح‍س‍ی‍ن‌ و هادی خ‍ان‍ی‍ک‍ی (1380)؛ اس‍ن‍ادی‌ از ج‍ن‍ب‍ش‌ دان‍ش‍ج‍وی‍ی‌ در ای‍ران‌؛ تهران: وزارت‌ ف‍ره‍ن‍گ‌ و ارشاد اس‍لام‍ی‌.
-      مارش، دیوید (1378)؛ روش و نظریه در علوم سیاسی؛ ترجمه امیرمحمد حاجی یوسفی؛ تهران: پژوهشکده مطالعات راهبری.
-      مؤمنی، حمید (1358)؛ پاسخ به فرصت‌طلبان؛ تهران: م- بیدسرخی.
-      محمدی، محمد (1396)؛ خاطرات و تأملات در زندان شاه؛ تهران: نشر نی.
-      نجاتی، غلامرضا (1380)؛ نگاهی از درون به جنبش چپ؛ چ 2، تهران: شرکت سهامی انتشار.
-      ــــــــــــ (1371)؛ تاریخ سیاسی بیست‌وپنج‌ساله ایران (از کودتا تا انقلاب)؛ تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
-      نجات‌حسینی، محسن (1390)؛ پرفراز خلیج‌ فارس؛ تهران: نشر نی.
-      ن‍ی‍ک‍ب‍خ‍ت، رح‍ی‍م ‌(1381)؛ ج‍ن‍ب‍ش‌ دان‍ش‍ج‍وی‍ی‌ ت‍ب‍ری‍ز (ب‍ه ‌روایت‌ اس‍ن‍اد و خ‍اطرات‌)؛ تهران: دفتر ادبیات و هنر مقاومت.
-      نصر، حسین (1394)؛ حکمت و سیاست؛ تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران.
-      ون دایک، تئون (1382)؛ مطالعاتی در تحلیل گفتمان؛ ترجمه پیروز ایزدی؛ تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
-      هاشمیان‌فر، حسن (1390)؛ گونه‌شناسی رفتار سیاسی مراجع تقلید شیعه (۱۳۵۷ - ‎۱۳۳۲)؛ تهران: دانشگاه امام صادق.
-      یزدی، ابراهیم (1394)؛ شصت سال صبوری و شکوری؛ تهران: کویر.