اسلام‌گرایی و ناکامی آن در کردستان عراق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 . استاد گروه علوم سیاسی‌، دانشکده حقوق و علوم سیاسی‌ دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری علوم سیاسی‌، دانشکده حقوق و علوم سیاسی‌ واحد علوم و تحقیقات‌، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران.

چکیده

تحولات خاورمیانه در قرن بیست‌ویکم در ابعاد سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، معادلات سیاسی خاورمیانه را دستخوش تغییر کرده‌ و مسائلی گوناگون را در چشم‌انداز پژوهش‌های  منطقه قرارداده‌است که مسئله جریان‌های سیاسی اسلام‌گرا از مهم‌ترین آنهاست؛ دراین‌میان، اقلیم کردستان عراق هم با توجه به رشد و پیشینه تاریخی گروه‌ها و جریان‌های سیاسی اسلامی در آن به دلیل موقعیت راهبردی (استراتژیکی) و تحولات سیاسی و اجتماعی پیش‌آمده به محلی برای رقابت احزاب سیاسی اسلام‌گرا با احزاب سکولار با گرایش‌های ناسیونالیستی در فرایند انتخابات تبدیل‏شد  اما به‌رغم موفقیت و پیروزی احزاب اسلام‌گرا در بسیاری از کشور‌های عربی خاورمیانه، مانند مصر  و تونس پس از بهار عربی، احزاب اسلام‌گرا در تحولات اجتماعی و سیاسی کردستان عراق و فرایند انتخابات به موفقیت دست‌نیافتند. فرضیه این پژوهش، مبتنی‌بر روش تحلیلی و اسنادی آن است که سه متغییر اصلی یعنی «غلبه‌یافتن اندیشه‌های ناسیونالیسم قومی، غلبۀ جریان­‌های رقیب حزبی سکولار و حضور نیرو‌های خارجی (‌ایالات متحده آمریکا)» در ناکامی احزاب اسلام‌گرا در کردستان عراق، تأثیرگدار بوده‌است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Islamism and its Failure in Iraqi Kurdistan

نویسندگان [English]

  • hamid Ahmadi 1
  • najmodin tamri 2
1 Professor of Political Science, Department of Political Science, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran.
2 Ph.D Student of Political Science, Faculty of Law and Political Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran.
چکیده [English]

Twenty-first century developments in the Middle East have changed the political equations of the Middle East in terms of political, economic, and cultural dimensions, and have addressed various issues in the field of regional research, of which Islamic political currents are the most important issue. The history of Islamic political groups and currents in that country, due to strategic position and political and social upheavals, became a place for competition of Islamic political parties against secular parties with nationalist tendencies in the election process, but despite success and victory of Islamic parties in many Arabic countries in the Middle East, such as Egypt and Tunisia after the  Arabic Spring, Kurdish Islamic parties neither succeeded  in the social and political developments of Iraqi Kurdistan nor did in the election process. The hypothesis of this study is based on the analytical and documentary method that three main variables, namely, "Overcoming the ideas of ethnic nationalism, overcoming secular party rival currents and the presence of foreign forces (US)", have contributed to the failure of Islamic parties in Iraqi Kurdistan.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamism
  • ethnic nationalism
  • Iraqi Kurdistan province
  • secular political currents
-      احمدی، حمید (1390)؛ جامعه‌شناسی سیاسی جنبش­‌های اسلامی؛ تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
-      ------------ (1390)‌؛ سیر تحول جنبش‌های اسلامی از نهضت سلفیه سید جمال تا بیداری اسلامی؛ تهران : دانشگاه امام صادق (‌ع)‌.
-      احمدی‌پور، زهرا‌؛ طهورث موصلو و طیبه موصلو‌ (بهار و تابستان 1389)‌ «تحلیل قومیت و هویت قومی در ایران؛ جهت امنیت پایدار»‌، فصلنامه انتظام اجتماعی‌؛ سال دوم‌، ش 1‌‌.
-      اخوان کاظمی‌، بهرام (1388)‌؛ علل ناکارآمدی احزاب سیاسی در ایران؛ تهران: مرکر اسناد انقلاب اسلامی.
-      الخرسان، صلاح (1381)؛ «التیارات السّیاسیه فی کردستان العراق»، فصلنامه راوه؛ ترجمۀ سمیر شوهانی؛ دانشگاه تهران، ش 3.
-      اسدی، علی‌اکبر (1391)؛ «تحوّل رویکرد جریان­‌های اسلامی در کردستان عراق»‌، فصلنامۀ مطالعات راهبردی جهان اسلام؛ تهران: ش 51.
-      انتصار، نادر (1385)؛ مافیای قدرت بررسی ناسیونالیسم قومی ـ نژادی کردها؛ ترجمۀ عرفان قانعی­فرد؛ تهران: مؤلّف‌.
-        ------- (1381)؛ قومیّت­گرایی کرد؛  ترجمۀ عبدالله عبدالله‌زاده؛ تهران: مترجم.
-   برنکاتی، داون (1378)؛ «آیا فدرالیسم به سامان سیاسی در عراق می­انجامد»؛ ترجمۀ عبدالرّضا همدانی؛ مقالۀ چاپ‌شده در مجموعه مقالات: سامان سیاسی در عراق جدید؛ تألیف امیرمحمّد حاجی یوسفی و احمد سلطانی؛ تهران: وزارت امور خارجه‌.
-   برویین، وان و سن مارتین (1379)؛ جامعه‌شناسی مردم کرد (آغا، شیخ و دولت) ساختار‌های اجتماعی و سیاسی کردستان؛ ترجمه ابراهیم یونسی؛ تهران: پانیذ.
-       بهشتی معز‌، رضا (1375)‌؛ درآمد نظری بر تاریخ دموکراسی‌؛ تهران: طرح نو.
-      ـ خالدی، حسن و حمیدرضا محمّدی (1391)؛ ژئوپلیتیک کردستان عراق؛ تهران: نشر انتخاب.
-       جونز، و. ت (1380)؛ خداوندان اندیشه سیاسی‌؛ ترجمه علی رامین‌؛ چ 5، ج 2، تهران: امیرکبیر.
-      حق‌پناه، جعفر (1386)؛ بررسی تحوّلات کردستان عراق پس از تشکیل دولت مرکزی؛ تهران: گزارش پژوهشی پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی‌.
-       خسروی‌، غلامرضا (بهار 1385)‌؛ «درآمدی بر بنیادگرایی اسلامی»، مطالعات راهبردی‌؛ ش 1.
-      دکمجیان، هرایر (1390)؛ جنبش­‌های اسلامی معاصر در جهان عرب؛ ترجمۀ حمید احمدی؛ چ 6، تهران: انتشارات کیهان.
-       دوورژه‌، موریس  (1354)؛  اصول علم سیاست‌؛ ترجمه ابوالفضل قاضی‌؛ تهران: حبیب.
-   رابین، مایکل (1990)؛ تهدید بنیادگرایان در کردستان عراق‌؛ ترجمه برزان غفوری و شیرزاد ضیائی؛ تهران: پژوهشکدۀ علوم انسانی و مطالعات فرهنگی‌.
-      رندل، جاناتان  (1379)؛ با این رسوایی چه بخشایشی؟ تحلیل مسائل سیاسی کردستان؛ ترجمۀ ابراهیم یونسی؛ تهران: پانیذ.
-      سعید‌، بابی (1379)‌؛ هراس بنیادین اروپامداری و ظهور اسلام‌گرایی؛ ترجمه غلامرضا جمشیدی‌ها و موسی عنبری‌؛ تهرات: دانشگاه تهران.
-      شیخ عطّار، علیرضا (1382)؛ کردها و قدرت­‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای؛ تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتژیک‌.
-      عالم‌، عبدالرحمان (1373)‌؛ بنیاد‌های علم سیاست؛ تهران: نشر نی.
-   غفاری‌، مصطفی (1391)‌؛ «بیداری اسلامی: تحلیل موج نوین بیداری در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای»‌، بیداری اسلامی درعمل و نظر؛ ‌به کوشش اصغر افتخاری؛ تهران: انتشارات امام صادق (ع)‌.   
-      فلاح، رحمت­الله (1392)؛ «گونه­شناسی جریان­‌های اسلام­گرا در اقلیم کردستان»‌، فصلنامۀ پانزده خرداد؛ دوره 3، سال دهم، ش 350.
-      قاسمی، ﻣﺤﻤّﺪﻋﻠﻲ (1389)؛ «ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻣﺆﺛّﺮ ﺑﺮ آﻳﻨﺪۀ ﻋﺮاق: ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﺳﻨﺎرﻳﻮها»، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣۀ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت راﻫﺒﺮدی؛ ﺗﻬﺮان: ﺳﺎل ﺳﻴﺰدﻫﻢ، ش 1.
-      کاویانی راد، مراد  (1387)؛ «تحلیل ژئوپلیتیک تحوّلات کردستان عراق»‌، فصلنامۀ سیاست دفاعی؛ تهران: ش 20.
-      کرمی، صابر (1386)؛ قوم­گرایی و ایجاد نظام سیاسی و دموکراتیک در عراق، پایان­نامۀ تحصیلی کارشناسی ارشد؛ تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
-      گالبرایت، پیتر (بهار 1382)؛ «کردها و عراق پس از صدّام»، راهبرد‌؛ تهران:  ش 27.  
-      گروه بحران بین­الملل (1391)؛ جنبش­‌های افراطی در کردستان عراق؛ ترجمۀ حمزه محمّدی؛ تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
-   ماه‌پیشانیان‌، مهسا (پاییز 1388)؛ «تبیین منازعات قومی براساس تئوری‌های مداخله: نگاهی به تهدید‌های نرم آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران»‌، فصلنامه علمی تخصصی عملیات روانی؛ سال ششم‌، ش 23.‌
-      .ملکیان، مصطفی (1381)؛ سکولاریسم و حکومت دینی؛ تهران: انتشارات صراط‌.
-      محمّدی، حمیدرضا (1376)؛ «نقش اکراد در جغرافیای سیاسی منطقۀ خاورمیانه»‌، مجلّۀ رشد آموزش جغرافیا؛ ش 48 تا 51.
-   مسجدی، ایرج (1380)؛ بررسی روابط حرکت اسلامی کردستان عراق و جمهوری اسلامی ایران، پایان­نامۀ تحصیلی کارشناسی ارشد مدیریّت امور دفاعی؛ تهران: دانشگاه امام حسین.
-    مسعودنیا‌، نجفی و داود نجفی (1390)‌؛ «احزاب و توسعه سیاسی در ایران؛ چالش‌ها و راهکارها»، مجله علمی تخصصی پژوهش‌های سیاسی؛ سال اول‌، ش 2.
-      مصطفی امین، نوشیروان (2006)؛ تاریخ سیاسی کردستان؛ ترجمه اسماعیل بختیاری؛ سلیمانیّه: ژین.
-       مقصودی، مجتبی (1380)‌؛ تحولات قومی در ایران؛ علل و زمینه‌ها‌؛ چ 1، تهران: نشر مؤسسه مطالعات ملی‌.
-      --------- (1384)؛ «عراق پس از سقوط بغداد»، مجموعه مقالات؛ تهران: دانشکدۀ وزارت امور خارجه.
-      نوذری‌، حسینعلی (1385)‌؛ مکاتب سیاسی معاصر: نقد و بررسی کمونیسم، فاشیسم‌، کاپیتالیسم و سوسیالیسم‌؛ چ 2، تهران: انتشارات نقش جهان‌.
-   ویسی، دلاور (1379)؛ تأثیر انقلاب اسلامی بر ظهور جنبش­‌های اسلام­گرا در کردستان عراق، پایان­نامۀ تحصیلی کارشناسی‌ارشد علوم سیاسی؛ تهران: دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی.
-      یلدیز، کریم (1391)؛ کردها در عراق گذشته، حال و آینده؛ ترجمۀ سیروس فیضی؛ تهران:  انتشارات توکلّی‌.
-       سویلی، ایدریس (2009)؛ التیار الاسلامی فی جنوب کردستان (1946-1991)‌؛ سلیمانیّه: سنا النّشر.
-      نوری بازیانی، محمّدسعید (2006)؛ مستقبل الحرکه الاسلامیّه فی کوردستان العراق؛ اربیل: مکتبه التّفسیر.
-   باوه مراد، مولود (2013)‌؛ «یه کگرتووی ئیسلامیی کوردستان دروستبوون و پئکهاته و به­رنامه»،  هه ولیر: له بلاوکراوه کانی مه­کته­بی راگه یاندنی یه کگرتووی ئیسلامیی کوردستان عراق، به­رگی په نجم، بی ناو، بی شوین.
-    -------(2008)؛ «هیله گشتیه کانی پروژه­ی سیاسی یه کگرتووی ئیسلامی کوردستان»، له بلاوکراوه کانی مه­کته­بی راگه یاندنی یه کگرتووی ئیسلامیی کوردستان عراق؛ اربیل: بی شوین‌.
-      سیوه یلی، ئیدریس (2006)؛ رووتی  یئسلامی  له باشوری کوردستان؛ سلیمانیّه: چاپخانه گه­نج‌.
-       عه بدوللا، خه لیل (2005)؛ عیراق له دیکتاتوریه نه‌ته­وه بو دیموکراسی؛ سلیمانیّه: اتّحادیّۀ میهنی کردستان.
-      ئیرونی، موسلیح (2004) ؛  ئیسلام و ناسیونالیسم له کوردستان دا، هه ولیر : ئاراس، ل62.
 
- Brussels , Amman   (2003 ), Radical Islam in Irag Kurdistan: the mouse that Roared International Crisis Group.   (February,7).
 
- Fukuyama ‌. Francis (1995), Trust: the social virtues and the creation of prosperity, New York, Free Press.
 
- Gunter, M‌.Michael (2014) , A  De facto Kurdish state in Northern Iraq‌. Third world Quarterly(Gray book. London)‌.Vol 14‌. No
- Inga, Rogg (2002), Die kurden im bann der Islamisten, NeueZurcher Zeitung (2 december) quote in: Radical Islam in Iragi Kurdistan.
- Jonathan , Schanzer(2003),  Ansar al-Islam : Irags al-Qaeda Connection Policy Watch  , International Crisis Group   (January,15).
- MeDowall,David (2000), A Modern history of the Kurds‌. London: I.B.  Tauris‌. 2nd rev. and updated ed‌.ISBN:18606453
- Olson, Robert  (1996). The Kurdish Nationalism Movement in The 1990s USA: the university Prees Of Kentucky
- Putnam, Robert (1993) Making Democracy Work: Civic Traditions in Modern
Italy, Princeton, Princeton University Press.
- Robin Wright & Al Kamen (2005), U.S. Outreach to Islamic World Gets Slow Start, Minus Leaders, Washington Post, April 18, p. 1-2.
- Rubaiy, Al (2003), The Making of modern Iraq)Oklahoma : University of  Oklahoma press ,).
 
 - Stanfield, Gareth R.V (2003), Iraqi Kurdistan Political Development an Emergent Democracy , (Rutledge Curzon, London)
 
- Uslaner, Eric m. (2004) "political parties and social capital, political parties or social capital", Handbook of political parties, London: sage publication
4- Maghaoui, Abdeslam M (2002), American Foreign Policy and Islamic Renewal, United States Institute of peace, Special Report No. 164, June, p.1, www.Riponsoc.org.
 
- Jaff, Harem (2001) , Islamic Terrorist Groups, Many Names , but one Obvious Aim http// www.kurdishmedia‌.com ,(‌October,6).
- Duin, Julia (2006), Losing   the   kurds   Ripon  Forum‌. www.Riponsoc.org
 
- Padden, Brian (2007) ,Islamic Party in Iraqi Kurdistan Growing in Popularity: (2007/10/20)  available    at:  http:// www.ekurd.net‌.
 
- Press TV, (2010), Ansar al-Islam Chief Captured, US Says, (may, 4) http://www.edition.presstv.ir/detail/125357.htmI
 
- Stephen , Zunes(2001), U.S. Policy Toward Political Islam, Foreign Policy in Focus, Volume 6, Number 24, June, p. 1.www.usip.org
- Zunes,  Stephen (‌2001) U.S. Policy Toward Political Islam, Foreign Policy in Focus, Volume 6, Number 24, June 2001, p. 1.www.usip.org
- Singer, P.W. (‌2002), America and the Islamic World, Current History, November 2002, p. 2. .www.usip.org