تحلیل ساختار و راهبرد بازیگران مسئله وحدت در جهان اسلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی گرایش آینده‌پژوهی دانشگاه شاهد

2 استاد علوم سیاسی دانشگاه شاهد

3 استادیار دانشگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیاء (ص) ارتش، تهران، ایران.

چکیده

مسئله‌ وحدت، یکی از مسائل راهبردی جهان اسلام در طول چند دهه‌ی اخیر است. این مسئله تابع علل و عوامل گوناگونی بوده و بازیگران موافق و مخالف با اهداف و راهبردهای مختلفی دارد. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش­هاست که بازیگران کلیدی وحدت در جهان اسلام کدام­اند؟ این بازیگران دارای چه راهبردهایی هستند؟ بلوک‌بندی‌های وحدت در جهان اسلام به چه صورت است؟ راهبردهای در دسترس بازیگران تأثیرگذار بر وحدت در جهان اسلام کدام است؟ برای پاسخگویی به پرسش­های یادشده از روش تحلیل ساختار و راهبرد بازیگران و از ابزار نرم افزار مکتور استفاده شده است. به این معنی که در ابتدا با پیمایش محیطی هدفمند متون و منابع و استفاده ازنظر نخبگان، بازیگران کلیدی تأثیرگذار بر وحدت جهان اسلام (به تعداد 15 بازیگر) و راهبردهای مرتبط با اهداف بازیگران (به تعداد 13 راهبرد) برای دست­یابی به وحدت شناسایی‌شده است و سپس با سنجش میزان تاثیرات بازیگران بر یکدیگر و همچنین سنجش مواضع آن­ها نسبت به اهداف تعیین شده از طریق پرسشنامه خبرگانی به تجزیه و تحلیل دیدگاه­های آنان پرداخته شده است. یافته­های پژوهش بیانگر آن است که به علت مداخله بازیگران منطقه­ای و بین­المللی و منافع متضادی که هریک از بازیگران مؤثر در مسئله همگرایی و وحدت در جهان اسلام دارند، سبب پیچیدگی و درعین‌حال دور از دسترس شدن وحدت شده است. جهان اسلام نزدیک­ترین راهبردهایی را که می­تواند در جهت حصول به وحدت در پیش بگیرد دو راهبرد نهادسازی و بازار مشترک اسلامی است؛ بنابراین منافع اقتصادی هم‌راستا با نهادسازی مرتبط با آن می­تواند چرخه وحدت در جهان اسلام را وارد مرحله جدیدی نماید.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analysis of the Structure and Strategy of the Actors of the Unity Issue in the Islamic World

نویسندگان [English]

  • Mehdi Delband 1
  • Zahed Ghafari Hashjin 2
  • Ayub Nikunahad 3
1 Ph.D Student in Political Studies of the Islamic Revolution, Future Studies Major, Shahed University
2 Professor of Political Science, Shahed University.
3 Assistant Professor, Khatam al-Anbiya (PBUH) Air Defense University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The issue of unity has been a strategic concern for the Islamic world over the past few decades. This issue is influenced by various causes and factors, with stakeholders holding differing opinions on goals and strategies. This research aims to address the following question: Who are the key actors promoting unity in the Islamic world? What strategies do these actors employ? What are the unifying factors within the Islamic world? What strategies are available to the actors that influence unity in the Islamic world? To address the questions posed above, we utilized the method of analyzing the structure and strategies of actors, along with the MECTOR software tool. This means that, initially, a targeted environmental survey of texts and sources was conducted, utilizing the perspectives of influential figures. This process identified the key actors impacting the unity of the Islamic world (15 actors) and the strategies associated with their objectives (13 strategies) for achieving that unity. Subsequently, an expert questionnaire measured the extent of the actors' influence on one another and their positions regarding the established goals. Their views were then analyzed. The research findings indicate that the involvement of regional and international actors, along with the conflicting interests of each influential party regarding convergence and unity in the Islamic world, has complicated the pursuit of unity, rendering it increasingly elusive. The most effective strategies the Islamic world can adopt to achieve unity are institution-building and establishing an Islamic common market. By aligning economic interests with these institutional developments, the Islamic world can advance to a new stage of unity.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Futures Studies
  • Strategic Foresight
  • Structural Analysis Method
  • Unity of the Islamic World
  • امام خمینی، صحیفه نور، 1374: ج 19.
  • ثقفی، سید محمد (1392)، جامعه‌شناسی کشورهای اسلامی، تهران: انتشارات جامعه شناسان.
  • جعفری، علی‌اکبر (1392)، «استراتژی موازنه تهدید و امنیت دولت‌های اسلامی منطقه خاورمیانه»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال دوم، شماره 7، صص 34-11.
  • حافظ نیا، محمدرضا (1379)، مبانی مطالعات سیاسی اجتماعی، جلد 1 قم: انتشارات مدارس علمیه خارج کشور.
  • خامنه‌ای، سید علی (1368)، بیانات در دیدار رئیس‌جمهور موقت افغانستان و رهبران مجاهدان افغانی.
  • دوئرتی، جیمز و رابرت فالتزگراف (1383)، نظریه‌های متعارض در روابط بین‌الملل، تهران: نشر ققنوس.
  • رجبی، هادی (1398)، «راهبردهای اتحاد جهان اسلام با ابتنای بر دیدگاه‌های مقام معظم رهبری»، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، سال نهم، شماره سوم.
  • زرین پور، داوود و امینی، راضیه (1391)، «واکاوی ضرورت شرعی وحدت در اندیشه نبوی از دیدگاه اهل سنت»، فروغ وحدت، سال هفتم، شماره 28.
  • ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ، سید ابراهیم ﺳﺎﺩﺍﺕ و ﺻﺎﻟﺤﻲ حاجی‌آبادی، ابراهیم (1396)، «ﺳﺎﺯﻭﻛﺎﺭ ﺗﺤﻘﻖ ﺍﻓﻖِ ﻭﺣﺪﺕ ﻭ ﺍﺧﻮﺕ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺍﻟﮕﻮﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ- ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ»، فصلنامه علمی پژوهشی سیاست متعالیه، سال پنجم، شماره نوزدهم.
  • صدرا، محمد (1398)، «آسیب‌شناسی مفهوم وحدت اسلامی در قالب دوگانه فرقه‌گرایی و سکولاریسم»، فصلنامه سیاست، دوره 49.
  • صفوی، رحیم (1390)، «وحدت جهان اسلام چشم‌انداز آینده‌های جهان اسلام»، دوره بیستم، شماره هفتاد و نهم.
  • قائدی، محمدی و گلشنی، علیرضا (1394)، «آینده‌پژوهی روند همگرایی و وحدت دنیای اسلام»، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا شماره بیست و سوم.
  • کلاهچیان، محمود و محمدی لرد، عبدالمحمود (1396)، «استراتژی بازیگران و مسئله تروریسم در غرب آسیا»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال بیستم، شماره ششم.
  • گلن، جروم و گوردن، تئودرجی (1394)، مرجع روش‌شناسی آینده‌پژوهی، ترجمه ابوذر سیفی کلستان، تهران: انتشارات فرهیختگان دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله.
  • مجتهد زاده، پیروز (1379)، ایده‌های ژئوپلیتیک و واقعیت‌های ایرانی، تهران: نشر نی.
  • مشیرزاده، حمیرا (1386)، «تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل»، تهران: انتشارات سمت.
  • مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج 25.
  • میرعلی، محمدعلی (1385)، «وحدت اسلامی از دیدگاه اخوان المسلمین»، مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 6-7.
  • واثق، محمود و وحید آقایی (1394)، «ارزیابی اندیشه‌ها و باورهای مذهبی گروه‌های افراطی و تروریستی در جهان اسلام نمونه موردی: داعش و جبهه النصره»، نشریه مطالعات روابط فرهنگی بین‌المللی.
  • وطن‌دوست، رضا (1389)، وحدت و همگرایی در اندیشه اسلامی، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
  • هامفری، مایکل (1388)، «سیاست عمومی فراملی پیرامون مدیریت اسلام و مسلمانان در اتحادیه‌ی اروپا و استرالیا»، رسانه جهانی، شماره 7.