تحلیلی سازه‌انگارانه از نقش ماهیت دولت و نیروهای سیاسی عراق در شکل‌گیری داعش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه پیام نور، قوچان،ایران.

10.22070/iws.2024.18127.2320

چکیده

این پژوهش به بررسی شرایطی پرداخت که منجر به از دست دادن بخش‌هایی از مناطق عمدتاً سنی نشین عراق به نفع داعش شد و چرایی این مسئله را با توجه به ماهیت دولت و نیروهای سیاسی عراق بررسی نمود. مسئله پژوهش این بود که نظریه سازه‌انگارانه چگونه می‌تواند به تبیین نقش ماهیت دولت و نیروهای سیاسی عراق در شکل‌گیری داعش کمک نماید. ادعای پژوهش این بود که رفتارهای غیردموکراتیک و تمرکزگرا یک رژیم در چارچوب هویت و منافع متعارض باعث پیوستن مخالفان به گروه‌های تروریستی می‌شود، چراکه راه دیگری برای کسب جایگاه خود ندارد. همین مسئله باعث شد تا اعراب سنی و نیروهای بعثی به‌جامانده از رژیم سابق در جهت مخالف با دولت شیعی عراق؛ به سمت داعش سوق یابند. مدل نظری پژوهش سازه‌انگاری و روش پژوهش به‌صورت توصیفی-تحلیلی بود و برای گردآوری اطلاعات از روش‌های کتابخانه‌ای و اسنادی استفاده شد. مشخص شد که در تحلیل عوامل زمینه‌ساز شکل‌گیری داعش، نمی‌توان از نقش مؤلفه‌ها و عوامل بیرونی گذشت، اما نباید از مؤلفه‌های داخلی نیز غافل بود. چراکه طبق یافته‌ها، یکی از علل اصلی شکل‌گیری و قدرت گیری داعش در عراق را، باید حاکمیت دولت شیعی عراق و سیاست‌های غلط و گاه در تضاد با منافع و هویت گروه‌های سنی و نیروهای بعثی دانست که مخالفان را به سمت داعش سوق داد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Constructive Analysis of the Role of the Nature of the Iraqi Government and Political Forces in the Formation of ISIS

نویسندگان [English]

  • Seyyed Mehdi Sadatinejad 1
  • Mohammadreza Salehi Vasigh 2
  • Ali Akbarpour Alame Jooghi 3
1 Assistant Professor, Department of Political Science, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Ph.D Student in Political Science, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran
3 Master of Political Science, Faculty of Law and Political Science, Payam Noor University, Qoochan, Iran
چکیده [English]

This research investigated the conditions that led to the loss of parts of the predominantly Sunni regions of Iraq to the benefit of ISIS and investigated the reasons for this issue considering the nature of the Iraqi government and political forces. The problem of the research was how the constructivist theory can help explain the role of the Iraqi government and political forces in the formation of ISIS. The claim of the research was that the undemocratic and centralist behaviors of a regime within the framework of identity and conflicting interests cause the opposition to join terrorist groups because they have no other way to gain power. This issue caused the Sunni Arabs and the Baathist forces left over from the former regime to oppose the Shiite government of Iraq and move towards ISIS. The theoretical model of the research was constructivist, and the research method was descriptive-analytical. Library and documentary methods were used to collect information. It was found that in analyzing the factors behind the formation of ISIS, the role of external components and factors cannot be ignored, but the internal components should not be neglected either. According to the findings, one of the main causes of the formation and strengthening of ISIS in Iraq should be considered the rule of the Iraqi Shiite government and the wrong and sometimes conflicting policies with the interests and identity of Sunni groups and Baathist forces, which pushed the opposition towards ISIS.
 
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • constructivism
  • Shiites
  • Sunni Arabs
  • Baathist forces
  • ISIS
  • Iraq

مراجع

  • آدمی، علی؛ و ابراهیمی پور، حوا (1393)، «جایگاه شیعیان در ساختار سیاسی جدید عراق»، شیعه شناسی، 12 (46): 140-107.
  • آشوری، داریوش (1388)، هویت ملی و پروژه ملت‌سازی، در پرسه‌ها و پرسه‌ها، تهران: آگه.
  • اسدی، علی‌اکبر (1393)، خیزش داعش و بحران امنیتی در عراق، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
  • اشرف نظری، علی؛ و پیرانی، شهره (1396)، «تحلیل کنش‌های خشونت‌بار داعش از چشم‌انداز روان‌شناسی سیاسی: با تأکید بر نظریه تعارض واقع‌گرایانه»، پژوهشنامه علوم سیاسی، 12 (2): 150-119.
  • باقری حسین (1392)، «بازیگران داخلی در ساختار سیاسی عراق نوین و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، آفاق امنیت، 5 (19): 165-135.
  • تاجیک، هادی؛ عالی‌شانی، عبدالرضا؛ و مجیدی نژاد، سیدعلی (1393)، «گفتمان حاکم بر شکل‌گیری و فعالیت‌های داعش بر اساس نظریات اسپریگنز-تیلی»، آفاق امنیت، 7 (23): 285-257.
  • ثقفی عامری، ناصر (1385)، «عراق جدید: تغییرات ژئوپلیتیک» راهبرد، 39 (5): 131-115.
  • حسینی‌کوهساری، سیدروح‌الله؛ ترابی، محمد؛ و شیرخانی، علی (1393)، شیعیان عراق پس از 2003 م: جایگاه شیعیان در ساختار سیاسی جدید عراق (پس از 2003 میلادی)، تهران: مجمع ذخایر اسلامی، موسسه تاریخ علم و فرهنگ.
  • حقی، مسلم؛ و یوسفی جویباری، محمد (1401)، «جهت‌گیری هویت در عراق (پس از صدام)؛ تقابل یا تعامل» پژوهش‌های معاصر انقلاب اسلامی، 4 (11): 136-111.
  • رستمی، فرزاد؛ سفیدی، سیامک (1395)، «علل ظهور و استمرار معمای امنیت در عراق پس از صدام»، پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، 6 (1): 111-83.
  • ساوه درودی، مصطفی (1393)، «گروهک تروریستی داعش؛ برآیند تنازعات و ناامنی‌های منطقه‌ای»، امنیت پژوهی، 13 (45): 108-89.
  • سمیعی اصفهانی، علیرضا؛ شریف یلمه، ایمان (1395)، «واکاوی ریشه‌های شکل‌گیری داعش در سوریه و عراق. مطالعات سیاسی جهان اسلام»، 5 (2): 188-161.
  • طاهری، مسلم؛ تقی زاده داوری، محمود (1393)، «رویکرد جریان‌های شیعی عراق به تحولات نوین کشور»، شیعه شناسی، 12 (48): 148-127.
  • عباس زاده، مهدی؛ نخعی زرندی، نصرالله (1398)، «بررسی شکل‌گیری داعش براساس نظریه پسابین الملل فرگوسن و منزیاخ»، پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، 9 (3): 59-35.
  • عباسی اشلقی، مجید؛ فرخی، مرتضی (1388)، «چارچوبی تحلیلی برای مفهوم امنیت از منظر سازه‌انگاری»، مطالعات سیاسی، 2 (6): 96-71.
  • فروزان، یونس؛ عالی‌شانی، عبدالرضا (1397)، «جریان شناسی بی‌ثباتی‌های سیاسی در عراق براساس نظریه دیوی ایستون: از پساصدام تا پساداعش»، رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، 10 (2): 113-94.
  • فوزی، یحیی؛ نخعی زرندی، نصرالله (1400)، «آینده‌پژوهی داعش در عراق و سوریه. جامعه‌شناسی سیاسی جهان اسلام»، 9 (2): 28-1.
  • کاظمی دینانی، سیدمرتضی (1388)، علل خیزش شیعیان حاشیه جنوبی خلیج‌فارس، قم: انتشارات شیعه شناسی.
  • کریمی، سحر (1394)، «نحوه و چگونگی پیدایش و شکل‌گیری گروه‌های تروریستی بررسی موردی دولت اسلامی عراق و شام»، ماهنامه پژوهش ملل، 1 (2): 16-8.
  • مبینی کشه، زهرا؛ آجیلی، هادی (1393)، «نقش داعش در شکل‌گیری معادلات جدید در خاورمیانه»، حبل‌المتین، 3 (9): 142-119.
  • مشیرزاده، حمیرا (1387)، «جنگ آمریکا علیه عراق و ساختار معنایی نظام بین‌الملل»، سیاست، 38 (1): 239-213.
  • ناوشکی، حسین؛ احمدیان، قدرت (1395)، «عوامل قدرت‏یابی داعش در عراق»، فصلنامه علوم سیاسی، 18 (72): 67-43.
  • نورانی، سیدمهدی (1394)، داعش، از کاشت تا برداشت، قم: انتشارات مجد اسلام.
  • نیک منش، رضا (1392)، «تأثیر اشغال نظامی عراق بر مناسبات راهبردی ایران و آمریکا»، رساله دکتری مطالعات بین‌الملل، دانشگاه جامع امام حسین (ع)، دانشکده پیامبر اعظم (ص).
  • هادیان، ناصر (1382)، «س‍ازه‌ ان‍گ‍اری‌: از رواب‍ط ب‍ی‍ن‌ال‍م‍ل‍ل‌ ت‍ا س‍ی‍اس‍ت‌ خ‍ارج‍ی»، سیاست خارجی، 17 (4): 949-915.
  • Ahmad, A., & Othman, G. (2022). “THE IMPACT OF ISIS ON IRAQ‟S NATIONAL SECURITY: REVIEW OF THE PERIOD FROM 2014 TO 2017”. Journal of Liberty and International Affairs, 8 (3): 154-170.
  • Ahmed, D.R. (2022 a). A letter to the editor on the ISIS syndrome. Middle East Curr Psychiatry, 29 (65): 1-8.
  • Ahmed, DR. (2022 b) Observation of rare psychosocial and mental health symptoms in ISIS psychiatric patients: a pilot study among ISIS affiliates. Global Psychiatry Arch, 5 (1): 65–69.
  • Alaaldin, R. (2018). Sectarianism, Governance, and Iraq's Future. Brookings Doha Center Analysis Paper.
  • Arif, B. H. (2019). Iran’s struggle for strategic dominance in a post-ISIS Iraq. Asian Affairs, 50 (3), 344–363.
  • Bamber-Zryd, M. (2022). Cyclical jihadist governance: the Islamic State governance cycle in Iraq and Syria. Small Wars & Insurgencies, 33 (8): 1314-1344.
  • Brinkerhoff, D., & Johnson, R w. (2009). Decentralized Local Governmence in fragile states: Iraq, International Review of Administrative Sciencos.
  • Brown, C.M. (2015), “Mobilizing the Caliphate: ISIS and the Conflict in Iraq and Syria”, Politička misao, 52 (4/5): 203-214.
  • Clancy, T. (2018). Theory of an Emerging-State Actor: The Islamic State of Iraq and Syria (ISIS) Case. Systems, 6 (2), 1-24.
  • Cockburn, P. (2014). “The War against the Shia Catches All in Its Crossfire,” The Independent, January 13, 2014,

https://www.independent.co.uk/voices/comment/the-war-against-the-shiacatches-all-in-its-crossfire-8449311.html.

  • Cronin, A. K. (2015). ISIS Is Not a Terrorist Group: Why Counterterrorism Won't Stop the Latest Jihadist Threat. Foreign Affairs, 94 (2); 87-98.
  • El Damanhoury, K. (2020). Constructing place identity: ISIS and Al-Qaeda’s branding competition over the Caliphate. Place Branding and Public Diplomacy, 16(3), 265–278.
  • Eriksson, J., & Grief, I. (2023). he Iraqi state's legitimacy deficit: Input, output and identity-based legitimacy challenges. American Anthropologist, 14 (2): 363-372.
  • Furness, M., & Trautner, B. (2020). Reconstituting Social Contract in Conflict-Affected MENA Countries: Whither Iraq and Libya. World Development, 135 (2): 105-135.
  • Gomes, A.T., & Michelle, M.M. (2018). Terror or Terrorism? Al-Qaeda and the Islamic State in Comparative Perspective. Bras. Political Sci. Rev, 12 (1): 1-27.
  • Haji Khedir, H. (2022). Not to mislead peace: on the demise of identity politics in Iraq. Third World Quarterly, 43 (5): 1137-1155.
  • Hashim, A. (2018). The Caliphate at War: The Ideological, Organisational and Military Innovations of Islamic State. London: Hurst & Company.
  • Hussein, D. J. (2019). Diplomacy of the Kurdistan region of Iraq in the age of terrorism. Вестник Российского университета дружбы народов. Серия: Политология, 21(1), 43-55.
  • Ingram, H. J., Whiteside, C., & Winter, C. (2021). ISIS in Its Own Words: The History, Strategy and Ideology of the Islamic State. Book Reviews, 24 (1): 44-80.
  • Katzman, K., & Humud, C.E. (2015). Iraq: politics and governance. Library of Congress, Congressional Research Service,

http://goodtimesweb.org/diplomacy/2015/RS21968.pdf [accessed 10 November 2020].

  • Knickmeyer, E., & Ibrahim, K. (2006). “Bombing Shatters Mosque in Iraq,” Washington Post, February 23, 2006, http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/02/22/AR2006022200454.html.
  • Merone, F. (2021). Sunni ideology, contention and the Islamic State in Iraq. Partecipazione e conflitto, 14 (2), 727-742.
  • Mohammed, A., & Rasheed, A. (2017). “Tribal clashes, political void threaten oil installations in Iraq’s south,” Reuters, September 11, 2017,

https://uk.reuters.com/article/uk-mideast-crisis-iraq-oil-basra/tribal-clashes-political-void-threaten-oil-installations-iniraqs-south-idUKKCN1BM1B9.

  • Norris, P. (2005). “Stable democracy and good governance in divided societies: Do power-sharing institutions work?” John F. Kennedy School of Government Harvard University, January 18, 2005,

https://wcfia.harvard.edu/files/wcfia/file/864_powersharing_solutions.pdf.Otterman, S. (2005). “Iraq: debaathification,” Council on Foreign Relations, February 22, 2005, https://www.cfr.org/backgrounder/iraq-debaathification.

  • Pfiffner, J.P. (2010). US blunders in Iraq: De-Baathification and disbanding the army. Intelligence and National Security, 25 (1): 76-85.
  • Rasheed, A. (2015). ISIS: Race to Armageddon. Vij Books India Pvt Ltd.
  • Robin, M. (2022). The ISIS reader: Milestone texts of the Islamic State movement. Oxford University Press.
  • Shafieioun, D., & Haq, H. (2023). Radicalization from a societal perspective. Front Psychol, 14 (3): 119-138.
  • Steed, B. L. (2019). ISIS: The Essential Reference Guide. ABC-CLIO.
  • Strakes, J. E. (2019). The Arab Spring and the Kurdistan Regional Government (KRG): Analogies with the Arab State Crisis. In The World Community and the Arab Spring (pp. 325–354). Springer.
  • Wicken, S. (2013), Iraq’s Sunnis in Crisis. Middle East Security Report, 2, http://www.understandingwar.org/sites/default/files/Wicken-Sunni-In-Iraq.pdf [accessed 10 November 2020]
  • Yaphe, J. (2008). “Iraq’s Sunni Arabs: Part of the Past, Part of the Future?” Carnegie Endowment for International Peace, August 25, 2008,

http://carnegieendowment.org/2008/08/25/iraq-ssunni-arabs-part-of-past-part-of-future/fpe3.Youns, Z. S. (2023). ISIS expansion in Iraq, a case study of Mosul vs Erbil and Kirkuk. Master in International Relations, Strategy and Security, School of Social Sciences, Arts and Humanities, Neapolis University of Pafos.-Zelin, A. (2017). “Interpreting the Fall of Islamic State Governance.” Washington: Institute for Near East Policy. October 16, 2017.

     http://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/view/interpreting-the-fall-of-islamic-state-governance

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 29 آبان 1401
  • تاریخ بازنگری: 05 فروردین 1403
  • تاریخ پذیرش: 24 اسفند 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار