مبانی فکری طالبان بر اساس روش جستاری اسپریگنز؛ از فروپاشی تا قدرت‌یابی مجدد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه علوم سیاسی دانشگاه یاسوج.

2 دانشیار، گروه علوم سیاسی دانشگاه یاسوج

3 دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه یاسوج

4 دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه اصفهان.

چکیده

طالبان از جمله جریان­هایی است که طی سه دهه گذشته در مطالعات سیاسی جهان اسلام مورد توجه بوده است. حیات این جریان با بحران­های داخلی و جهانی گره خورده است. این گروه در پی بحران­های فراگیر افغانستان در 1996 قدرت را به دست گرفتند و در سال 2001 با حمله ایالات‌متحده آمریکا ساقط شدند. در شرایطی بحرانی و در تحولی سریع و غیرقابل‌ انتظار در سال 2021 مجدداً به قدرت برگشتند. مسئله این مقاله این است که نسبت اندیشه طالبان با بحران­های داخلی و خارجی مربوط به جامعه افغانستان چگونه است. با استفاده از چهار مرحله تعریف شده در روش جستاری توماس اسپریگنز سؤال اصلی مقاله این است که طالبان بحران­های جامعه افغانستان و علل این بحران­ها را چه می­دانند و جامعه آرمانی و تجویزهای آنان برای عبور از بحران‌های جامعه افغانستان چیست؟ یافته‌های پژوهش نشان می­دهد در نگاه طالبان مشکلات و بحران‌های اصلی در جامعه افغانستان، بحران‌های «سیاسی»، «اقتصادی» و «جاهلیت» است. عمل نکردن به احکام اسلام و عدم مشروعیت نظام سیاسی نیز به عنوان منشأ این بحران‌ها قلمداد شده‌اند. آرمان مطلوب طالبان برای فائق آمدن بر مشکلات نیز، جامعه آرمانی است که بر اساس سنت پیامبر (ص) و خلفای راشدین اداره شود و برای برقراری حکومت اسلامی، صلح و امنیت تلاش کند و به مبارزه با کشت، تجارت و مصرف مواد مخدر بپردازد. راه‌حل‌های تجویزی در اندیشه طالبان برای رفع بحران‌ها «توحید حاکمیت»، «حذف احزاب جهادی»، «اجرای فریضه امربه‌معروف و نهی‌از‌منکر» و «مبارزه با فساد» است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Taliban's Intellectual Foundation Based on Spriggan's Research Method: from Collapse to Recovery

نویسندگان [English]

  • Hamdollah Akvani 1
  • Jaseb Nikfar 2
  • Mohammad Mojahedzadeh 3
  • Marzieh Karami 4
1 Associate Professor, Political Science Department of Yasouj University.
2 . Associate Professor, Political Science Department of Yasouj University
3 . Ph.D student Political science, Yasuj University
4 Ph.D student Political science, Isfahan University
چکیده [English]

The Taliban is of the political studies issues that have been of interest in the Islamic world during the last three decades. The dynamism of this stream is tied to domestic and global crises.
This group took power in 1996 after the widespread crises in Afghanistan; and in 2001, they were abolished by the attack of the United States of America. The problem surveyed in this article is how the Taliban's thought is related to the internal and external crises related to Afghan society.
Using the four stages defined in Thomas Spriggans' research method, the main question of the article is, what do the Taliban think about the crises in Afghan society and the causes of these crises? and what is their ideal society and their prescriptions to overcome the crises of Afghan society?
The findings of the research show that in the Taliban's view, the main problems and crises in the Afghan society are "political", "economic" and "ignorance" crises. Failure to follow the rules of Islam and the illegitimacy of the political system have also been considered the origin of these crises. The desired ideal of the Taliban to overcome the problems is an ideal society that is governed according to the tradition of the Prophet (PBUH) and the righteous caliphs and strives to establish an Islamic government, peace and security, and fights against cultivation, trade, and drug use. Prescriptive solutions in the Taliban's thought to solve crises are "unification of sovereignty", "elimination of jihadi parties", "implementing the duty of commanding the good and forbidding the bad" and "fighting corruption".

کلیدواژه‌ها [English]

  • Taliban
  • Afghanistan
  • Islamic Government
  • Crisis
  • Gaining Power
  • اسپریگنز، توماس (1370)، روش فهم اندیشه‌های سیاسی، ترجمه فرهنگ رجایی، تهران: انتشارات آگاه.
  • حضوری، علی (1375)، «طالبان؛ خالقان آن و اهداف ایشان»، مجله گزارش، شماره 71، صص 29-28.
  • رشید، احمد (1379)، طالبان؛ اسلام، نفت و بازی بزرگ جدید، ترجمۀ اسدالله شفایی و صادق باقری، تهران: دانش هستی.
  • سجادی، عبدالقیوم (1377)، «طالبان: دین و حکومت»، فصلنامه علوم سیاسی، دوره اول، سال اول، شماره 1، صص 246-232.
  • صالحی، سید جواد (1380)، «ظهور طالبان در افغانستان: بسیج توده‌ای، جنگ داخلی و آینده منطقه»، مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، شماره 31، صص 229-217.
  • حقانی، حفیظ الله (1381)، «جنبش طالبان؛ تشکیلات، دیدگاه‌ها و ویژگی‌ها»، ترجمه سرور انش، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال ششم، شماره 18، صص 40-10.
  • شریفی، علی‌رضا (1398)، «گفتمان طالبان از ظهور تا سقوط»، فصلنامه اندیشه معاصر، سال پنجم، شماره هجدهم، صص 108-77.
  • متقی، افشین و رشیدی، مصطفی (1391)، «بررسی و تحلیل عوامل و زمینه‌های ژئوپلیتیکی شکل‌گیری و گسترش طالبان در کشور افغانستان»، پژوهشنامه خراسان بزرگ، سال سوم، شماره 8، صص 96-79.
  • میلی، ویلیام (1377)، افغانستان، طالبان و سیاست جهانی، «توضیحی درباره طالبان»، مشهد: نشر ترانه.
  • میرعلی، محمدعلی؛ شفائی، امان‌الله (1396)، «تحلیل گفتمانی اسلام خلافت‌محور در افغانستان»، فصلنامۀ پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، س 8، ش 2، صص 214-191.
  • مرشدی‌زاد، علی و نوری، عباس (1396)، «چالش‌های سیاسی داخلی فراروی انقلاب اسلامی در اندیشه امام خمینی»، فصلنامه پژوهش‌های انقلاب اسلامی، انجمن علمی انقلاب اسلامی، سال ششم، شماره 23، صص 252-231.
  • مطمئن، عبدالحی (1396)، ملا محمد عمر، طالبان او افغانستان، خپرندوی: افغان خپرندویه تولنه – کابل، د چاپ وار: لومری.
  • کریمی حاجی خادمی، مازیار (1396)، «تبارشناسی جریان‌های تکفیری، بررسی موردی جنبش طالبان در افغانستان»، دو فصلنامه علمی-ترویجی مطالعات بیداری اسلامی، سال پنجم، شماره 9، صص 44-9.
  • گانگوفسکی، یوری (1376)، «طالبان: نیروی جدید»، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال ششم، دوره سوم، شماره 17، صص 148-143.
  • Bizhan, Nematullah(2018), Building legitimacy and state capacity in protracted fragility: The case of Afghanistan, The LSE-Oxford Commission on State Fragility, Growth and Development.
  • Maizland, Lindsay(2021), The Taliban in Afghanistan, Council on Foreign accessable in: www.cfr.org/backgrounder/taliban- Afghanistan.
  • Molina, Luis Montero (2021), “The Haqqani clan, between Pakistan and Al-Qaeda (Part 1)”, accessable in:

     https://atalayar.com/en/content/haqqani-clan-between-pakistan-and-al-qaeda-part-1.

  • Rashid, Ahmed(2008) Descent Into Chaos: How the War Against Islamic Extremism is Being Lost in Pakistan, Afghanistan and Central Asia. London: Penguin Group.
  • Taliban enforces order for Afghan women TV anchors to cover faces( May 22, 2022), accessable in:

     https://www.aljazeera.com/news/2022/5/22/afghan-women-tv-anchors-forced-to-cover-faces-under-taliban-order.

     https://www.france24.com/en/tv-shows/focus/20220607-in-afghan-city-of-herat-taliban-keep-girls-high-schools-shut.

  • قطب، سید (1982)، معالم فی الطریق، بیروت، القاهرة: دار الشروق
  • عماد، عبدالغنی (2016)، السلف و السلفیون، الهویة و المغایرة، بیروت: مرکز الحضارة لتنمیة الفکر الإسلامی
  • آخوندزاده، هیبت‌الله (1401)، «پیام رهبر طالبان به مناسبت عید فطر»، خبر آنلاین، آخرین تاریخ دسترسی: 08/03/1401

https://www.khabaronline.ir/news/1626554/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85-

  • آخوندزاده، هیبت‌الله (1400)، «رهبر طالبان: به دنبال روابط خوب با جهان هستیم؛ از دخالت در امور افغانستان دست بردارید»، آخرین تاریخ دسترسی: 10/04/1401

https://www.isna.ir/news/1400042719416/%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1-%D8%B7%D8%A7%D9%

  • آخوندزاده، هیبت‌الله (1400)، «رهبر طالبان کشت خشخاش و خرید و فروش مواد نشئه‌آور را ممنوع کرد»، آخرین تاریخ دسترسی: 09/11/1399

https://www.reuters.com/world/asia-pacific/taliban-bans-drug-cultivation including-lucrative-opium-2022-04-03/

  • آخوندزاده، هیبت‌الله (2022)، «رهبر طالبان از کشورهای جهان خواست حکومت امارت اسلامی را به رسمیت بشناسند»، آخرین تاریخ دستیابی: 20/03/1401

https://per.euronews.com/2022/04/29/taliban-leader-urges-world-to-recognise-government

  • آخوندزاده، هیبت‌الله (1400)، «رهبر جنبش طالبان: به دنبال فرصت هایی برای سرمایه گذاری در افغانستان هستیم»، آخرین تایخ دسترسی: 20/03/1401

https://www.mehrnews.com/news/5299570/%D8%A8%D9%87%D8%AF%D9%86%D8%A8%

  • آخوندزاده، هیبت‌الله (1398)، «سرکرده طالبان: با آمریکا مذاکره می‌کنیم ولی آتش‌بس نه»، آخرین تاریخ دستیابی: 20/03/1401 https://www.bbc.com/persian/afghanistan-57047934
  • آخوندزاده، هیبت‌الله (1401)، «رهبر طالبان کاشت خشخاش و تولید مواد مخدر را ممنوع کرد»، آخرین تاریخ دسترسی: 20/03/1401 https://www.bbc.com/persian/afghanistan-60972994
  • آخوندزاده، هیبت‌الله (1401)، «پیام رهبر طالبان به مناسبت عید فطر»، آخرین تاریخ دسترسی: 20/03/1401

https://www.khabaronline.ir/news/1626554/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9

  • آخند، محمد حسن (1401)، «رئیس وزراء و سایر مقامات امارت اسلامی افغانستان، نماز عید سعید فطر را ادا نمودند»، آخرین تاریخ بازبینی: 13/03/1401

https://arg.gov.af/dr/post_details/news/eyJpdiI6IkZ5OXJYTXg2MXhwbnk4ckpUa1

  • اصلانی‌مناره بازاری، عماد (17/04/1400)، تغییر پارادایم گفتمانی طالبان پس از خروج ایالات متحده از افغانستان، تحول در مواضع و ایدئولوژی طالبان، پژوهشکده تحقیقات راهبردی، آخرین تاریخ دسترسی: 29/02/1401

https://csr.ir/fa/news/1421/%D8%AA%D8%AD%D9%88%D9%84%D8%AF%D8%B

  • برادر، عبدالغنی (2021)، «تأکید مجدد طالبان بر تلاش برای تاسیس امارت اسلامی در افغانستان»، خبرگزاری آناتولی، آخرین تاریخ دسترسی: 20/03/1401

https://www.aa.com.tr/fa/%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7% D9%86/2180620

  • برادر، عبدالغنی (2022)، «عبدالغنی برادر: با چهره‌های دولت قبلی، نظام را بدنام نمی‎سازیم»، آخرین تاریخ دسترسی: 09/03/1401

https://dailies.gov.af/anis/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%BA%D9%86%DB%8C-%D8

  • برادر، عبدالغنی (2021)، «ملا برادر: روی کار آمدن نظام سیاسی و مستقل اسلامی در کشور ضروری است»، آخرین تاریخ دسترسی: 10/03/1401

https://neshananews.com/%D8%B3%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AF/%D9%85%D9%84%D8%A7-

  • پویان، رسول (1387)، «ماهیت افراط‌گرایی و راه‌حل بنیادین بحران افغانستان»، آخرین تاریخ دسترسی: 12/07/1400 http://www.ariaye.org/ketab/poyan.html
  • پورقدیری، آرین (26/02/1399)، «تحلیل گفتمان طالبانیسم و دلایل افول آن در افغانستان»، آخرین تاریخ دسترسی: 19/05/1400

https://www.css.ir/fa/content/115172/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%

  • حقانی، سراج‌الدین (1401)، «حقانی: آمریکا را به دید دشمن نمی‌نگریم؛ خبرهای خوب در مورد آموزش دختران افغان در راه است»، آخرین تاریخ دسترسی: 10/04/1401

https://www.darivoa.com/a/key-taliban-leader-promises-good-news-on-afghan-girls-education-/6576724.html

  • سلحشور (2020)، «چند دهه حضور طالبان در افغانستان؛ از سقوط تا ظهور مجدد»، اخرین تاریخ دسترسی: 15/03/140

https://www.aa.com.tr/fa/%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF/1972644.

  • سجادی، سید جواد (1401)، «حقانی: آمریکا را به دید دشمن نمی‌نگریم؛ خبرهای خوب در مورد آموزش دختران افغان در راه است»، آخرین تاریخ دسترسی: 10/04/1401

https://www.darivoa.com/a/key-taliban-leader-promises-good-news-on-afghan-girls-education-/6576724.html

  • سعیدی، احمد (1401)، «آینده تاریک طالبان و سرنوشت غمگین افغانستان»، شبکه اطلاع‌رسانی افغانستان، آخرین تاریخ دسترسی: 20/03/1401

http://afghanpaper.com/nbody.php?id=170459

  • فروزش، مهدی (1388)، طالبان؛ زمینه‌های شکل‌گیری و ساختار کلی اندیشه سیاسی، 26 اردیبهشت 1388، آخرین تاریخ دسترسی: 08/12/1401 http//: www. Basirat.ir
  • متقی، امیرخان (1400)، «افغانستان مردم و افغانستان طالبان؛ راستی‌آزمایی سخنان امیرخان متقی در آنتالیا»، آخرین تاریخ دسترسی: 20/03/1401 https://www.afintl.com/202203122185
  • متقی، امیرخان (2022)، «متقی: ما خواهان تعامل و روابط خوب با دنیا هستیم»، خبرگزاری آناتولی، آخرین تاریخ دسترسی: 20/03/1401

https://www.aa.com.tr/fa/%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%D9%85/2532552

  • مجاهد، ذبیح‌الله (1401)، «ذبیح‌الله مجاهد: مردم باید تصمیم بگیرند که نظام بعدی امارت باشد یا جمهوریت»، آخرین تاریخ دسترسی: 20/03/1401

https://subhekabul.com/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%B1/interview-with-zabihullah-mujahed/

  • مجاهد، ذبیح‌الله (1394)، «اشرف غنی دست نشانده آمریکاست/ حکومت هدف ما نیست/ برای ایجاد روابط با ایران تلاش می‌کنیم»، آخرین تاریخ دسترسی: 10/04/1401

http://www.afghanirca.com/fa/news/27024

  • منجم‌زاده، محمود (1401)، «طالبان رشوت‌گیر شده‌اند»، آخرین تاریخ دسترسی: 09/04/1401

http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=170445

  • عمر، محمد (1388)، «آمریکا، لیاقت حاکمیت بر افغانستان را ندارد!»، شبکه اطالاع‌رسانی افغانستان، آخرین تاریخ بازبینی: 26/10/1400 http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=3660
  • عمر، محمد (1420)، «فرمان مقام امارت اسلامی افغانستان در مورد همکاری با وزیر امر بالمعروف و نهی عن‌المنکر در محو نمودن کارخانه‌های جرس». آخرین تاریخ بازبینی: 20/12/1400

https://app.amanote.com/v3.12.13/notetaking/document/s56_3XMBKQvf0Bhik5L6.

  • عمر، محمد (1420)، «فرمان مقام امارت اسلامی افغانستان در مورد جلوگیری از زرع بنگ». آخرین تاریخ بازبینی: 15/04/1400

https://app.amanote.com/v3.12.13/notetaking/document/jpdW2nMBKQvf0BhipgaC.

  • عمر، محمد (1421)، «فرمان مقام امارت اسلامی افغانستان در مورد حاضر شدن و رخصت شدن بموقع به وظائف امارتی». آخرین تاریخ بازبینی: 12/01/1401

https://app.amanote.com/v3.12.13/notetaking/document/ealdAnQBKQvf0BhifeqW.

  • عمر، محمد (1433)، «متن پیام عیدی ملا عمر رهبر گروه طالبان»، شبکه اطلاع‌رسانی افغانستان، کد خبر: 40224، آخرین تاریخ بازبینی: 22/06/1400

http://afghanpaper.com/nbody.php?id=40224

  • عمر، ملا محمد (1999)، در مقاله «طالبان از گذشته تاکنون»، نویسندگان: مهدی فرمانیان، علی ملاموسی میبدی و محمدطاهر رفیعی (1400)، آخرین تاریخ دسترسی: 18/09/1401

https://www.hawzahnews.com/news/973986/%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A

  • هاشمی، وحیدالله (1400)، فرمانده ارشد طالبان برقراری دموکراسی را منتفی دانست؛ «تنها شرع اسلام و بس»، آخرین تاریخ دسترسی: 10/04/1401

https://www.radiofarda.com/a/taliban-official-rules-out-democracy-in-afghanistan-/31418022.html.