تفهم و تبیین علّی و انتقادی کنش فلسطینی همدل با صدام حسین با رویکرد جامعه‌شناختی تفسیری وبر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری مطالعات منطقه‌ای، گرایش خاورمیانه و شمال آفریقا دانشگاه امام حسین(ع)

چکیده

صدام حسین، رئیس‌جمهور معدوم عراق، یکی از شخصیت‌های مطرح در جهان عرب است که بخشی از فلسطینی‌ها با وی همدل بوده و به‌نوعی برای وی، نقشی قهرمان‌گونه در حمایت از قضیه فلسطین قائل هستند. این حمایت، بارها در فضای رسانه‌ای مطرح شده و بازتاب‌هایی نیز در عرصه داخلی ایران داشته است، به‌گونه‌ای که برخی مواقع به‌عنوان یک اهرم در عملیات روانی مخالفان جمهوری اسلامی از آن بهره‌برداری شده است. مقاله حاضر کوشیده است تا به چرایی این حمایت و همدلی با صدام پاسخ گوید. بر این ‌اساس، مقاله نخست از مفهوم «تفهم» در ادبیات جامعه‌شناسی تفسیری ماکس وبر بهره برده و در پی تفهم با کنش فلسطینی همدل با صدام برآمده است، سپس با بررسی عواملی بیرونی این همدلی، به تبیین علّی آن اقدام نموده و در نهایت نیز با استقرار در موقعیتی بیرون از فضای ذهنی و روانی فلسطینی، به تبیین انتقادی این همدلی پرداخته است. روش مقاله، اگرچه توصیفی و تحلیلی است اما از تفسیرگرایی موردنظر وبر نیز متأثر شده است. یافته اساسی این مقاله آن است که فضای ذهنی و روانی بخشی از فلسطینیان، در یک مسیر تفهمی، دارای مؤلفه‌‌هایی است که کنش‌های حامیانه صدام را از قضیه فلسطین، قهرمانانه تلقی می‌کنند درحالی‌که تبیین علّی و انتقادی این تلقی، بیانگر گزاره‌هایی خلاف این تلقی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Causal and Critical Understanding and Explanation of the Sympathizing Action of Palestinian to Saddam Hussein with Weber's Interpretive Sociological Approach

نویسنده [English]

  • Saeed Sasanian
Ph.D in Regional Studies, Middle East and North Africa, Imam Hossein A.H. University
چکیده [English]

Saddam Hussein, the nonexistent president of Iraq, is one of the prominent figures in the Arab world, with whom a part of the Palestinians sympathizes and in some way regard him as a hero in supporting the Palestinian issue. This support has been brought up many times in the media and has had repercussions in Iran's domestic arena. In such that sometimes it has been used as a lever in the psychological operations of the opponents of the Islamic Republic. This article has tried to answer the reason for this support and sympathy for Saddam. Based on this, this article uses the concept of "understanding" in Max Weber's interpretive sociology literature and seeks an understanding of the Sympathizing of some Palestinians with Saddam. By examining the external factors of this empathy, its causal explanation has been attempted. Finally, by settling in a position outside the Palestinian mental and psychological space, this empathy has been critically explained. Although the method of the article is descriptive and analytical, it is also influenced by Weber's interpretations. The basic finding of this article is that the mental and psychological atmosphere of a part of the Palestinians, in a path of understanding, has components that consider Saddam's actions in support of the Palestinian issue as heroic, while the causal and critical explanation of this view shows propositions contrary to this view.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Palestine
  • Saddam Hussein
  • understanding
  • Zionist regime
  • Pan-Arabism
  • ارشاد، فرهنگ (1398)، «نگاهی نقادانه بر جامعه‌شناسی ماکس وبر و آموزه‌های آن برای پژوهش در جامعه‌شناسی تاریخی ایران»، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره بیستم، شماره 2، ص 4-25.
  • جعفری ولدانی، اصغر (1388)، چالش‌ها و منازعات در خاورمیانه، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
  • حسینی، سیدحسین (1390)، ارتباط اقناعی: از آموزه‌های عملی تا یافته‌های علمی، تهران: انتشارات دانشگاه جامع امام حسین (ع).
  • السامرایی، وفیق (1377)، ویرانی دروازه شرفی، ترجمه عدنان قارونی، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس (مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ).
  • فقیه، سیدفاطمه (1388)، «روش‌شناسی ماکس وبر»، فصلنامه علوم اجتماعی، سال اول، شماره چهارم.
  • قادری، حاتم (1386)، پراکسیس: اندیشه سیاسی و فعل سیاسی در خاورمیانه، تهران: مرکز پژوهش‌هی علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه.
  • کرایب، یان (1382)، نظریه اجتماعی کلاسیک (مقدمه‌ای بر اندیشه ماکس وبر، دورکیم و زیمل)، ترجمه شهناز مسمی‌پرست، تهران: آگه.
  • لیتل، دانیل (1371)، تبیین در علوم اجتماعی، ترجمه محمد عبدالکریم سروش، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
  • معینی علمداری، جهانگیر (1400)، روش‌شناسی نظریه‌های جدید در سیاست، چاپ هشتم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • منسفیلد، پیتر (1385)، تاریخ خاورمیانه، ترجمه عبدالعلی اسپهبدی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  • نای، جوزف (1389)، قدرت نرم: ابزارهای موفقیت در سیاست بین‌الملل، ترجمه‌ی سیدمحسن روحانی و مهدی ذوالفقاری، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
  • وبر، ماکس (1367)، مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی، ترجمه احمد صدارتی، تهران: نشر مرکز.
  • وبر، ماکس (1374)، اقتصاد و جامعه، ترجمه عباس منوچهری و دیگران، تهران: انتشارات مولی.
  • وصالی، سعید (1389)، «جامعه‌شناسی و روش تفسیری»، فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شماره 2، ص 113-128.
  • هیوز، استوارت (1369)، آگاهی و جامعه، ترجمه عزت‌الله فولادوند، چاپ اول، تهران: اندیشه‌های عصر نو.
  • ابوشریف (1398)، مصاحبه با محسن فایضی، صدام و فلسطینیان، منتشرنشده.
  • Abel,Theodore, "The Vrestehende Sociology of Max Weber '', Max Weber's Critical Responses, London, Routledge, 1999.
  • Brands, H. (2011), "Saddam and Israel: What Do the New Iraqi Records Reveal?", Diplomacy & Statecraft, 22(3), 500–520.
  • Greth, H & Mills, C. Wright Editors (1946), From Max Weber: Essays in sociology, Oxford University Press.
  • Huff, Toby E. (1948), Max Weber and the Methodology of the social sciences, USA: transaction books.
  • Hughes, John, The Philosophy of Social Research, Hon Kong: Longman Group Unlimited.1990.
  • Karsh, Efraim & Rautsi, Inari (1991), "Why Saddam Hussein Invaded Kuwait?", Survival: Global Politics and Strategy, 33:1, 18-30
  • Korany, Bagat (2011), Looking at the Middle East Differently: An Alternative Conceptual Lens, in: The Changing Middle East: A New Look at Regional Dynamics, Korany, Bahgat (ed.), The American University in Cairo Press.
  • Lesch, Ann Mosely (1991), "Contrasting Reactions to the Persian Gulf Crisis: Egypt, Syria, Jordan and the Palestinians", Middle East Journal AS, NO. 1, Pp. 30-50.
  • Vuving, Alexander L. (2009), “How Soft Power Works”, Presented at the Panel “Soft Power and Smart Power”, American Political Science Association Annual Meeting, Toronto.
  • Weber, Max (1913). Ueber einige Kategorien der verstehenden Soziologie. Rivista di Filosofia 4:253.
  • Weber, Max (1949), Methodology of Social Sciences, Translated by Edward A. Shils and Henry A. Finch, Free Press.
  • Weber, Max (1973), Soziologische Grundbegriffe, in: Gesammelte Aufsätze zur Wissenschaftslehre, Hrsg. v. Johannes Winckelmann, Tübingen.
  • Weber, Max (1977), objectivity in Social science and Social Policy, Noter Dame: university of Noter Dame Press.
  • Weber, Max (1978), Economy and Society: an Outline of Interpretive Sociology, Translated by Ephraim Fischoff et al, Berkeley, Los Angeles & London: Unversity of California Press, Vol. 1.
  • Weber, Max (1994), "Objectivity in Social Science" in: Sociological Writings, London: Bloomsbury Publishing PLC.
  • Whimster, S. (2003), "Max Weber: Work and Interpretation" in: G. Ritzer and B. Smart, eds. (2003), Handbook of Social Theory, Sage Publication.
  • امامی، غلامرضا (10 خرداد 1398)، «مردمی بودن و پرهیز از شعار، دلیل جهانی شدن شعر شاعران فلسطینی است»، مصاحبه با ایرنا، قابل بازیابی در: https://www.irna.ir/news/83334610
  • حداد، ألفت (31 اکتبر 2010)، «توزیع المساعدات المالیة المقدمة من الرئیس العراقی على أهالی الشهداء الفلسطینین»، عرب 48:
  • فلسطینیات/أخبار/2010/10/31/توزیع-المساعدات-المالیة-المقدمة-من-الرئیس-العراقی-على-أهالی-الشهداء-الفلسطینین-# https://www.arab48.com/
  • حسین، وحید (3 ژانویه 2007)، «الفلسطینیون والدیکتاتور النافق»، إیلاف:

http://elaph.com/Web/AsdaElaph/2007/1/201357.html   

  • ریان، براء نزار (23 جولای 2015)، «الفلسطینیون وصدّام... العلاقة اللغز!»، نون بوست:

https://www.noonpost.com/content/7611

  • الجزیره (5 ژانویه 2007)، «فلسطینیون یستذکرون مواقف صدام من قضیتهم»:

    فلسطینیون-یستذکرون-مواقف-صدام-من

https://www.aljazeera.net/news/reportsandinterviews/2007/1/5/

  • السفیر (18 ژانویه 1991)، «رسالة الرئیس صدام حسین إلى الشعب العراقی بشأن اندلاع الحرب فی الخلیج»:

https://www.palestine-studies.org/ar/node/35860   

  • سمور، سری (10 آپریل 2020)، «کیف جمع الفلسطینی بین محبة صباح وصدام؟!»، الجزیره:

https://www.aljazeera.net/blogs/2020/10/4/کیف-جمع-الفلسطینی-بین-محبة-صباح-وصدام؟

  • علی، مصطفی (14 ژانویه 2022)، «فلسطینیو الکویت فی حرب الخلیج الثانیة... بین مطرقة صدام وسندان الیمین الکویتی»، مواطن: https://muwatin.net/27862
  • العمری، ولید (1990)، «فلسطینیو 1948 وآزمة الخلیج»، مجلة الدراسات الفلسطینیة، المجلد 1، العدد 4:

https://www.palestine-studies.org/sites/default/files/mdf-articles/ 1948.pdf فلسطینیو_

  • اللجنة التنفیذیة لمنظمة التحریر الفلسطینیة (28 ژانویه 1991)، «بیان للجنة التنفیذیة لمنظمة التحریر الفلسطینیة یدعو إلى وقف العدوان على العراق»، مجلة الدراسات الفلسطینیة، العدد 6، ربیع 1991:

 https://www.palestine-studies.org/ar/node/35890  

  • المختار، عثمان (7 آگوست 2015)، «الفلسطینیون فی العراق: رابع تهجیر للمهجَّر»، العربی الجدید:

    الفلسطینیون-فی-العراق-رابع-تهجیر-للمهجَّر https://www.alaraby.co.uk/

  • مجلة الدراسات الفلسطینیة (1991)، «وثائق عربیة کلمة الرئیس صدام حسین فی وفد اتحاد نقابات العمال العرب»، العدد 5: https://www.palestine-studies.org/ar/node/35849
  • مجلة الدراسات الفلسطینیة (خریف 2000)، «کلمة للرئیس صدام حسین صدام حسین فی مؤتمر القمة العربی، القاهرة 21/10/2000»، المجلد 11، العدد 44:

 https://www.palestine-studies.org/sites/default/files/mdf-articles/5951.pdf   

  • النهار (27 دسامبر 1990)، «أدلى الرئیس صدام حسین بهذا الحدیث إلى قناة تلفزیونیة إسبانیة خاصة»، مجلة الدراسات الفلسطینیة: https://www.palestine-studies.org/ar/node/35855
  • Rferl (21 March 2001), Iraq Report, Available at:

     https://www.rferl.org/a/1343204.html

  • Isseroff, Ami (11 May 2009),"A history of the Hamas movement", Middle East web: http://www.midestweb.org/