بررسی علل و زمینه های بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان (2015- 2021)، یک تحلیل سه سطحی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه پیام نور تهران

چکیده

هدف این مقاله مطالعه زمینه‌ها و علل بازگشت طالبان به قدرت سیاسی در افغانستان و در پی آن، تغییر نظم سیاسی شکننده­ و نیم‌بندی است که پس از 2001 در افغانستان حاکم شده بود. اگرچه کودتاهای نظامی، شورش‌های خشونت‌بار، مداخله خارجی و جنگ شهری، تجربه پرتکرار این کشور از دهه 1970 بوده است؛ اما پیشروی­های چشمگیر طالبان و تصرف گسترده شهرها، بندرها تجاری و مناطق مهم افغانستان، سقوط فرمانداری­ها و کشیده شدن دامنه جنگ به شهرها و درنهایت سقوط کابل به دست آن‌ها، دوره تازه­ای از بی‌ثباتی سیاسی امنیتی و موجی از نگرانی در خصوص آینده سیاسی افغانستان برای بازیگران داخلی و خارجی ایجاد کرده است. در این راستا، پرسش اصلی این پژوهش بر چرایی بازگشت و قدرت‌یابی مجدد طالبان در صحنه سیاسی افغانستان متمرکز بوده که در چارچوب رویکرد سطح تحلیل، در سه سطح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی و از طریق مطالعه اسنادی و رجوع به متون و منابع موجود بررسی شده است. یافته­های پژوهش نشان می­دهد ناکارآمدی، بحران مشروعیت و شکنندگی دولت از یک‌سو و ظرفیت‌های داخلی طالبان از سوی دیگر در سطح ملی، تغییر استراتژی و عملکرد همسایگانی مثل پاکستان، هند و ایران در سطح منطقه­ای و ایالات‌متحده و ناتو، روسیه و چین در سطح بین‌المللی، در قدرت‌یابی دوباره طالبان در افغانستان، نقش تعیین‌کننده داشته‌اند.
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the causes and contexts of the Taliban's return to power in Afghanistan (2015-2021), a three-level analysis

نویسنده [English]

  • Azam Moghadass
. Assistant Professor, Department of Political Science, Payame Noor University of Tehran
چکیده [English]

The purpose of this article is to study the contexts and reasons for the return of the Taliban to political power in Afghanistan and, subsequently, to change the fragile and fragmented political order that prevailed in Afghanistan after 2001. Although military coups, violent riots, foreign intervention, and civil war have been a recurring experience in the country since the 1970s; But the Taliban's significant advance and widespread occupation of cities, commercial ports and important areas of Afghanistan, the fall of governorates and the escalation of the war to the cities and finally the fall of Kabul to them,  has created a new era of political and security instability and a wave of concern for the domestic and foreign actors of Afghanistan's political future. Research findings indicate inefficiency, the crisis of legitimacy and fragility of the government on the one hand and the internal capabilities of the Taliban on the other hand at the national level, changing the strategy and performance of neighbors such as Pakistan, India and Iran at the regional level and the US and NATO, Russia and China internationally. They have played a key role in re-establishing the Taliban in Afghanistan.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Afghanistan
  • Taliban
  • Fragile Government
  • Regional Actors
  • United States
  • آقاجری، محمدجواد و مرتضی کریمی (1394)، «نقش بازیگران منطقه­ای در فرایند دولت سازی افغانستان در دوران طالبان و پساطالبان»، فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، دوره 8، شماره 30، 57- 104.
  • حسین‌خانی، الهام (1390)، «امنیت افغانستان و مسئله قدرت‌یابی دوباره طالبان»، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، شماره 16، 205- 240.
  • حیدری، سید علی‌اکبر (۱۰/۰۵/۱۴۰۰)، ادامه سریال سقوط ولسوالی‌ها؛ عامل چیست؟

     www.dailyafghanistan.com

  • خبرگزاری ایرنا، 23/ 04/ 1400، روسیه دلیل ارتباط خود با طالبان را اعلام کرد، کد خبر 84403529 https://www.irna.ir/sd/7611889909
  • خبرگزاری ایرنا، 21/ 04/ 1400، قدرت گرفتن طالبان برای تاجیکستان به چه معناست؟ کد خبر 84401300 https://www.irna.ir/news/84401300
  • زلمی، نشاط، محمد عرفانی و عبدالاحد محمدی (1396)، «راه دشوار مردم‌سالاری در افغانستان، ارزیابی و نقد گفتمان‌های ملی پیرامون نظام­های سیاسی بدیل در افغانستان»، انستیتو مطالعات استراتژیک افغانستان، کابل.
  • زمان، رابرت و عبدالهادی خالد (1394)، «روند افراط‌گرایی در صفوف پلیس ملی افغانستان»، انستیتو مطالعات استراتژیک افغانستان، کابل.
  • سردار نیا، خلیل‌الله و سید مهدی حسینی (1393)، «چالش­های اجتماعی دولت سازی مدرن در افغانستان»، سیاست جهانی، دوره 3، شماره 3، 37- 63.
  • سجادی، سید لطیف (03/05/1400)، استراتژی تغییر وضعیت جنگی تنها عامل مهار بحران کنونی، dailyafghanistan.com.
  • سیف زاده، سید حسین (1372)، نظریه‌های مختلف در روابط بین‌الملل، چ 3، تهران: سفیر.
  • شفیعی، اسماعیل و نعیم عیدوزایی (1392)، «نقش حمایت خارجی در احیای طالبان در افغانستان»، فصلنامه مطالعات شبه‌قاره، سال پنجم، شماره 16، 91- 126.
  • طنین، ظاهر (1384)، افغانستان در قرن بیستم 1900- 1996، انتشارات محمدابراهیم شریعتی افغانستانی.
  • کریمی حاجی خادمی، مازیار (1395)، «تبارشناسی جریان‌های تکفیری، بررسی موردی جنبش طالبان در افغانستان»، مطالعات بیداری اسلامی، دوره 5، شماره 9، 9- 44.
  • نیاکوئی، سید امیر، علی اسماعیلی و علی‌اصغر ستوده (1393)، «عوامل گسترش روابط استراتژیک سوریه با ایران از صعود بشار اسد به قدرت تا ناآرامی‌های اخیر (2000-2011)»، مطالعات سیاسی جهان اسلام، شماره 9، 137- 164.
  • نیاکوئی، سید امیر (1394)،«بررسی عوامل گسترش جریانات تکفیری در خاورمیانه (2011- 2015)»، فصلنامه سیاست جهانی، دوره 4، شماره 4، 95-118.
  • هدایت، محمد (08/ 04/ 1400)، حمایت­های بی دریغ همسایگان از طالبان،

      www.dailyafghanistan.com

  • Afghanistan Study Group, 2021: Final report, A Pathway for Peace in Afghanistan, afghanistanstudygroup.com.
  • Akbarzade, Shahram & Niamatullah Ibrahimi(2019), The Taliban: a new proxy for Iran in Afghanistan? Third World Quarterly, DOI:

10.1080/01436597.2019.1702460.

  • Ahmad, Javid(21 June 2021), The enemy of Iran’s enemy in Afghanistan, Tehran’s growing Ties with the Taliban, foreignaffairs.com.

 

  • Aman, Fatemeh(2016), Water dispute Escalating between Iran and Afghanistan, Atlantic Council, South Asia center.
  • Bacon, Tricia & Daniel Bayman(2021), De- Talibanization and the Onset of Insurgency in Afghanistan, https://doi.org/10.1080/1057610X.2021.1872159,
  • Bizhan, Nematullah(2018), Building legitimacy and state capacity in protracted fragility: The case of Afghanistan, The LSE-Oxford Commission on State Fragility, Growth and Development.
  • Chaudhuri, Rudra and Shreyas Shende(2020), Dealing With the Taliban: India’s Strategy in AfghanistanAfter U.S. Withdrawal, Carnegie Endowment for International Peace.
  • Choksy, Jamsheed K. & Carol E. B. Choksy(2021), “No Friend of Iran”: Tehran’s Responses to the Taliban’s Return to Power in Afghanistan, E- INTERNATIONAL REALATION, available at https://www.e-ir.info/2021/09/13,
  • Constantino, Zachary(2020), The India-Pakistan Rivalry in Afghanistan, Unites States Institute of Peace.
  • Cook, Evan(2020), significant steps terrorist group take to shift into political parties, Baltimore, Maryland.
  • Cordel, Karl & Wolff, Stephan (2010),  Ethnic Conflict, UK, PolityPress.
  • Dobbins, James , Jason H. Campbell, Sean Mann, Laurel E. Miller( 2019), Consequences of a Precipitous U.S. Withdrawal from Afghanistan, RAND Corporation, jstor.com/stable/resrep19894.
  • Dorronsoro, Gilles (2009) ,The Taliban’s Winning Strategy in Afghanistan, Carnegie Endowment for International Peace.
  • Eatemadi, Naser. “Baray-e feshar bar amrica iran komakhayash ra ba taliban afzayesh dada.” RFI Farsi, September 19, 2018. https://bit.ly/2LoPAsb
  • Farell, Theo( 2018), Unbeatable: social resources, military adaptation and the afghan Taliban, Texas National Security Review: Volume 1, Issue 3, 58- 75.
  • Fathollah Nejad, Ali & hamidreza Azizi (2021), Iran and the Taliban after the US fiasco in Afghanistan, Middle East Institute, available in https://www.mei.edu.
  • Felbab Brown, Vanda( 2021), Afghanistan after American withdrawal: Part 3 — Where external actors have leverage, brookings.edu.
  • Gohel, Sajjan M (2010), “Iran’s Ambiguous Role in Afghanistan.” CTC Sentinel 3, no. 3: 13–16.
  • Golkar, Saeid & Kasra Aarabi( 2021), The View From Tehran: Iran’s Militia Docrine, Tny Blair Institute for Global Chang, available at https://institute.global/sites/default/files/2021-05.
  • Hamid Hussain,( 2020) “Afghanistan at another Crossroad,” Defence Journal, no. 22: 40- 41.
  • Houk, Andrew (2011) ransboundary Water Sharing:
    Iran and Afghanistan, in Engaging Iran on Afghanistan, Ellen Laipson (2012), Stimson Center.
  • Maizland, Lindsay( 2021), The Taliban in Afghanistan, Council on Foreign Realation. www.cfr.org/backgrounder/taliban- Afghanistan.
  • Masiha, Fawad ( 2019), “Aya goruh-e Taliban dar mashhad daftar darad?” BBC Farsi, January 7, 2019. http://www.bbc.com/persian/iran-features-46782566.
  • Michel, David(2017), Iran’s Impending Water Crisis, in Water, security and US foreign policy, Routledg.
  • Paliwal, Avinash( 2017), My Enemy's Enemy: India in Afghanistan from the Soviet Invasion to the US Withdrawal, Lndon, Hurst and Company.
  • Pilster, Ulrich( 2020), Afghanistan: peace through Power- sharing? The Washington Quarterly, 43:1, 121-141, DOI: 10.1080/0163660X.2020.1736883.
  • Rahmati, Sohrab(2014, Oct 26), Afghanistan: warlords and democracy, thediplomat.com.
  • Ramani, Samuel (2018, May 10), Saudi Arabia’s New Taliban Strategy, thediplomat.com.
  • Razdan, Nidhi.( 2019,Janury,9) “Taliban Will Have Role in Afghanistan, But Not Dominant One,’ Says Iran.” NDTV, https://www.ndtv.com/world-news/taliban-will-have-role-in-afghanistan-butnot-dominant-one-says-iran-foreign-minister-mohammad-zarif-1975115.
  • Roggio, Bill ( 2019, August,6 ) , “Iranian Qods Force Commanders Linked to Taliban: US Treasury.”Long War Journal,

 https://www.longwarjournal.org/archives/2010/08/iranian_qods_force_c.php.

  • Sangar, Kaneshko( 2016), Afghanistan’s significance for Russia in the 21st century: interests, Perceptions and Perspectives, Politics in Central Europe, Vol 12, N ,1, 59- 82.
  • Schroden, Jonathan( 2021), Afghanistan’s Security Forces Versuse the Taliban: A Net Assessment, CTCSENTINEL, Vol 14, Issue 1, p 20- 29.
  • Shaheed Soherwordi, Syed Hussain & Fazal Vahid( 2021), Searching Peace or Deepening Instability in Afghanistan: An Assessment of the US-Taliban Peace Talks, Journal of Politics and International Studies, Vol. 7, No. 1, January–June 2021, pp.85–98.
  • Shengli, Ling (2021, July, 18), US Afghan resources too trivial to contain China, globaltimes.cn.
  • Singh, Vikram J, Richard Olson; Tamanna Salikuddin( 2021), India, Pakistan Watch Warily as Taliban Move to Takeover, Unites States Institute of Peace.
  • Taneja, Kabir (2021), “From War to Peace: The Regional Stakes in Afghanistan’s Future,” ORF Special Report No. 131, March 2021, Observer Research Foundation.
  • Taneja, Kabir (2021), Saudi Arabia and UAE: Are they strategically distancing themselves from the Afghanistan crisis? Observer Research Foundation, orfonline.org.

 

  • Themby, Owean(2015), What are levels of analysis and what do they contribute to international relations theory? Cambridge Review of International Affairs , Volume 28, Issue 4 , 721-742.
  • Thomas, Clyton( 2021), Afghanistan: Background and U.S. Policy: In Brief, Congressional Research Service, https://crsreports.congress.gov.
  • Thomas, Clyton( 2021), U.S Military Withdrawal and Taliban Takeover in Afghanistan: Frequently Asked Questions, Congressional Research Service.
  • Thowhidul Islam( 2011), Impact of Helmand Water Dispute on the Bilateral Relations between Iran and Afghanistan; an Evaluation, International Journal of Central Asian Studies ,Volume 15, 113- 141.
  • Verma, Raj(2021), US–Taliban peace deal and regional powers as potential spoilers: Iran as a case study, International Politics,

 https://doi.org/10.1057/s41311-021-00302-7.

https://www.entekhab.ir/fa/news/630223

https://www.ft.com/content/38c0dd0c-6f69-41bd-9866-fb77a94fb2cd

  • nytimes.com ,2020/07/13. Available at:

https://www.nytimes.com/2020/07/13/world/asia/russia-taliban-afghanistan.htm