امکان‌سنجی دولت‌‌سازی داعش در محیط پیرامونی ج.ا.ا تا 1404 در پرتو الگوی امنیت راهبردی (مطالعه موردی: افغانستان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شهید حاج قاسم سلیمانی (کرمان)

2 دانشیار روابط بین‌الملل دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس تهران

چکیده

گروه‌های تروریستی- تکفیری از جمله داعش یکی از موانع تحقق راهبردهای جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 در محیط پیرامون است. ادبیات تحقیق نشان می‌دهد؛ داعش به سان سایر گروه‌های تروریستی نظیر القاعده «ترور» و «تکفیر» را در ارتباط با کشورهای حوزه مقاومت به دو دلیل اصلی ادامه می‌دهد: مهار اسلام سیاسی مقاومت اسلامی با افراطی‌گری و مهار اهداف جمهوری اسلامی ایران در حوزه جهان اسلام و منطقه غرب آسیا تا 1404. از سویی، تهدیدات داعش از سمت مرزهای غربی علیه جمهوری اسلامی ایران روندی کاهنده طی کرده و شکست داعش به واسطه سلسله عملیات جبهه مقاومت باعث شده تا این گروه تروریستی هسته‌های تروریستی- تکفیری خود را از سمت مرزهای غربی جمهوری اسلامی ایران به کشورهای مجاور شرقی ایران انتقال دهد. حال طرح این پرسش ضروری است که «امکان دولت‌سازی داعش تا 1404 در افغانستان به چه میزان (ضعیف، ممکن، محتمل) است؟» لذا هدف اصلی این نوشتار، بررسی امکان دولت‌سازی داعش خاصه در افغانستان به عنوان یکی از کشورهایی است که از بی‌ثباتی سیاسی رنج می‌برد؛ است. یافته‌های این پژوهش بر مبنای روش تحلیلی- تجویری و آینده‌پژوهی نشانگر آن است؛ دولت‌سازی داعش در افغانستان به عنوان یکی از همسایه‌های شرقی ایران، بر اساس شرایط ژئوپلیتیکی و میدانی این کشور، ممکن است. اگرچه، ایدئولوژی داعش در جامعه افغانستان نامشروع و نامقبول است و این گروه تروریستی مانند طالبان از جایگاه اجتماعی و سابقه تاریخی در افغانستان برخوردار نیست. اما عواملی نظیر حضور داعش در این کشور، بی ثباتی سیاسی افغانستان و امکان ائتلاف داعش با سایر گروه‌های تکفیری و افراطی، امکان دولت‌سازی داعش در افغانستان را فراهم می‌کند. در نهایت مقابله با داعش از منظر نخبگان و منابع تحقیق در محیط پیرامونی از جمله افغانستان در پرتو کاربست راهکارهای مادی، نهادی و عقیدتی است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Feasibility study of ISIL state-building in the peripheral environment of the Islamic Republic of Iran until 2025 in the light of the strategic security model (Case Study: Afghanistan)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Davand 1
  • Mohsen Islami 2
1 Assistant Professor, Department of Islamic Education, Islamic Azad University, Shahid Haj Ghasem Soleimani Branch (Kerman)
2 Associate Professor of International Relations, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University, Tehran
چکیده [English]

Terrorist-takfiri groups, including ISIS, are one of the obstacles to the realization of the strategies of the Islamic Republic of Iran in the horizon of 2025 in the surrounding area. The research literature indicates; ISIL, like other terrorist groups such as al-Qaeda, continues to carry out "terror" and "takfir" in connection with the countries of the resistance for two main reasons: Curbing the political Islam of the Islamic resistance by extremism and curbing the goals of the Islamic Republic of Iran in the Islamic world and the West Asian region until 2025. On the other hand, the threats of ISIS from the western borders against the Islamic Republic of Iran have decreased and the defeat of ISIS has been caused by the series of operations of the Resistance Front so that transfer its terrorist-takfiri terrorist cells from the western borders of the Islamic Republic of Iran to the neighboring countries of eastern Iran. Now it's essential to ask this question “How (weak, possible, probable) is it possible for ISIS to become a state in Afghanistan by 1404?" Therefore, the main purpose of this article, is to investigate the possibility of state-building of ISIL, especially in Afghanistan as one of the countries that is suffering from political instability; The findings of this study are based on the analytical-descriptive method and future research indicates it; ISIL's statehood in Afghanistan, as one of Iran's eastern neighbors, is possible based on the country's geopolitical and field conditions. However, the ideology of ISIL is illegitimate and unacceptable in Afghan society, and this terrorist group does not have the same social status and historical background in Afghanistan as the Taliban. However, factors such as the presence of ISIL in this country, the political instability of Afghanistan and the possibility of ISIL allying with other takfiri and extremist groups, make it possible for ISIL to become a state in Afghanistan. Ultimately, confronting ISIS from the perspective of elites and research resources in the surrounding environment, including Afghanistan, is in the light of the application of material, institutional and ideological strategies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • ISIS
  • Afghanistan
  • state-building
  • strategic security model
  • peripheral environment
  • perspective of 2025
  • اخوان کاظمی، مسعود؛ صادقی، سیدشمس‌الدین و نیکونهاد ایوب، (1397)، «آینده‌پژوهی گروه‌های تکفیری و تأثیر آنها بر منازعات منطقه‌ای در غرب آسیا»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال 6، شماره 24، صص، 214-191.
  • اسماعیل‌زاده امامقلی و احمدی فشارکی، حسینعلی، (1395)، «داعش و امنیت ایران با تکیه بر مکتب کپنهاگ»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال 5، شماره 18، صص، 141-123.
  • افتخاری، اصغر و صدقی، ابوالفضل، (1395)، «گذار از علوم امنیتی سکولار به نظریه امنیت شریعتمدار»، فصلنامه آفاق امنیت، سال 9، شماره 32، صص، 33-5.
  • اکرمی‌نیا، محمد، (1392)، «راهبردهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دستیابی به اهداف چشم‌انداز 1404»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال 16، شماره 2، 60-33.
  • البرزی دعوتی، هادی و نصراللهی، اکبر، (1397)، «تحلیل روندها و پیشرانهای مؤثر بر خبر صداوسیما در 5 سال آینده»، فصلنامه پژوهشهای ارتباطی، سال 25، شماره 2، صص، 127-103.
  • بخشی شیخ‌احمد، مهدی، بهاری، بهنام و وهاب‌پور، پیمان، (1392)، «بررسی ایدئولوژی گروه تکفیری- وهابی دولت اسلامی عراق و شام (داعش)»، فصلنامه علوم سیاسی، دوره 16، شماره 64، صص، 154-133.
  • توافق خلیلزاد با پاکستان: داعش بجای طالبان، (17/07/1397)، خبرگزاری شبکه اطلاع‌رسانی افغانستان، کد خبر: 155228، (زمان دسترسی به تارنما: 14/09/1397).
  • توکلی، یعقوب و کریمیان کریمی، نوراله، (1397)، «پیوند فکری تکفیری‌های داعش با حکومت امویان»، فصلنامه سیاست، دوره 48، شماره 4، صص، 888-871.
  • جنوبی، پیمان، (06/07/1393)، »نقشه سیاسی آینده نفت جهان از شیلهای نفتی تا داعش»، پایگاه اطلاع‌رسانی نفت و انرژی شانا، (زمان دسترسی به تارنما: 10/03/1398).
  • جوادی ارجمند، محمدجعفر، (1388)، «سند چشم انداز ۱۴۰۴ و سیاست خارجی ج.ا.ا در دستیابی به قدرت برتر منطقه‌ای»، فصلنامه سیاست، سال 39، شماره 1، صص، 90-67.
  • «حملات تروریستی داعش علیه شیعیان افغانستان در سال ۹۶ در یک نگاه» خبرگزاری تسنیم، (03/02/1397)، (زمان دسترسی به تارنما: 02/03/1399).
  • حیدری، الهام، (1394)، «کالبد شکافی جریان «داعش» بررسی زمینه‌های ذهنی، ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی»، فصلنامه حبل‌المتین، دوره 3، شماره 9، صص، 118-101.
  • خانی، حسین، (1397)، «داعش و نگاه ایرانی به امنیت منطقه‌ای؛ در جست‌وجوی چارچوبی تحلیلی»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال 7، شماره 26، صص،220-195.
  • سمیعی اصفهانی، علیرضا و شفیعی سیف‌آبادی، محسن، (1394)، «آیندة گروهک‌های تکفیری و راهکارهای ثبات‌بخش دولت سوریه و عراق»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، دوره 4، شماره 14، صص، 227-199.
  • شفیعی، نوذر، (11/10/1397)، «همکاری ایران و طالبان برای دفع داعش است؟»، پایگاه تحلیلی و خبری دیپلماس ایرانی، کد : ۱۹۸۰۸۹۹، (زمان دسترسی به تارنما: 14/10/1397).
  • شهسوار، روح‌الله، (2018)، «نقشه مرزهای فعلی ایران، مرزهای رسمی و غیررسمی منتشر شده در لوموند دیپلماتیک»، (زمان دسترسی به تارنما: 12/01/1398).
  • صالحی، سیدجواد و مرادی نیاز، فاتح، (1395)، «بنیادگرایی اسلامی داعش- القاعده: تمایزهای ساختاری و ایدئولوژیکی»، فصلنامه جامعه‌شناسی سیاسی جهان اسلام، دوره 4، شماره 8، صص، 110-85.
  • عباسی، علی‌اصغر، ساکن، حسام و بهرامی، محسن، (1393)، «تحلیل تأثیر روند در آینده‌پژوهی»، تهران: سومین همایش ملی آینده پژوهی.
  • قلمرو داعش تا کجاست، (30/01/1397)، خبرگزای صدای افغان (آوا)، گزارش نظامی و سیاسی، (زمان دسترسی به تارنما: 10/12/1397).
  • کسرایی، محمدسالار و داوری مقدم، سعیده، (1394)، «برآمدن داعش در غرب آسیا: تحلیلی جامعه‌شناختانه»، فصلنامه روابط خارجی، سال 7، شماره 1، صص، 216-191.
  • محق، محمد، (19/07/1394)، «وضعیت آینده حضور داعش و طالبان در افغانستان)، مرکز بین‌المللی مطالعات صلح، (زمان دسترسی به تارنما: 21/09/1397).
  • ملازهی، پیرمحمد، (25/10/1396)، « آینده جایگاه داعش در افغانستان»، خبرگزاری پارس تودی، (زمان دسترسی به تارنما: 23/09/1397).
  • نجات، سیدعلی، (1395)، کالبدشکافی داعش (ماهیت، ساختار تشکیلاتی، راهبردها، و پیامدها)، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
  • Akbarzadeh, S. (2015). Iran and Daesh: the case of a reluctant Shia power. Middle East Policy, 22(3), 44-54.
  • Anadolu Agency. (2021), “Daesh/ISIS militants move to Afghanistan”, https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/daesh-isis-militants-move-to-afghanistan/2127773
  • Esfandiary, D., & Tabatabai, A. (2015). Iran's ISIS policy. International Affairs, 91(1), 1-15.
  • Greaves, S. (2008). Strategic Security as a New Academic Discipline. Journal of Strategic security, 1(1), 7, pp. 7-20.
  • Mäkinen, K. (2005). Strategic security. A Constructivist Investigation of Critical Security and Strategic Organisational Learning Issues: Towards a Theory of Security Development, Finnish National Defence College, Department of Education Research Centre for Action Competence, Identity, and Ethics
  • Mir, A. (2020). Afghanistan’s Terrorism Challenge: The Political Trajectories of Al-Qaeda, the Afghan Taliban and the Islamic State. Middle East Institute, October, 20.
  • Nader, A. (2015). Iran’s Role in Iraq. RAND: Santa Monica.