دشواره‌‌ی رویارویی آزادی، دولت و مذهب در جامعه عربی از دیدگاه عبدالله العروی

منیری, سیدهاشم; اطهری, سیدحسین

doi:10.22070/iws.2021.5768.1969

دشواره‌‌ی رویارویی آزادی، دولت و مذهب در جامعه عربی از دیدگاه عبدالله العروی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد

² دانشیار گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد

10.22070/iws.2021.5768.1969

چکیده

آزادی با ورود به جامعه عربی با دشواره‌‌های چندوجهی روبرو گشت که اقتدارگرایی یکی از آنان است. حاکمان و دولت‌‌های عربی اگرچه به‌ظاهر نهاد دین را از نهاد دولت متمایز ساختند؛ ‌اما دین را ابزاری برای پیشبرد سیاست‌‌های خود، ساخته و از مفهوم آزادی نیز معنایی متفاوت استخراج نمودند. سؤال اصلی این مقاله این است که جایگاه و معنای آزادی در رویارویی با دولت و مذهب در جامعه عربی چیست؟ پاسخ به این سئوال بدین قرار است که درک از معنای آزادی در ادبیات سیاسی عرب متفاوت است و موانعی چون اقتدار دولت باعث شده است؛ امکان و توان جامعه عربی در توسعه و گسترش آزادی، خود را به صورت ناپایدار، پدیدار سازد. به همین منظور این مقاله در صدد است؛ با استفاده از روش تفسیری - تفهمی ماکس وبر و چارچوب مفهومی آزادی، به بررسی دشواره‌‌ی رویارویی آزادی، دولت و مذهب در جامعه عربی از دیدگاه عبدالله العروی، که یکی از متفکران مشهور در کشور مراکش در قرن بیستم است؛ بپردازد. در این تحقیق نشان داده شده است؛ آزادی و دموکراسی به دلایل تاریخی و زمینه‌های قومی و فرهنگی نتوانسته عملی شود. همچنین دین مانع آزادی نیست؛ بلکه سنت‌‌های قبیله‌‌ای و دولت‌‌ها هستند که در طول تاریخ مانع آزادی بوده‌‌اند

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.22520732.1400.9.18.7.3

عنوان مقاله [English]

The Problematic Encounter of Liberty, Government, and Religion in Arab Society with Focusing on Abdallah Laroui Views

نویسندگان [English]

Seyed Hashem Moniri ¹
Seyed Hossein Athari ²

¹ Ph.D Student, Faculty of Law and Political Sciences, Ferdowsi University of Mashhad.

² Associate Professor of Political Sciences, Faculty of Law and Political Sciences, Ferdowsi University of Mashhad.

چکیده [English]

Upon entering Arab society, freedom faced multifaceted difficulties, one of which was authoritarianism. The Arab rulers and states, although ostensibly distinguishing the institution of religion from the institution of the state; But they used religion as a tool to advance their policies and to derive a different meaning from the concept of freedom. If religion is not an obstacle to freedom; Rather, it is tribal traditions and governments that have historically impeded freedom. The main question of this article is what is the position and meaning of freedom in confronting the government and religion in the Arab society? The initial answer to this question is that the understanding of the meaning of freedom in Arabic political literature is different, and obstacles such as the authority of the state have made the Arab community's ability to develop and expand freedom unstable. To this end, this article seeks to examine the difficulty of the confrontation between freedom, government, and religion in Arab society from the perspective of Abdullah Laroui, a well-known thinker in Morocco, in the twentieth century, using the interpretive method and conceptual framework of the freedom. This study shows that freedom and democracy have not been possible due to historical and ethnic and cultural reasons.

کلیدواژه‌ها [English]

Abdallah Laroui
Arab Society
Liberty
Modernity
Religion

مراجع

ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد(1382)، مقدمه ابن خلدون، ترجمه محمدپروین گنابادی، چاپ دهم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
برلین، آیزایا(1368)، چهار مقاله درباره آزادی، ترجمه محمدعلی موحد، تهران: انتشارات خوارزمی.
جابری، محمدعابد(1395)، سنت و مدرنیته، ترجمه سیدمحمد آل‌‌مهدی، تهران: انتشارات دنیای اقتصاد.
عبدالرحمن، طه(1397)، کنش دینی و نوسازی عقل، ترجمه هادی بیگی، چاپ دوم، تهران: ترجمان علوم انسانی. عروی، عبدالله(1397ج)، مفهوم آزادی، ترجمه سیدمحمد آل‌‌مهدی، تهران: اختران.
عروی، عبدالله(1397چ)، اسلام و مدرنیته، ترجمه امیر رضایی، چاپ دوم، تهران: قصیده‌‌سرا.
علیخانی، علی اکبر و همکاران(1390)، اندیشه سیاسی متفکران مسلمان، جلد هفدهم، تهران: پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
فروند، ژولین(1383)، جامعه‌‌شناسی ماکس وبر، ترجمه عبدالحسین نیک‌‌گهر. تهران: توتیا.
فیرحی، داود(1387)، قدرت، دانش و مشروعیت در اسلام، تهران: نی.
گل‌‌محمدی، احمد(1392)، چیستی، تحول، و چشم‌‌انداز دولت، تهران: نی.
لیتل، دانیل(1388)، تبیین در علوم اجتماعی: درآمدی به فلسفه علم الاجتماع. ترجمه عبدالکریم سروش. چاپ پنجم، تهران: صراط.
منوچهری، عباس(1387)، «تفسیرگرایی»، در: رهیافت و روش در علوم سیاسی، به اهتمام عباس منوچهری. تهران: سمت.
وبر، ماکس(1384)، اقتصاد و جامعه، ترجمه عباس منوچهری، مهرداد ترابی‌‌نژاد و مصطفی عمادزاده، تهران: سمت.
وبر، ماکس(1389)، دین، قدرت، جامعه، ترجمه احمد تدین، چاپ چهارم، تهران: هرمس.

العروی، عبدالله(2012الف)، مفهوم الایدیولوجیا، الطبعه الثامنه، المغرب: المرکز الثقافی العربی.
ــــــــــــــ (2005ب)، مفهوم التاریخ: الالفاظ و المذاهب؛ المفاهیم و الاصول، الطبعه الرابعه، المغرب: المرکز الثقافی العربی.
ــــــــــــــ (2012پ)، المفهوم الحریه، الطبعه الخامسه، المغرب: المرکز الثقافی العربی.
ــــــــــــــ (2014ت)، المفهوم الدوله، الطبعه العاشره، المغرب: المرکز الثقافی العربی.
ــــــــــــــ (2012ث)، المفهوم العقل: مقاله فی المفارقات، الطبعه الخامسه، المغرب: المرکز الثقافی العربی.
مصباحی، محمد(2015)، فکره الزمن فی کتاب السنه و الإصلاح، فی: هکذا تکلم عبدالله العروی، بیروت: منتدی المعارف.

Abu-Rabi', Ibrahim M (2004). Contemporary Arab Thought: Studies in Post-1967 Arab Intellectual History. London: Pluto Press.
Aksikas, Jaafar (2009). Arab Modernities: Islamism, Nationalism, and Liberalism in the Post-Colonial Arab World. New York: Peter Lang Publishing.
Kassab, Elizabeth Suzanne (2010). Contemporary Arab thought: Cultural critique in comparative perspective. New York: Columbia University Press. [EPUB Format].
Laroui, Abdallah (1977). The History of the Maghrib: An Interpretive Essay. Translated From Press.
Lo, Mbayo. (2019). Political Islam, Justice and Governance. New York: Palgrave Maccmillan.
Riecken, Nis (2019). "Modernity, Ḥadāthā, and Modernité in the Works of Abdallah Laroui" Contributions to the History of Concepts, Vol.14, No.2 (winter, 2019), pp 67-90.
Weber, Max (1993). The Sociology of Religion. Translate by Ephraim Fichoff. London: Methuen & Co. Ltd.

بیگی ملک آباد، هادی(1395)، «نبض اندیشه جهان عرب در مراکش می‌‌زند»، بخش دین و اندیشه، خبرگزاری مهر، قابل دسترس در: https://www.mehrnews.com/news/3658797

«العروی و بازخوانی مفاهیم در اندیشه عربی» (1390)، مجله پگاه حوزه، مهرماه 1390، شماره 312. قابل دسترس در:

http://daftarmags.ir/Journal/Text/Pegah/Article/index.aspx?JournalNumber=312&ArticleNumber=29175.