تحلیل هرمنوتیک نسبت متون دینی و زمینه‌های سیاسی در نظام جمهوری اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای علوم سیاسی دانشگاه اصفهان

2 دانشیار علوم سیاسی دانشگاه اصفهان

3 استادیار علوم سیاسی دانشگاه اصفهان

چکیده

اسلام در زمره ادیانی قرار دارد که بر اساس متون ثابت و مقدسی شکل گرفته اند. طبیعی است که نظام‌های سیاسی برآمده از مکتب اسلام نیز بر اساس تفسیر متون مقدس شکل می گیرند. پرسش این نوشتار آن است که نظام جمهوری اسلامی ایران بر اساس چه تفسیری از متون دینی شکل گرفته است. و این تفسیر چه تفاوتی با حکومتهای دینی دیگر بر آمده از اسلام دارد؟ برای پاسخ به این پرسش، هرمنوتیک اسکینر مورد استفاده قرار گرفته است؛ تا هم به زمینه های سیاسی وهم قصد و نیت مولف و هم به تحول ایدئولوژیک لازم برای شکل گیری نظام نوین سیاسی توجه شود. متون دینی و روایات مورد تأکید در حکومت جمهوری اسلامی، دگرگونی‌های ایجاد شده در ارتباط با تغییر تفسیر برخی از آیات، جایگاه ساخت قدرت در این تغییر، نقش فقها و علماء در این زمینه ازجمله دغدغۀ هایی است که به کمک هرمنوتیک اسکینر به آن پرداخته شده است.  یافته های پژوهش نشان می دهد؛ با تشکیل حکومت جمهوری اسلامی و حمایت ساختار قدرت شرایط لازم برای گسترش بیان فضیلت‌های اهل‌بیت (ع) مهیا، متون دینی در جهت تقویت و تثبیت ایدئولوژی جدید به کار گرفته شد و همچنین مراسم‌های مختلف مذهبی به‌عنوان نمادی از تغییر هنجار مرسوم مورداستفاده قرار گرفت. جایگاه فقها در رأس هرم قدرت نسبت به حکومت‌های پیشین شیعی به نحو بی‌سابقه‌ای رو به فزونی نهاد. این فرایندخود موجب شکل‌گیری اندیشه و هویت سیاسی جدید گردید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Hermeneutic analysis of religious texts and political contexts in the government of the Islamic Republic

نویسندگان [English]

  • Parviz jamshidimehr 1
  • Hamid Nassaj 2
  • Mohsen DavazdahEmami 3
  • Ali Ali Hosseini 2
1 Ph.D Student of Political Sciences, University of Isfahan
2 Associate Professor of Political Sciences, University of Isfahan.
3 Assistant Professor of Political Sciences, Isfahan University
چکیده [English]

Islam is one of the religions that are based on fixed and sacred texts. It is natural that political systems derived from the school of Islam are also formed on the basis of the interpretation of sacred texts. The question of this article is what is the interpretation of the religious texts of the Islamic Republic of Iran. And what is the difference between this interpretation and other religious governments derived from Islam? To answer this question, Skinner's hermeneutics has been used to pay attention to both the political context and the intent of the author Vanity, as well as to the ideological change necessary for the formation of a new political system.Religious texts and traditions emphasized in the Islamic Republic, the changes brought about by the change of interpretation of some verses, the place of power building in this change, the role of jurists and scholars in this field are among the concerns that have been tried with the help of hermeneutic experts. Focus on the context of Skinner's hermeneutics.Religious texts appear to have been used to reinforce and consolidate the new ideology, various religious ceremonies as a symbol of normative change, with the formation of the Islamic Republic and the support of the power structure necessary to expand the expression of Ahl al-Bayt's virtues. Conventional usedThe position of the jurists at the top of the pyramid of power over the former Shiite governments has unprecedentedly increased. This process led to the formation of new political ideas and identities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Revolution"
  • "Political Jurisprudence"
  • "Religious texts"
  • "Skinner"
  • "Hermeneutics"
  • احمدی، بابک.(1373). مدرنیته و اندیشه انتقادی. تهران: نشر مرکز.
  • خمینی، روح الله. (1376). ولایت فقیه. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  • آبراهامیان، یرواند(1378) .ایران بین دو انقلاب؛ از مشروطه تا انقلاب اسلامی. ترجمه کاظم فیروزمند، حسن شمس آوری، محسن مدیرشانه چی، تهران: نشر مرکز.
  • آدمیت، فریدون(1354). فکر دموکراسی اجتماعی در نهضت مشروطیت ایران. تهران: انتشارات پیام.
  • بخشی، محمد(1381). راهنمای انقلاب اسلامی وچرایی و چگونگی رخداد آن. تهران: آدنا.
  • برمن، مارشال (1379). تجربۀ مدرنیته. ترجمه: مراد فرهاد پور. تهران: نشر طرح نو.
  • بشیریه، حسین(1385) .جامعه شناسی سیاسی؛ نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی. تهران: نشر نی.
  • بلایشر، ژوزف(1984) .گزیدۀ هرمنوتیک معاصر. ترجمه سعید جهانگیری، آبادان: پرسش.
  • بهروزلک، غلامرضا(1386). جهانی شدن و اسلام سیاسی در ایران. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  • بهنام، جمشید(1382) .تمدن و تجدد؛ جمشید بهنام و رامین جهانبگلو. تهران: نشر مرکز.
  • پناهی، محمد حسین(1383) .جامعه شناسی شعارهای انقلاب اسلامی. تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
  • خلجی، محمد تقی(1378) .تشیع و انتظار. قم: انتشارات شفق.
  • رحمان زاده، صمد(1353) .ایدئولوژی های چپ و جنبش های مارکسیستی معاصر. تهران: سکه.
  • زارع قراملکی، محمد(1389) .اصول تفکر سیاسی در قرآن. تهران: کانون اندیشه جوان.
  • سروش، عبدالکریم(1378) . فربه تر از ایدئولوژی. تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
  • شاکر، محمد کاظم،(1376) ،روشهای تأویل قرآن، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
  • صانعی، یوسف(1364) .ولایت فقیه. قم: نشر الهادی.
  • عباس نژاد، محسن(1390) .قرآن، مدیریت و علوم سیاسی. مشهد: بنیاد پژوهش های قرآنی حوزه و دانشگاه.
  • عزتی، ابوالفضل(1374) . اسلام انقلابی و انقلاب اسلامی. تهران: هدی.
  • فضلی، عبدالهادی(1372) .در انتظار امام(ع)، حیات و غیبت: ولایت فقیه و تشکیل حکومت اسلامی. ترجمه حبیب روحانی، مشهد: آستان قدس رضوی.
  • فی، برایان (1386) .فلسفه امروزین اجتماعی. ترجمه خشایار دیهیمی، تهران: طرح نو.
  • فیرحی، داود(1378) .قدرت، دانش و مشروعیت در اسلام. تهران: نشر نی.
  • گنجی، اکبر (1375). سنت، مدرنیته، پست مدرن. چاپ: طلوع آزادی.

 

  • مدرسی، سید محمد تقی(1377) .تفسیر هدایت. ترجمه عبدالمحمد آیتی، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
  • میراحمدی، منصور(1391) .ملاحضاتی بر چالش های فقه سیاسی. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  • میرسلیم، سید مصطفی(1389) .جریان شناسی فرهنگی بعد از انقلاب اسلامی ایران. تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
  • وینسنت، آندرو(1378) .ایدئولوژی های مدرن سیاسی. ترجمۀ مرتضی ثاقب فر، تهران: ققنوس.

مقالات فارسی

  • اسدی، مرتضی و احمد نادعلیان(1392)، « بررسی تأثیر ایدئولوژی و تفکر سیاسی در به کارگیری عناصر تصویری در آثار نقاشی انقلاب اسلامی»، فصلنامه علمی پژوهشی نگره، شماره 25، بهار 92.
  • اسفندیاری، سیمین و پرستو غلامی(1394)، «هرمنوتیک و فهم متن از نگاه گادامر و شهید مطهری»، اشارات، پاییز و زمستان، شماره 4.
  • اسماعیلی، محمد جواد و همکاران(1395)، « جایگاه تحلیل گفتمان در بررسی اندیشه انقلاب اسلامی؛ مقایسه با چارچوب تحلیلی ایدئولوژی»، جامعه شناسی تاریخی، دوره 8، شماره 1.
  • اکبری دهقان، محمد سعید و وحید پاشایی،(1397)،«نگرش تطبیقی به خوانش متن از دیدگاه شلایر ماخر و سید مرتضی»، فصلنامه اندیشۀ دینی دانشگاه شیراز، 18 (1)،صص 1-20.
  • آنی زاده، علی(1389)، « جلوه های نمادین عزاداری ماه محرم در مناطق مختلف ایران»، فصلنامه فرهنگ مردم ایران، شماره 22 و 23.
  • بصیری، محمدعلی، عبدالرحمن افشاری، داود نجفی(1395)، «اسلام سیاسی و انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه سیاست، سال سوم، شماره یازده، ص 49-65.
  • جوانی، حجت الله(1384)، «هویت دینی با هویت های دینی»، دوفصلنامه اسلام پژوهی، شماره اول.
  • رسولی ثانی آبادی، الهام(1389)، «مبانی بیناذهنی هویت نظام جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه مطالعات راهبردی، سال چهاردهم، شماره اول.
  • رضایی پناه، امیر و رجب ایزدی(1392)، «ریشه یابی گفتمان پهلوی یکم در آرای متجددین عصر مشروطه»، جستارهای تاریخی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال چهارم، شماره دوم.
  • رهدار، احمد و علی فقیهی(1392)، «مناسبات فقه و سیاست از منظر سه دیدگاه وکالت، نظارت و ولایت فقیه با تأکید بر دوره معاصر»، حکومت اسلامی، سال هجدهم، شماره سوم.
  • ساجدی، ابوالفضل، مرتضوی شاهرودی، سید محمود (1393)، واکاوی گونه‏‏های دخالت ذهنیت راویان در فهم حدیث،فصلنامه علمی علوم حدیث، Ulum-i Hadth , 18(68).
  • طاهری، مهدی و رسول حکمی شلمزاری(1396)، «سیر تحول و تکامل فقه سیاسی در ادوار تطور فقه سیاسی شیعه»، حکومت اسلامی، سال بیست و یکم، شماره چهارم.
  • عنایت، حمید(1377)، «انقلاب اسلامی: مذهب در قالب ایدئولوژی سیاسی»، ترجمه و تلخیص امیر سعید الهی، اطلاعات سیاسی-اقتصادی، شماره 137-138.
  • غفاری هشجین، زاهد و محمد آقایی(1397)، «پیاده روی اربعین حسینی به مثابه یک جنبش»، دوفصلنامه علمی پژوهشی دانش سیاسی، سال چهاردهم، شماره اول.
  • فرخی، میثم(1394)، «واکاوی سیر سیاست گذاری فرهنگی مسجد در دهۀ دوم انقلاب اسلامی(1378-1368): تحلیل اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، سال پنجم، شماره هجدهم.
  • مرتضوی، سید خدایار(1385) «بررسی آثار اسکینر و کاوشی در نقد وی بر متلوژی قرائت زمینه‌ای»، قبسات، سال یازدهم.
  • مولوی، محمد و محمد حسن شاطری،(1397)، «تحولات تفسیر قرآن در مذهب شیعه در عصر صفوی»، شیعه پژوهی. سال چهارم، شماره چهاردهم.
  • میراحمدی، منصور(1386)، «نظریۀ انتقادی نو، نظم دموکراتیک مشورتی و الگوی مردم سالاری دینی»، پژوهشنامۀ علوم سیاسی، سال سوم شماره اول، ص 226-193.
  • هرسیج، حسین و سیده مطهره حسینی(1388)،«شکل گیری جریان سیاسی چپ در دهۀ اول پس از انقلاب اسلامی»، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دورۀ 39، شماره3.
  • Algar, H. (1983). The roots of the Islamic revolution. London: Open Press.
  • Ayubi, N. (2003). Political Islam: religion and politics in the Arab world. Routledge.
  • D.A.(2009) .The 1979 IRANAIN REVOLOUTION: the revoloutionary revoloution. A Thesis Submitted to The Honors College in partial fulfillment of the bachelors degree. The UNIVERSITY OF ARIZONA, May .
  • Hamzeh, A. N. (1993). Lebanon's Hizbullah: From Islamic revolution to parliamentary accommodation. Third World Quarterly, 14(2), 321-337.
  • Lewis, B. (2018). The political language of Islam. University of Chicago Press.
  • Matin, K. (2013). International relations in the making of political Islam: interrogating Khomeini's ‘Islamic government’. Journal of International Relations and Development, 16(4), 455-482.
  • Murray, D. (2009). US foreign policy and Iran: American-Iranian relations since the Islamic revolution. Routledge.
  • Schmitt, C. B., Kraye, J., Kessler, E., & Skinner, Q. (Eds.). (1990). The Cambridge history of Renaissance philosophy. Cambridge University Press
  • Skinner, Q. (1969). Meaning and Understanding in the History of Ideas. History and theory, 8(1), 3-53.
  • Skinner, Q. (1972). Motives, intentions and the interpretation of texts. New literary history, 3(2), 393-408.
  • Skinner, Q. (1978). The foundations of modern political thought Volume 1: the age of   United kingdom: Cambridge University Press.
  • Skinner, Q. (2000). Machiavelli: A very short introduction. OUP Oxford.
  • Skinner, Q. (2002). Visions of Politics. Volume 1: Regarding Method. Cambridge: Cambridge University Press. DOI: 10.1017/CBO9780511790812.
  • Skinner, Q. (2004). The foundations of modern political thought Volume 2: the age of reformation. United kingdom: Cambridge University Press.
  • Skinner, Q. (2012). Liberty before liberalism. Cambridge University Press.
  • Skinner, Q. (2018). From humanism to Hobbes: studies in rhetoric and politics. Cambridge University Press.
  • Tully, J (1988). Meaning and Context: Quentin Skinner and His Critics. Princeton: Princeton University Press Centenary.
  • Wedemeyer, C., & Doniger, W. (2010). Hermeneutics, Politics, and the History of Religions: The Contested Legacies of Joachim Wach and Mircea Eliade. Oxford University Press.
  • Wedemeyer, C., & Doniger, W. (2010). Hermeneutics, Politics, and the History of Religions: The Contested Legacies of Joachim Wach and Mircea Eliade. Oxford University Press.
  • Weınsheımer, J. C. (1985). Gadomer’s Hermeneutics: A reading of Truth and Method, New Haven and London.
  • Wittgenstein, L., & dos Santos, L. H. L. (1994). Tractatus logico-philosophicus. Edusp.