تحلیل راهبردی تحقق آرمان فلسطین در پرتوی بیداری اسلامی در خاورمیانه و شمال آفریقا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی

2 دکترای روابط بین الملل دانشگاه اسلامی لبنان

چکیده

با آغاز تحول­های اخیر جهان عرب و سقوط نظام‌های برخی کشورهای عربی و همچنین گسترش تفکرهای اسلامی، زمینه‌های ایجاد موج جدید بیداری اسلامی به­وجودآمده و به­نظرمی‌رسد این موج در سال‌های اخیر، دوباره پویایی خود را یافته­است. بیداری اسلامی به­عنوان فرصتی برای تحقق آرمان فلسطین محسوب­می‌شود که عملی­شدن آن به تحلیل، بررسی و ارائه راهکارهایی علمی و اجرایی، نیازمند است. این مقاله درصدد پاسخگویی به این پرسش است که «برمبنای روش تحلیل راهبردی SWOT» و با توجه به فرصت بیداری اسلامی، راهبردهای مناسب و ممکن برای تحقق آرمان فلسطین کدام­اند؟»؛ در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل راهبردی سعی­شده نقاط قوت قضیه فلسطین، مانند مقاومت، حمایت عمومی، حمایت خارجی و نقاط ضعف آن نظیر اختلاف­های درونی، مشکلات اقتصادی، عدم وجود تشکیلات منسجم و رهبری واحد و همچنین تهدیدهای پیش روی آن، مانند سیاست خارجی هوشمند، شهرک­سازی و اقدام­های دستگاه امنیتی رژیم صهیونیستی و نیز، اقدام­های جریان محافظه­کار منطقه خاورمیانه ضد جریان مقاومت شناسایی­شوند. با مدنظر قراردادن فرصت مناسب بیداری اسلامی درپی تحول­های اخیر در جهان عرب، تلاش­هایی به­منظور ارائه راهبردهای نهادینه­کردن ایدئولوژی اسلامی، راهبرد حرکت تشکیلاتی و راهبرد گسترش وحدت انجام­شده­اند که به­نظرمی‌رسد برای پیشبرد بیداری اسلامی در مسیر صحیح و اصیل آن می‌بایست، در جهت این راهبردها حرکت­کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Strategic analysis of Realization of Palestinian Ideal in the Light of Islamic Awakening in Middle East and North Africa

نویسندگان [English]

  • Seyed Jalal Dehghani Firouzabadi 1
  • Hossein Ajorlou 2
1 Professor of International Relations, Allameh Tabatabai University
2 Ph.D of international relation, Islamic University, Lebanon.
چکیده [English]

With the unfolding of recent developments in the Arab world and fall of political systems in some of Arab countries as well as spread of Islamic thoughts, new grounds have been created for new wave of Islamic awakening. It seems that this wave has become dynamic over the past few years. Islamic awakening is an opportunity for realization of the ideal of Palestine. The present paper is an attempt to answer the following question on the basis of SWOT strategic analysis: What are the suitable and possible strategies for the realization of Palestinian ideal in the light of Islamic awakening opportunity? Attempts have been made through strategic analysis method to analyze the strong points of the Palestinian issue such as resistance, public support, foreign support as well as its weak points such as internal differences, economic problems, lack an integrated organization and a single leadership as well as the threats it faces such as intelligent foreign policy, settlement building, measures of the security system of the Zionist regime and measures of the conservative trends in the Middle East against resistance. Taking into account the opportunities of the Islamic awakening in the aftermath of the developments in the Arab world, attempts have been made to offer some strategies to institutionalize the Islamic ideology, a strategy for organized movement and promotion of unity, which seems to be necessary for the promotion of Islamic awakening and its move towards correct direction. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Palestinian Ideal
  • Islamic Awakening
  • Strategic Analysis
  • Middle East
  • Northern Africa

مراجع

- منابع فارسی
-      قرآن کریم
-      نهج البلاغه
-      احمدی، محمدرضا (1386)، «روش تحلیل راهبردی (SWOT)»، فصلنامه حصون، شماره سیزده، پاییز، صص39-57.
-   آجورلو، حسین(1390)، «ایجاد فضای حیاتی امنیتی با شهرک سازی»، فصلنامه مطالعات فلسطین، دوره جدید، شماره پنجم، شماره پیاپی دوازدهم، بهار، صص 123-158.
-      باغجری، کمال(1390)، بیداری اسلامی 1 (دلایل و ریشه‌ها)، تهران: موسسه ابرار معاصر تهران.
-      حسینی، سید محمد(1386)، «معنویت و نقش آن در مبارزه با دشمن»،  فصلنامه حصون، شماره سیزدهم، پاییز، صص 88-109.
-   حیدری، محمد و انعامی علمداری، سهراب(1388)‏، «رفتار شناسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران پس از یازده سپتامبر 2001»، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، شماره نهم، زمستان، صص 173-194.
-   دهقانی فیروزآبادی، سید جلال(1389)، «مبانی فرا نظری نظریه اسلامی روابط بین الملل»،  فصلنامه بین المللی روابط خارجی، سال دوم، شماره ششم، تابستان، صص 49-96.
-      زرشناس، شهریار(1383)، واژه‌نامه‌ی فرهنگی سیاسی، چاپ اول، تهران: کتاب صبح.
-   صائمیان، صدیقه و ارغنده، رضا(1386) ، «بررسی جهانی شدن اقتصاد ایران با نگرشی بر روش SWOT»، دو ماهنامه مدیریت، سال هجدهم، شماره 123-124، صص 21-27.
-      صوفی ‌نیارکی، تقی(1391)، بیداری اسلامی، هویت تمدنی و چالش‌های پیش‌رو، تهران: انتشارات نهضت نرم‌افزاری.
-      عارفی، محمد اکرم(1380)، «پاکستان و بنیادگرایی اسلامی»، فصلنامه علوم سیاسی، شماره 16، زمستان، صص 261-278.
-      عاید، خالد(1379)، شهرک سازی در مناطق اشغالی، ترجمه عبدالکریم جادری، تهران: دوره عالی جنگ.
-      قوام، عبدالعلی (1382)، اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل، تهران: سمت.
-      مؤسسه مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران(1391)، بیداری اسلامی 2 (ویژه مطالعات موردی)، تهران: موسسه ابرار معاصر تهران.
-      ولدانی، اصغر جعفری (1383)، «اسلام گرایی در فلسطین و زمینه‌های آن»، فصلنامه پژوهش حقوق، شماره 10، بهار و تابستان، صص 77-96.
2- منابع عربی
-      البکاء، طاهرخلف (2001)، فلسطین من التقسیم الی اوسلو2: 1937-1995، بغداد: دار الشوون الثقافیه اعامه، 239-241.
-      توماس غوردون(2007)، جواسیس جدعون التاریخ السری الموساد، مترجم: مروان سعد الدین، بیروت: الدار العربیه.
-      حورانی، فیصل (2000)، نشأة الحرکة الوطنیة الفلسطینیة وتطورها حتى نهایة القرن العشرین، کتاب محرر، غزة: المرکز القومی للدراسات والتوثیق.
-      عسکر، عبد المقصود(2006)، العدل والسلام فی ظل الإسلام، القاهره: دار التوزیع والنشر الإسلامیه.
-      فتونی، علی عبد(1999)، المراحل التاریخیة للصراع العربی-الإسرائیلی، بیروت: دار الفارابی.
-      مصالحه، نورالدین(2001)، اسرائیل الکبری و الفلسطینیون: سیاسه التوسع 1967-2000، بیروت: موسسه الدراسات الفلسطینیه.
-      الندوة الفکریة السیاسیة (2000): خبرات الحرکة السیاسیة الفلسطینیة فی القرن 20، کتاب محرر، غزة: المرکز القومی للدراسات والتوثیق.
-      نکدیمون، شلومو(1997)، الموساد فی العراق و دول الجوار: انهیار الآمال الاسرائیلیه و الکردیه، مترجم: بدر عقیلی، عمان: دار الجلیل.
-      هلال، جمیل(1998)، «نظرة تأملیة فی تاریخنا الحدیث»، مجلة الکرمل، العددان 55-56، ربیع/صیف، ص11-32.
-   هلال، جمیل(2006)، التنظیمات والأحزاب السیاسیة الفلسطینیة: بین مهام الدیمقراطیة الداخلیة والدیمقراطیة السیاسیة والتحرر الوطنی، رام الله: مواطن المؤسسة الفلسطینیة لدراسة الدیمقراطیة.
2- منابع انگلیسی
-      Böhm, Anja (2008), The SWOT Analysis,Norderstedt: GRIN Verlag.
-      Burns, James MacGregor (1978), Leadership,New York,NY: Harper & Row.
-      Fine,LawrenceG.(2009), The SWOT Analysis: Using Your Strength to Overcome Weaknesses, Using Opportunities to Overcome Threats,New York,NY: CreateSpace.
 
-      Pahl, Nadine and Richter, Anne (2007), Swot Analysis - Idea, Methodology and a Practical Approach,Norderstedt: GRIN Verlag.
-      Wiktorowicz, Quintan(2004), Islamic Activism: A Social Movement Theory Approach, Bloomington: IndianaUniversityPress.
-      Neni Manize, “SWOT analysis definition”, SWOT ANALYSIS, TOWS ANALYSIS blog, date of visit 27/5/2013:
     http://realswotanalysis.blogspot.com/2010/04/swot-analysis-definition.html.
3- منابع الکترونیکی
-      «افزایش 19 درصدی شهرک سازی اسرائیل در کرانه باختری در سال 2011»، سایت خبرگزاری فارس، آخرین تاریخ به روز رسانی 20/10/1390:
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13901020001464
-   دهقانی فیروزآبادی، سید جلال، «چهار سطح تغییر در منطقه»، پایگاه اطلاع ‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت ‌الله ‌العظمی سید علی خامنه‌ای (مد‌ظله ‌العالی)، آخرین تاریخ به روز رسانی 20/7/1391: http://farsi.khamenei.ir/others-note?id=21139
-      فلاح زاده، محمد حسین(1385)، «چهل حدیث وحدت»، سایت حوزه نت، آخرین تاریخ به روز رسانی 2/5/1385:
http://www.hawzah.net/fa/article/articleview/5107?ParentID=81268
 
-   محمدی، جواد و رفیعی، علی، «آسیب شناسی جنبش بیداری اسلامی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا»، مجمومه مقالات 25 همایش بین المللی در  پایگاه علمی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، تاریخ مراجعه 5/8/1391:
http://www.taghrib.org/pages/content.php?tid=140
 
 
 
-      Neni Manize, “SWOT analysis definition”, SWOT ANALYSIS, TOWS ANALYSIS blog, date of visit 27/5/2013:
     http://realswotanalysis.blogspot.com/2010/04/swot-analysis-definition.ht
 
 
جامعه‌شناسی سیاسی جهان اسلام
دوره 3، شماره 6 - شماره پیاپی 6
فروردین 1394
صفحه 83-110

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 07 شهریور 1393
  • تاریخ بازنگری: 30 آبان 1394
  • تاریخ پذیرش: 08 دی 1393

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار