آسیب‌پذیری‌های دولت حسنی مبارک و بسیج انقلابی در مصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار علوم سیاسی دانشگاه شاهد

2 دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی انقلاب اسلامی دانشگاه شاهد.

چکیده

یکی از مهم‌ترین تحول‌های سیاسی، طی سال‌های اخیر در منطقه خاورمیانه، وقوع قیام مردمی در کشور مصر و سقوط رژیم حسنی مبارک، پس از سه دهه حکومت در این کشور است. این مقاله به بررسی آسیب‌پذیری‌های دولت حسنی مبارک و نقش آن در بسیج انقلابی می‌پردازد. پرسش اصلی مقاله، آن است که «چگونه آسیب‌پذیری‌های دولت حسنی مبارک به بسیج انقلابی منجرشد؟»؛ برای پاسخگویی به این پرسش، از روش تحلیل اسنادی که از انواع روش‌های کیفی است، استفاده‌شده‌است؛ با این روش، اسناد و مدارک موجود، شامل کتب، مقالات و سایت‌ها بررسی‌شده، با استفاده از نظریات دولت‌محوری، عوامل مؤثر بر آسیب‌پذیری دولت حسنی مبارک و نقش آن در بسیج انقلابی مورد بررسی قرارگرفته‌اند. یافته‌های تحقیق از آن حکایت‌دارند که مهم‌ترین موارد آسیب‌پذیری دولت مبارک، شامل استقلال دولت از طبقات اجتماعی (جامعه مدنی)، ضعف توانایی دولت در سیاست‌گذاری‌ها، انحصارطلبی دولت و آسیب‌پذیری‌های حاصل از اصلاحات دولت در ترکیب با هم به بسیج انقلابی منجرشده‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Vulnerabilities of Hosni Mubarak Government and Revolutionary Mobilization in Egypt

نویسندگان [English]

  • A Keshavarz Shokri, 1
  • elahe abedini najafabadi 2
1 Associate professor of political science Shahed University
2 M.A. student of Islamic revolution sociology, Shahed University
چکیده [English]

One of the most important political revolutions in the Middle East in recent years was public uprising of people and Hosni Mubarak’s regime fall after three decades in Egypt. This paper studies vulnerabilities of his regime and its role in the revolutionary Mobilization. The main question is that how these vulnerabilities led to revolutionary Mobilization? Qualitative documentary analysis was used for answer to this question. Available documents including books, articles, and websites were surveyed and factors influencing vulnerabilities of Mubarak’s regime and its role in revolutionary union were studied using government-oriented theories. Findings showed that independence of government from social classes, weakness and disability of the government in policy makings, restriction orientation of the government, and vulnerabilities resulted from the government’s reforms totally were the main factors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Government’s vulnerability
  • Revolutionary union in Egypt
- منابع فارسی و عربی
-      ابوالحسن شیرازی، حبیب‌الله و مینا رسولی (1390)؛ «کالبدشکافی جنبش مصر»، دانشنامه؛ ش 80.
-      احمدیان، حسن (1390)؛ «گذار مصر از رژیم اقتدارگرا؛ عوامل و زمینه‌ها»، فصلنامه روابط خارجی؛ سال سوم. ش 4.
-      المدینی، توفیق (2011)؛ «ربیع الثورات الدیمقراطیه العربیه»، المستقبل العربی؛ العدد 386.
-      برزگر، ابراهیم (1386)؛ «چهارچوبی مفهومی برای فهم تحولات سیاسی مصر»، پژوهش حقوق و سیاست؛ سال نهم، ش 22.
-      بشیریه، حسین (1378)؛ جامعه‌شناسی سیاسی: نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی؛ تهران: نشر نی.
-      چاندوک، نیرا (1377)؛ جامعه مدنی و دولت: کاوش‌هایی در نظریه سیاسی؛ ترجمه فریدون فاطمی و وحید بزرگی؛ تهران: نشر مرکز.
-      حافظیان، محمدحسین (1387)؛ «مشکلات اقتصادی و چشم‌انداز بی‌ثباتی سیاسی در مصر»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه؛ سال پانزدهم. ش 54 و 55.
-      ---------------- (1389)؛ «جهانی‌شدن و مناسبات دولت- جامعه در مصر»، فصلنامه مطالعات سیاسی؛ سال دوم، ش 7.
-   دوتوکویل، الکسی (1378)؛ «نظام حکومتی قدیم و انقلاب فرانسه»، در کتاب کوزر و روزنبرگ، نظریه‌های بنیادی جامعه‌شناسی؛ ترجمه: فرهنگ ارشاد؛ تهران: نشر نی.
-   سردارنیا، خلیل‌الله (1389)؛ «تحلیل ساختاری و کنش‌گرا بر چرایی تثبیت حکومت اقتدارگرا در مصر (از دهه 1980 تا ژانویه 2011)»، فصلنامه روابط خارجی؛ سال سوم، ش 2، ص 105 تا 131.
-      شریعتی، شهروز (1386)؛ «چیستی و کاستی نظریه دولت رانتیر»، راهبرد یاس؛ ش 11.
-      شکاری، عبدالقیوم (1379)؛ نظریه دولت تحصیلدار و انقلاب اسلامی؛ تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
-      شعبان، عبدالحسین (2011)؛ «تونس مصر اسئله ما بعد الانتفاضه»، المستقبل العربی؛ العدد 385.
-   صالحی، سید جواد، عباس فرح‌بخش و ایوب فرج‌زاده (1391)؛ «طبقه متوسط جدید و چالش‌های سیاسی حکومت مصر از دهه 1980 تا 2011 میلادی»، فصلنامه مطالعات جهان اسلام؛ سال اول، ش 1.
-      عیوضی، محمدرحیم (1380)؛ طبقات اجتماعی و رژیم شاه؛ تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
-   قبانچی، جاک أ (2011)؛ لماذا فاجأتنا انتفاضتا تونس و مصر؟ مقاربه سوسیولوجیه. اضات. العدد 14، الربیع العربی... الی أین؟ افق جدید للتغییر الدیموقراطی. عبدالاله بلقزیز؛ سلسله کتب المستقل العربی (63)؛ بیروت: مرکز دراسات الوحده العربیه.
-      قزوینی حائری، یاسر (1390)؛ سونامی در جهان عرب؛ تهران: انتشارات امیرکبیر.
-      کریم‌نیا، حمید (1388)؛ «موقعیت مصر در مواجهه با سنت و لیبرالیسم»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه؛ ش 19.
-      کشاورز شکری، عباس (1382)؛ «تبیین انقلاب اسلامی ایران از دیدگاه تدا اسکاچپول»، پژوهش‌نامه متین؛ ش 19.
-      ماضی، عبدالفتاح (2008)؛ «انتخابات 2005 الرئاسه فی مصر انتخابات بلادیمقراطیه و بلادیمقراطیه»، العربیه للعلوم السیاسیه؛ العدد 18.
-   مسعودنیا، حسین و ندا سعیدی حیزانی (1391)؛ «بررسی عوامل سقوط رژیم حسنی مبارک و چشم‌انداز تحولات کشور مصر»، فصلنامه دانش سیاسی؛ سال هفتم، ش 1.
-      مقدس، محمود و سیدحمدالله اکوانی (1391)؛ «انقلاب مصر: برآیند نظام الیگارشیک و توسعه نیافتگی»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه؛ ج 19، ش 71.
-      نبوی، بهروز (1388)؛ مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم اجتماعی؛ چ 23، تهران: کتابخانه فروردین.
-      نیاکوئی، سید امیر (1390)؛ «تحولات اخیر خاورمیانه و شمال آفریقا: ریشه‌ها و پیامدهای متفاوت»، فصلنامه روابط خارجی؛ سال سوم، ش 4.
2- منابع انگلیسی
-     Blaydes, Lisa. (2011). Elections and Distributive Politics in Mubarak’s Egypt. Cambridge University Press.
-     Ehteshami, Anoushirvan & Murphy, Emma. (1996). “Transformation of  the Corporatist State in the Middle East”. Third World Quarterly. Vol. 17, No.4.
-     Fahmy, Ninette S. (2002). The Politics Of Egypt: State-Socity Relationship. London: Routledgecurzon.
-     Goodwin, Jeff. (1988). “States and Revolutiones in the Third World: A Comparative Analysis”. Ph.D. disseration, Harvard University.
-     Harb, Imad. (2003). “The Egyptian Military in Politics: Disengagement or Accommodations?”,  Middle East Journal . Vol: 57, N. 2. PP. 371-377.
-     Osman, Tarek. (2010). Egypt on the Brink From Nasser to Mubarak. Yale University Press.
-     Scott, J., (1990), A Matter of Record, Documentary Sources in Social Research, Cambridge: Polity Press.
-     Payne, G. and Payne, J.,( 2004), Key Concepts in Social Research, London: Sage Publications.
-     Tibi, Bassam. (1984).  “Political Freedom in Arab Societies”. Arab Studies Quarterly. Vol. 6. No. 3.
3- منابع الکترونیکی
-      توفیق ابراهیم. حسنین (2011)؛ «ازمه نظام المصری التوازن بین السلطات و معظله الشرعیه»؛ برگرفته از پایگاه:  www.aljazeera.net   
-      نافعه، حسن (2005)؛ «خصائص نظام الحکم المصری من منظور علم السیاسیه»؛ برگرفته از   پایگاه: www.aljazeera.net