بررسی رویکردها و تحولات اجتماعی و اندیشه‌ای اخوان‌المسلمین؛ از جنبش تا دولت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی گروه اندیشه سیاسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار، گروه علوم سیاسی، دانشگاه پیام نور ،تهران،ایران

3 دانشیار، گروه علوم سیاسی، واحد تهران مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

جنبش اخوان‌المسلمین مهم ترین جنبش مدعی اسلام سیاسی در جهان اهل سنت است. این جنبش با مرکزیت مصر، شعبات و شاخه‌های زیادی درکشورهای اسلامی و عربی دارد. اخوان‌المسلمین که به لحاظ اندیشه‌ای منسجم ترین جنبش در میان جنبش‌های اسلامگرای جهان عرب است؛ همواره با باور به اسلام سیاسی، آرمان‌ها و اصول اندیشه‌ای خود را شکل داده است. اصول اندیشه‌ای اخوان‌المسلمین را باید در تفکرات موسس آن یعنی حسن البناء جست. این جنبش در گذر زمان و تحت شرایط محیطی تغییراتی در اندیشه‌های و اصول خود داده است که آن را از اخوان سنتی و یا اخوان اصولگرا متمایز می‌کند. این تحول را در دو مقطع می‌توان دنبال کرد. در واقع بعد از شهادت حسن البناء و به طور مشخص از زمان عمرتلمسانی، این تحول اندیشه‌ای در اخوان آغاز شد. مرحله بعدی این تحول که در ادامه مسیر قبلی بود؛ بعد از به قدرت رسیدن اخوان در مصر بعد از تحولات عربی 2011‌، نمود عینی یافت. با توجه به اهمیت فهم این رویکردها و دگردیسی اندیشه‌ای، در این مقاله با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و ابزار کتابخانه‌ای، در پی پاسخ به این سوال است که رویکردها و تحولات اندیشه‌ای جنبش اخوان‌المسلمین از زمان شهادت حسن البناء تاکنون چگونه و در چه حوزه‌هایی بوده است؟ یافته‌های مقاله نشان می‌دهد؛ اخوان‌المسلمین از زمان عمرتلمسانی تاکنون در حوزه داخلی نسبت به ماهیت حکومت، نوع مواجهه با دولت، روش مشارکت در جامعه و فعالیت‌های سیاسی و در حوزه منطقه‌ای و بین المللی، نسبت به مساله امت اسلام و وحدت جهان اسلام و نوع مواجهه با رژیم صهیونیستی و روابط با آمریکا تغییراتی در رویکردها و اندیشه اولیه خود داشته است. وجه تمایز مقاله با دیگر مکتوبات در این زمینه ابتدا به جهت بررسی موضوع از لحاظ رویکردهای اندیشه و تحولات سیاسی به طور هم زمان وهمچنین بازتعریف و تطبیق شاخص‌های فکری رهبران اخوان با یکدیگر است که منجر به ریشه‌یابی صحیح تغییرات اندیشه در جنبش می‌شود که فقط در بررسی‌های دیگر معطوف به حضور در صحنه‌های سیاسی می‌شود.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the approaches and social developments and ideas of Akhavan Muslemin; From the movement to the state

نویسندگان [English]

  • Seyed Mohammad Seyed Ahmadi 1
  • Mohammad Reza Hatami 2
  • Habibullah Abolhassan Shirazi 3
1 Student of Political Thought Department, Central Tehran Branch, Islamic Azad University Tehran, Iran.
2 Associate Professor, Department of Political Sciences, Payame Noor UniversityTehran, Iran.
3 Associate Professor, Department of Political Sciences, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The Akhavan Muslemin is the most important movement in the Sunni world claiming political Islam. This movement, centered in Egypt, has many branches in Islamic and Arab countries. The Akhavan Muslemin, which is the most cohesive movement among the Islamist movements in the Arab world in terms of ideas; has always formed his ideals and principles of belief by believing in political Islam. The principles of the thoughts of the Muslim Brotherhood must be found in the thoughts of its founder, Hassan al-Banna. This movement has changed its ideas and principles over time and under environmental conditions, which distinguishes it from the traditional Brotherhood or the Conservative Brotherhood. This transformation can be followed in two stages. In fact, after the martyrdom of Hassan al-Banna, and specifically from the time of Al-Lamsani, this intellectual transformation began in the Brotherhood. The next stage of this development, which was a continuation of the previous path. After the Brotherhood came to power in Egypt after the Arab developments of 2011, it took on a concrete appearance. Given the importance of understanding these approaches and metamorphosis, this article seeks to answer this question by using a descriptive-analytical method and library surveys how and in what areas the approaches and developments of the Muslim Brotherhood movement have been since the martyrdom of Hassan al-Banna. The findings of the article show: The Muslim Brotherhood since its inception in the domestic sphere on the nature of government, the type of confrontation with the government, the method of participation in society and political activities, and in the regional and international spheres, the issue of the Islamic nation and the unity of the Islamic world and the type of confrontation with the Zionist regime. With the United States has had changes in its initial approaches and ideas. The distinguishing feature of the article from other writings in this field is first to examine the issue in terms of thought approaches and political developments at the same time, as well as to redefine and apply the intellectual characteristics of the Brotherhood leaders, which leads to the correct rooting of changes in thought in movement, which only in other studies focuses on participation in the political scene.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Muslim Brotherhood
  • Muslim rule
  • Islamic sovereignty
  • ideological developments
  • fundamentalism
  • pragmatism
  • اصلانی، فیروز، مرندی، الهه، ۱۳۹۳، بررسی تحولات اندیشه دولت اسلامی نزد اخوان‌المسلمین از آغاز جنبش تا پس از انقلاب 2011 مصر، فصلنامه نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان، بهار و تابستان، سال چهارم‌، شماره 1.
  • پرندوش، پوریا، 1396. منطق و الگوی رفتاری جمهوری اسلامی ایران در بازسازی رابطه با اخوان‌المسلمین، تهران: موسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور، شماره 20.
  • پورحسن، ناصر،1396، ارزیابی عملکرد دولت اخوان‌المسلمین مصر در قبال مسئله فلسطین، فصلنامه فلسطین، شماره20-21. ص 46.
  • تحول اندیشه سیاسی اخوان‌المسلمین در جهان عرب، فصلنامه مطالعات راهبردی جهان اسلام، تابستان 1390‌، شماره 46.
  • اندیشه سازان، 1397، تحولات درونی اخوان‌المسلمین مصر، برنامه‌ها و سناریوهای آتی، تهران موسسه نور ، زمستان ،گزارش ویژه 542‌.
  • آفران، 1398، جنبش اخوان المسلمین مصر، تهران،  موسسه مطالعاتی آفران، نشریه شماره 534.
  • حاتمی حبیب‌الله، 1394«مبانی کلامی اخوان‌المسلمین مصر ارزیابی .تحلیل»، قم ، رساله دکتری دانشگاه ادیان مذاهب. ص 236.
  • خسروشاهی، سید‌هادی، 1392، اخوان‌المسلمین و ایران در گذر تاریخ‌، تهران، نشرفرهنگ اسلامی، شهریور ، شماره 2.

 

  • خسروشاهی، سید‌هادی1384، «یادوراه شهید نواب»، فصلنامه مطالعات تاریخی، زمستان ۱۳۸۴1 پیاپی 11.
  • قادری، علی،۱۳۹۱ موضع ایران در قبال «اخوان‌المسلمین مصر» چیست؟، تهران، پایگاه تحلیلی عصر ایران، ۲۲ آذر.
  • قاسمی، بهزاد، 1394. اخوان‌المسلمین مصر و تجربه نظام سیاسی، تهران ، موسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور.
  • قرضاوی، یوسف1390.، فقه سیاسی، تهران: نشر احسان ، ص 211.
  • محمد، ابراهیم، و دیگران، 1384، جمعیت اخوان‌المسلمین مصر، ترجمه: مؤسسه اندیشه‌سازان، تهران، نشر نور. ص 345.
  • اندیشه‌سازان ، 1397، تحول در بنیان‌های فکری و سیاسی جماعت اخوان‌المسلمین، تهران، نشر نور ،گزارش پژوهشی پاییز، شماره 46.
  • اندیشه‌سازان 1396‌، جنبش اخوان‌المسلمین مصر و جمهوری اسلامی ایران؛ نقاط وصل و فصل، تهران، نشر نور، شماره 21.
  • اخلاقی‌نیا، مهدی، 1397 راهبردهای نوین اسلام میانه‌رو مصر، (۸ فروردین 1397)، قابل‌دسترسی در: http://bashgah.nonegar4.ir/fa/content/show/40904
  • جابر، محمود،1392 نقش الازهر در ذبح شهید حسن شحاته به نقل از شاهدی عینی، گفت و گوی محمود جابر استاد دانشگاه و اندیشمند شیعه معاصر در گفت و گو با رسا؛ خبرگزاری مشرق، 4 تیر 1392، برگرفته از: https://www.mashreghnews.ir/news/226725/
  • جنتی، علی، پیشینه تاریخی و اندیشه سیاسی اخوان‌المسلمین‌، 19 بهمن 1390، قابل دسترسی در:

    http://www.isrjournals.com/fa/essay/682-essay-farsi-94.html

  • خبرگزاری مهر. 20/9/84. قابل دسترسی: https://www.mehrnews.com/news/5171321
  • داود فیرحی، دگردیسی اندیشه‌ای در اخوان‌المسلمین، ۲۳ مهر ۱۳۹۱‌، قابل دسترسی در:

    http://www.irdiplomacy.ir/fa/news/1907961

  • روزنامه عکاظ، مرسی: امنیت کشورهای خلیج‌فارس خط قرمز مصر است، مصاحبه مرسی با روزنامه عکاظ چاپ عربستان در جولای 2012، بازنشر در خبرگزاری فارس، 21/4/1391، قابل دسترسی در: http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13910421000598
  • مصاحبه محمد مهدی عاکف با روزنامه الشرق الاوسط، اخوان‌المسلمین و جابجایی مسالمت آمیز قدرت، قابل دسترسی در: bashgah.net/pages-1700.html
  • موسسه مطالعاتی آفران، جنبش اخوان المسلمین مصر، 2/10/1388، قابل دسترس در:

http://www.afran.ir/modules/smartsection/item.php?itemid=861

http://www.khabaronline.ir/(X(1)S(1fipa3gaiqcjqeds��Åââ‚‌Å“·oflknc33))/detail/236163/World/middle-east

  • Byman, Daniel, "Israel’s Pessimistic View of the Arab Spring", The Washington Quarterly. No 34.(summer 2011).
  • Dot-Pouillard, Nicolas, Iran and the Muslim Brotherhood: The best of enemies?, Middle East Eye, 20 May 2016, Available at:

http://www.middleeasteye.net/news/iran-and-muslim-brotherhood-best-enemies-2061107490