اسلام‌هراسی در روسیه: تبیین جامعه‌شناختی ریشه‌ها و چالش‌ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان¬شناسی و زبان¬های خارجی دانشگاه پیام نور

2 دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات روسیه دانشگاه تهران

چکیده

هدف مقالة حاضر، بررسی روند پیدایش و نفوذ اسلام‌هراسی در روسیۀ کنونی است؛ عاملی مؤثر که روسیه را از سایر کشورهای غربی در مواجه با مسلمانان متمایزمی­سازد، ویژگی‌های تاریخی متفاوت و نقش ملی­گرایی افراطی است که از رشد جمعیت مسلمانان در روسیه نگران است؛ این عامل با آنکه کم­ و بیش در کشورهای غربی نیز وجوددارد در روسیه ابعادی گسترده­تر یافته و بدیهی است با وجود عوامل دیگر، ترس از اسلام و مسلمانان از نظر نژاد اسلاو جدی‌تر باشد؛ همچنین بررسی‌ها نشان‌می‌دهند که عملکرد رسانه­های غربی در معرفی اسلام به­عنوان دین ترور و خشونت، بدویت و واپس‌گرایی را می­توان در شکل­گیری ذهنیت مردم روسیه نسبت­به مسلمانان مؤثر دانست؛ همچنین بررسی تحول­های اخیر در روسیه نشان­می­دهد، دولت روسیه با توجه به تجارب تاریخی تلاش­می­کند که روابط خود را با این اقلیت بزرگ دینی بهبودبخشد و این در حالی است که انجام حملات تروریستی و انتحاری مسلمانان افراطی در بروز ذهنیت ترس از اسلام در میان اقشار غیر­مسلمان روسیه نقشی مهم ایفامی­کند. در این مقاله ضمن بررسی وضعیت مسلمانان در روسیه براساس روش توصیفی- تحلیلی، ریشه­ها و ابعاد مختلف پدیدۀ اسلام­هراسی در روسیه بررسی­خواهدشد

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Islamophobia in Russia:Sociolgical Explanation of Roots and Challenges

نویسندگان [English]

  • Behzad Moridi 1
  • Mohammad Sajjad Karami 2
1 Assistant Professor, Department of Linguistics and Foreign Languages, Payam Nour University,
2 M.A. Student, the University of Tehran.
چکیده [English]

The main objective of the present paper is to study the trend of emergence and influence of Islamophobia in today'sRussia. The effective factor that distinguishesRussiafrom other Western countries in encountering the Muslims are distinct historical features and extreme nationalism (chauvinism. The chauvinism are concerned about the growth of Muslim population inRussia. Although this factor exists more or less in other Western countries, it is more extensive inRussiaand evidently on the side of other factors, phobia of Islam and Muslims is more serious in viewpoint of the Slavs. Also according to some studies, the projection of Islam as religion of violence and terror by Western media has added to the pessimism of Russian people about Muslims. A review of recent developments inRussiaindicates that on the basis of its historical experience, Russian government tries to improve its relations with this great religious minority. At the same time the suicide and terrorist attacks by extremist Muslims inRussiaplays an important role in the development of Islamophobia among non-Muslims inRussia. Attempts have been made in the present paper to study condition of Muslims inRussia. This study is a descriptive-analytical research to analyze the roots and different aspects of Islamophobia inRussia.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamophobia
  • Russian Muslims
  • Islamic fundamentalism
فهرست منابع
1- منابع فارسی
-      افخمی، حیسنعلی و م نیک ملکی (۱۳۸۸). «اسلام­هراسی در اروپا: بررسی موردی فیلم «فتنه». فصلنامه رسانه، پاییز، شماره 79.
-      امیری، مجتبی (۱۳۷۲). «نظریه رویاروئی تمدن‌ها از دیدگاه منتقدان». مجله اطلاعات سیاسی-اقتصادی، مهر و آبان، شماره 73 و 74.
-   ان‍ت‍ظاری‌، ح‍س‍ی‍ن‍ع‍ل‍ی (۱۳۷۸- ۱۳۷۹). ن‍ق‍ش‌ ب‍ن‍یادگ‍رای‍ی‌ (وه‍اب‍ی‍ت‌) در آس‍ی‍ای‌ م‍رک‍زی‌ و ق‍ف‍ق‍از [پ‍ای‍ان‌ن‍ام‍ه‌ ک‍ارش‍ن‍اس‍ی‌ ارش‍د]، ت‍ه‍ران: ‌دان‍ش‍گ‍اه‌ آزاد اس‍لام‍ی‌، واح‍د ت‍ه‍ران‌ م‍رک‍ز.
-      بازرگان، عباس؛ زهره سرمد و الهه حجازی (۱۳۸۳). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، تهران، انشارات آگاه.
-      سعید، ادوارد (1379). اسلام رسانه­ها، ترجمه اکبر افسری، توس.
-   فدراسیون بین‌المللی حقوق بشر هلسینکی (IHF)؛ [محقق آن. سوفی‌نیمان]، تبعیض و ناشکیبایی علیه مسلمانان در اتحادیه اروپا بعد از 11 سپتامبر؛ گزارش فدراسیون بین‌المللی حقوق بشر هلسینکی؛ مترجم علی مرشدی‌زاد، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، 1388.
-      جلایی ­پور، محمدرضا (1376). «نیروی ناسیونالیسم: کنترل و رهایی آن در شوروی سابق». مجله مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، زمستان، شماره 20.
-      دیاب، احمد (۱۳۸۵). «بحران جمعیت در روسیه». فصلنامه ایراس، شماره 7، خرداد.
-      زیدالشمری، ثقیل ابن سایر (1388). اسلام و تروریسم، مجموعه مقالات همایش جهانی اسلام قربانی تروریسم، تهران: انتشارات پرتو واقعه.
-      زیمون، گرهارد (۱۳۷۷). «ملیت روسی و کثرت قومی». ترجمه لادن مختاری، مجله مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره24.
-      سعید، ادوارد (1378). پوشش خبری اسلام در غرب، ترجمه عبدالرحیم گواهی، دفتر نشر فرهنگِ اسلامی، چ1.
-      سنایی، مهدی (1385). «اسلام در روسیه: دوره اول شکل‌گیری». فصلنامه مطالعات روسیه، آسیای مرکزی و قفقاز (ایراس)، سال اول، شماره 2.
-      شیمل، آنه ماری (1375). درآمدی بر اسلام، ترجمه دکتر عبدالرحیم گواهی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
-   صالحی، غلامرضا (1388). زمینه‌ها و راهکارهای مقابله با تروریسم در جهان اسلام، مجموعه مقالات همایش جهانی اسلام قربانی تروریسم، تهران: انتشارات پرتو واقعه.
-      عسگریان، عباس­قلی (1386). «جوامع مسلمان و سازمان‌های اسلامی فدراسیون روسیه». مجله مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 59.
 
-      عنایت، حمید (1358). سیری در اندیشه سیاسی غرب، تهران: انتشارات امیر کبیر.
 
-      کولایی ا. و س.م. حسینی (1389). «رویارویی روسیه با چچن: زندگی در مرز خشونت». فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 71.
 
-      مرشدی‌زاد، علی و زاهد غفاری هشتجین (1386). «اسلام هراسی در اروپا؛ ریشه‌ها و عوامل». دانش سیاسی، شماره 2.
 
-      نقیب­زاده، احمد (1384). سیمای اسلام و مسلمانان در ادبیات فرانسه زبان پس از 11 سپتامبر 2001م، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی.
-      هانتینگتون، ساموئل (1372). «رویارویی تمدن­ها». ترجمه مجتبی امیری، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، خرداد و تیر- شماره 69 و 70.
-      هینلز، جان راسل (1386). راهنمای ادیان زنده، ترجمه عبدالرحیم گواهی، قم: نشر بوستان کتاب.
 
 
2- منابع روسی
-      Канах А.М. (2008), Исламофобия как политическое  явление  XXI века, висник СевДТУ, вип. 91.
 
-      Малашенко Алексей (2006),  Возрождение ислама, происходящее в России в течение двух последних десятилетий, противоречиво по своимпоследствиям, Ислам и политика в России, декабрь 2006.
 
-      Праграма Гражданских Действий против Фашизма (2006), SOVA Центр, xeno.sovacenter.ru
 
-      урсул, виталий (2008) “Скинхеды: Миф или Реальность в Современной России, Власть.
3- منابع انگلیسی
-      Benn, T. & Jawad, H. (2004), Muslim Women in theUnited Kingdomand Beyond: Experiences and Images.
-      Egorova, Y. & Tudor, P. (2003), Jews, Muslims, and Mass Media: Mediating the 'Other', London: Routledge Curzon.
-      Fredman S. (2001), Discrimination and Human Rights, OxfordUniversityPress.
-      Hunter, Shireen. T (2003), Islam inRussia, the politics of identity and security,Armonk,NY: me. Sharpe.
-      Johnson, M. R. D., Soydan, H; Williams, C. (1998), Social Work and Minorities: European Perspectives, London; New York: Routledge.
-      LeGendre, Paul (2006) “Minorities under Siege: Hate Crimes and Intolerance in the Russian Federation”. Human Rights First: 1-25.
-      Malashenko, Alexey (2006)," Islam In Russia In 2020", in: Amel Boubekeur, Samir Amghar, Rob De Wijk & Alexey Malashenko, Between Suicide Bombings and The Burning Banlieues, The Multiple Crises of Europe’s parallel Societies, European Security Forum: A Joint Initiative of CEPS, IISS & DCAF, ESF working paper no. 22, June  2006.
-      Maryniak, Irena (1999), "After the fall:Russiaand the Religion, (In God we trust)".
-      Miles, R. & Brown, M. (2003), Racism, London; New York: Routledge.
-      Sotnichenko Alexander (2009),''islam – Russian orthodox church relation and the state in the post-communistRussia", politics and religion, N 2/2009 Vol. 3.
4- منابع الکترونیکی
-      اهانت به قبور مسلمانان در روسیه، بازیابی ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۰ از
-      اهانت به مسلمانان در روسیه، بازیابی ۸ مرداد ۱۳۹۰ از
-      توهین به مسلمانان در راهپیمایی ملی‌گرایان روس، بازیابی ۲۲ آبان ۱۳۹۰ از
-      روسیه بخش جدایی‌ناپذیر جهان اسلام است (۱۳۸۹)، بازیابی ۶ تیر ۱۳۸۹ از
-      شریفی، زهرا (1389)، تروریسم و مسلمانان در روسیه، بازیابی آذر ۱۳۸۹ از
-      محبیان، امیر (1389)، اسلام، اسلام­ستیزی و مدیریت ادراک، http://www.irdc.ir
-      Charny, Semyon (2005), “Racism, Xenophobia, Ethnic Discrimination andAnti-Semitism in Russia”, Moscow Bureau for Human Rights, www.internal-displacement.org
-      Gudkov, Lev and Dubin, Boris (2006) “Privatizatsii Politsii”, LevadaAnalytical Center, www.publicverdict.org
-      McLennan, Keith (2005) “Racism in Russia”,http://www.betteredit.com
-      Nadezhdina, Sasha (2007), Racist Attacks Threaten Multiculturalism in Russia, ABCnews, www.abcnews.go.com
-      Zaitchik, Alexander and Ames, Mark (2007) “Skinhead Violence Rising inRussia”, The Nation, www.thenation.com
-      Prazauskas,  Algis, “Russiaand Islam,”
     http://www.sipa.columbia.edu/ece/research/intermarium/vol8no3/russia-and-islam.pdf (accessed 29 Jan. 2008).
-      Бокова Н. (2010), Существует ли исламофобия в России?, www.islamonline.ru