حوزه تمدنی ایران، جهانی‌شدن و آینده سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در این منطقه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری روابط بین¬الملل دانشگاه تهران

3 کارشناس¬ارشد روابط بین¬الملل دانشگاه تهران.

چکیده

علاوه­بر ایرانی که امروز در مرزهای سیاسی محصور شده­است، ایرانی دیگر داریم با ماهیت فرهنگی که به­عنوان حوزه­ای تمدنی، چند برابر سرزمین فعلی ایران را دربرمی­گیرد و کشورهایی مانند افغانستان و تاجیکستان را به­طور کامل و بخش­هایی از پاکستان، هند، کشورهای آسیای میانه و قفقاز، عراق و سرزمین­هایی را که اکراد در آن زندگی­می­کنند نیز شامل می­شود که این خود، عظمت حوزه­ تمدنی ایران را نشان­می­دهد؛ این حوزه­ تمدنی، اینک به لطف فرصت­های پیش­آمده در بستر جهانی­شدن و نیز تحولاتی که در منطقه به­وقوع­پیوسته، شرایطی را مهیامی­بیند تا خود را احیاکرده، با برقراری ارتباطی تنگاتنگ میان نواحی مختلف این حوزه، یکپارچگی فرهنگی ایجادکند؛ پرداختن به این موضوع که ایران با وجود چنین ظرفیتی چگونه باید برای بهره­برداری حداکثری از فرصت­های پیش­آمده سیاست خارجی آینده­اش را در قبال حوزه­ تمدنی خود سامان­دهد؟، پرسش اصلی این تحقیق را تشکیل­داده­است. در این پژوهش با تأکید بر فرصت تکثر قومیتی موجود در جامعه­ ­ایرانی و حضور دنباله­ این قومیت­ها در حوزه­ تمدنی ایران که در کشورهای پیرامونی واقع­شده­اند،  به این وضعیت به­عنوان عاملی مثبت برای اتخاذ راهبردهای مناسب در جهت گسترش منافع ملی ایران در حوزه­ تمدنی خود نگریسته­شده که می­توان درراستای ارتقای جایگاه ایران از آن بهره­برداری­کرد؛ در همین راستا، پژوهش حاضر، ضمن تأکید بر لزوم بازبینی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال حوزه­ تمدنی خود (به­ویژه با توجه به تحول­های صورت­گرفته در منطقه)، راهکارهایی مناسب درخصوص نحوه­ بهره­گیری صحیح و مدبرانه از این ظرفیت را  در قالب دکترین هسته- پیرامون ارائه­داده­است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Iranian Civilization Sphere, Globalization and Future Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran in This Region

نویسندگان [English]

  • Mohammad Jafar Javadi Arjmand 1
  • Javad Haqgu 2
  • Jafar Azimzadeh 3
1 Faculty Member, Department of Political Science, the University of Tehran.
2 Ph.D Student, International Relations, the University of Tehran.
3 M.A., International Relations, the University of Tehran
چکیده [English]

Besides what is known as Iran, which is confined to its political borders today, there is another Iran with cultural nature which, as a civilizational sphere, encompasses an area several folds that of today's Iran, including such countries as Afghanistan and Tajikistan, as well as parts of Pakistan, India, Central Asian and Caucasian countries and Iraq and also territories where the Kurds live, underlining the splendor of the civilizational sphere of Iran. Thanks to the opportunities created in the context of globalization as well as the developments unfolding in the region, the grounds is prepared for the revival of this sphere through establishing close relations between different parts of this sphere to create cultural integrity. The main question of the present paper is: Given the existing potentials, how shouldIranformulate its future foreign policy to be able to make maximum use of the said opportunities?
The contention of the present paper is that ethnic multiplicity in Iranian society and the existence of their extensions in the Iranian civilizational sphere is an opportunity and hence it is a positive factor for adopting suitable strategies to expandIran's national interests in the said sphere which can promoteIran's status. Some suggestions have been made in the end, which include: it is necessary to reviewIran's foreign policy towards its civilizational sphere. Also some other suggestions have been given for the deliberate utilization of this capacity within the framework of center-periphery doctrine..

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran's civilizational sphere
  • foreign policy
  • Islamic Republic of Iran
  • Globalization
  • Iran's cultural region

مراجع

- منابع فارسی
-      احمدی، حمید (1378). قومیت و قوم­گرایی در ایران، تهران: نشر نی.
-      ---------  (1377). ریشه­های بحران در خاورمیانه، تهران: انتشارات کیهان.
-      ----------  (1385). تحلیل راهبردی مسائل قومی در آذربایجان، گفتگوی علمی، تهران:  پژوهشکده مطالعات راهبردی.
 
-      ----------  (1383). ایران؛ هویت، ملیت، قومیت، تهران: انتشارات موسسه­ تحقیقات و توسعه­ علوم انسانی.
 
-      ----------  (1388). بنیادهای هویت ملی ایران: چارچوب نظری هویت ملی شهروند محور، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
 
ابوالحسنی، رحیم (1388). «سازگاری هویت­ها در فرهنگ ایران». فصلنامه­ سیاست، دوره ­29، شماره2.
-      اوزکریملی، اموت (1383). نظریه­های ناسیونالیسم، ترجمه محمدعلی قاسمی، تهران: موسسه مطالعات ملی.
-   اشرف، احمد (1383). «بحران هویت ملی و قومی در ایران»، مندرج در: ایران: هویت، ملیت، قومیت، به کوشش حمید احمدی، تهران: انتشارات موسسه­ تحقیقات و توسعه­ علوم انسانی.
-      آشوری، داریوش (بی تا)، دانشنامه سیاسی (فرهنگ و اصطلاحات و مکتب‌های سیاسی)، تهران: انتشارات مروارید.
-      برلین، آیزیا (1371). در جستجوی آزادی، ترجمه­ خجسته کیا، تهران: نشر گفتار.
-      پهلوان، چنگیز (1377). افغانستان؛ عصر مجاهدان و برآمدن طالبان، تهران: انتشارات قطره.
-      تورن، آلن (1379). «برابر ولی متفاوت»، مندرج در: گزارش جهانی فرهنگ 1998، تهران: مرکز انتشارات کمیسیون ملی یونسکو در ایران.
-   خوبروی پاک، محمد (1383).« نخبگان محلی، جهانی­سازی و رویای فدرالیسم»، مندرج در: ایران: هویت، ملیت، قومیت، به کوشش حمید احمدی، تهران: انتشارات موسسه­ تحقیقات و توسعه­ علوم انسانی.
-   خضر زاده، محمد (1381). بررسی راهکارهای عملی مقابله با نگرانی­های امنیت ملی در جوامع چند قومیتی، پایان­نامه کارشناسی ارشد رشته علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
-      قومیت­های ایرانی (1385)»، ماهنامه­ سخن آشنا، شماره­های 31،30،29،28 (فروردین، اردیبهشت، خرداد و تیر).
-      کمیسیون جهانی فرهنگ و توسعه (1377). تنوع خلاق ما، تهران: مرکز انتشارات کمیسیون ملی یونسکو در ایران.
-      نجفی، موسی (1386). ساحت معنوی هویت ملی ایرانیان، قم: نشر معارف.
-      معینی علمداری، جهانگیر (1383). گفتارهایی درباره­ هویت ملی ایران، به کوشش داود میر احمدی، تهران: موسسه مطالعات ملی.
-      مقصودی، مجتبی (1380). تحولات قومی در ایران، تهران: موسسه مطالعات ملی.
-   محمدزاده، حسین (1380). تأثیر تمرکزگرایی بر قوم­گرایی (بررسی عوامل سیاسی، فرهنگی و اجتماعی بر شکاف قوم و فعال­شدن آن در میان اکراد ایران)، پایان­نامه کارشناسی ارشد رشته جامعه­شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی.
-      وحید، مجید (1386). «بحثی در سیاست­گذاری فرهنگی». فصلنامه­ سیاست، شماره 3، پاییز.
-      وحید، مجید (1383). «کنوانسیون جهانی تنوع فرهنگی، بررسی زمینه­های فکری-تاریخی». فصلنامه­ سیاست، شماره63، بهار.
2- منابع انگلیسی
-      Erdbrink, Thomas (2008), Sunni Group Announces Execution of 2 Iranian Policemen, Washington: TheWashingtonPost, (June21).
-      Worth, F. Robert (2009), Ran Executes 13 It Calls Sunni Rebels,New York: New York Times,(Jul 15).
-      “Iran: Afghan expert urges coalition, democracy after Taleban”(2001),London: BBC Monitoring Middle East-Political,(Oct11).
-      “Iran's progress ''opportunity'' for regional countries – expert”(2009), London: BBC Monitoring Middle East,( Mar 2).
-      Nagel Joane and Susan Olzak (1982), ”Ethnic Mobilization in New and old states: An extension of the competition Model”, Social Problems. Vol. 30,No. 2,(Dec).
-      Snyder, Louis,(1983) “Nationalism and the Flawed concept of ethnicity”, Canadian Review of studies in nationalism, Vol.10, No.2.
3-  منابع اینترنتی
- «ایرانی­تبارها در چین»، سایت روزنه، آخرین تاریخ به­روزرسانی 6/5/1388 : 
http://www.rozanehmagazine.com/Rozanehweb/IraniansInChina2.htm
- «رسانه­هایی برای حوزه­ تمدن ایران»، سایت خبری تحلیلی تابناک، آخرین تاریخ به­روزرسانی 5/9/1387 :                                                 http://www.tabnak.com/nbody.php?id=15146
- «سخنرانی محمد خاتمی در تاجیکستان» سایت فارسی ، آخرین تاریخ به­روزرسانی 25/1/1380:
http://www.farsi/khatami/speeches.com
- « هویت پلی اتنیک ایران اسلامی فرصت­ها و چالش­ها»، سایت موسسه اشراق، آخرین تاریخ به­روزرسانی10/6/1389  :
http://eshrag.ir/index.php?option=com_content&task=view&id=10&Itemid=6
- «هویت ملی ایران و جهانی­شدن»، سایت فرهنگ­شناسی، آخرین تاریخ به­روزرسانی25/9/1388 :
 http://www.farhangshenasi.com/persian/node/200?page=0%2C0
 
 
 
 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 02 آبان 1392
  • تاریخ بازنگری: 16 دی 1392
  • تاریخ پذیرش: 15 اسفند 1392

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار