تحول حقوق زنان در جهان اسلام در دو دهه اخیر با توجه به شاخص‌های توسعه با تأکید بر رویکرد سازمان همکاری اسلامی

بزرگمهری, مجید; مولایی, وحید; قاسمی, حاکم

doi:10.22070/iws.2022.14878.2110

تحول حقوق زنان در جهان اسلام در دو دهه اخیر با توجه به شاخص‌های توسعه با تأکید بر رویکرد سازمان همکاری اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

² دانش آموخته ارشد روابط بین الملل دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

10.22070/iws.2022.14878.2110

چکیده

هنجارسازی بر اساس تحولات روز حقوق بشری، گام مهمی در راستای تحقق حقوق زنان در کشورهای اسلامی بوده است. ارزیابی سه شاخصه نظام توسعه در جهان امروز در بحث حقوق زنان شامل توسعه جنسیتی، مقابله با نابرابری جنسیتی و مقابله با شکاف یا فاصله جنسیتی، محورهای اصلی تبیین‌کننده همسویی و ارتقاء حقوق زنان در کشورها و اعضای سازمان همکاری اسلامی است. سازمان همکاری اسلامی تلاش نموده است تا درک خود از حقوق زنان را بر مبنای شریعت اسلامی، عرف و معاهدات بین‌المللی در چارچوب سند تأسیس سازمان، اعلامیه «اوآگادوگو»، سال 2005 و برنامه عمل سازمان در خصوص ارتقاء حقوق زنان و اسناد متعدد دیگر ارائه دهد. هدف اصلی مقاله آگاهی از فرایند تحول حقوق زنان در جهان اسلام و شناخت مواضع و عملکرد سازمان همکاری اسلامی در این زمینه است. با استناد به اسناد سازمان همکاری اسلامی، حقوق زنان در جهان اسلام با توجه به سه شاخصه توسعه حقوق زنان، در دو دهه اخیر چه تغییرات و تحولاتی را پشت سر گذاشته است؟ روش این مطالعه متکی بر رویکرد توصیفی تحلیلی و تحلیل محتوای اسناد بوده است. داده‌ها از اسناد درجه یک سازمان همکاری اسلامی و گزارش‌های مستند این سازمان استخراج و مبنای تحلیل‌ها قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.22520732.1400.9.19.10.8

عنوان مقاله [English]

The evolution of women's rights in the Islamic world during he last two decades according to development indicators, The approach of the Organization of Islamic Cooperation

نویسندگان [English]

Majid Bozorgmehri ¹
Vahid Mollaye ²
Hakem ghasemi ¹

¹ Associate Professor of Imam Khomeini International University.

² . Postgraduate of International Relations, Imam Khomeini International University

چکیده [English]

Assessing the three characteristics of the development in the world today regarding to women's rights, including gender development, combating gender inequality and combating the gender gap, are the main axes explaining the alignment and promotion of women's rights in countries and members of the Organization of Islamic Cooperation(OIC).
OIC has tried to present its sympathetic of women's rights in accordance with Islamic law and international custom and treaties through the documents like, the 2005 Ouagadougou Declaration and the Organization's Action Plan for the Promotion of Women's Rights and various other documents. . In the 7th Conference of Islamic Ministers on "The Role of Women in Promoting Development for Member States" in the session entitled "Empowerment of Women in Member States: Challenges and Prospects" in 2018, 16 important resolutions on improving the legal, economic, social and Women's security were adopted.
The major question of the research is the evaluation of women's rights in the policies of the Islamic Cooperation Organization during the last two decades. The member countries of the Organization of Islamic Cooperation, in spite of structural differences in economic, cultural and legal levels, have encouraged the three indicators of development in women's rights in line with human rights developments in the world.
The method of the study is based on the descriptive-analytical approach as well as the content analysis. Relying on original documents of OIC and reports has been the basis of data and analysis.

کلیدواژه‌ها [English]

"OIC"
"Women`s Rights"
"Development
"
"Islamic World"

مراجع

بداغی، فاطمه (1384)، «قوانین اشتغال زنان در برخی کشورهای اسلامی» فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، پیاپی ۲۹ صص1-34.
جهتلو، معصومه و غلامرضا جعفری نیا و حبیب پاسالارزاده (1400)، «بررسی عوامل جامعه‌شناختی مؤثر بر توسعه پایدار شهری در منطقه پارس جنوبی با تأکید بر مخاطرات زیست‌محیطی»، فصلنامه علمی برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال 11، شماره 42.
زاهدی، شمس السادات (1390)، «جهانی‌شدن و توسعه پایدار» مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی. دوره 2، شماره 3 - شماره پیاپی 3، صص1-18.
صفارنیا، محیا (1398)، «رویکرد سازمان همکاری اسلامی در زمینه ارتقای حقوق زن»، فصلنامه پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، سال ششم، شماره دوم، صص25-54.
عاطفی، قربان علی و پرویز زارعی (1386)، «بررسی اشتغال زنان از دیدگاه اسلام و غرب»، مجموعه مقالات همایش منطقه‌ای زن در نظام حقوقی اسلام، دانشگاه آزاد اسلامی واحد آستارا، صص1-19.
فروتن، یعقوب و مینا شجاعی (1396)، «بررسی تطبیقی وضعیت زنان در کشورهای اسلامی خاورمیانه و شمال افریقا»، زن در توسعه و سیاست، دوره 15، شماره 1، صص123-147.
کاظمی، علی، کمال خالق پناه و اختر جلوند (1397)، «مطالعات توسعه انسانی زنان و جنسیت: فراسنتز مطالعات توسعه انسانی زنان»، فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، سال 9، ش 34، صص 137-165.
کولایی، الهه و محمدحسین حافظیان (1385)، «نقش زنان در توسعه کشورهای اسلامی»، پژوهش زنان، دوره 4، ش 1 و 2، صص33-60.
مهشواری، شریرام (1372)، «توسعه پایدار و مدیریت دولتی در هند»، مدیریت توسعه، مجموعـه نهـم از انتشارت مرکز آموزش مدیریت دولتی، صص45-55.
وردی زاده، حمید (1391)، «بررسی تطبیقی حقوق زن، در حقوق جمهوری اسلامی ایران و سایر کشورها»، همایش ملی حقوق بین‌الملل در آیینه علوم روز، صص1-21.

Adila (2003) “Women in Islamic Communities: The Quest for Gender Justice”, Gender Unit, IDRC, Gender Justice, Citizenship and Entitlement Workshop. November 13-14, 2003.
Blitt, Robert C, (2016) “Equality and Nondiscrimination Through the Eyes of an International Religious Organization: The Organization of Islamic Cooperation (OIC) Response to Women`s Rights and Sexual Orientation and Gender Identity Rights”. Legal Studies Research Paper Series. 291. August 2016. PP.1-67.
Gouda, Moamen; Potrafke, Niklas (2016) “Gender Equality in Muslim-Majority Countries”, CES ifo Working Paper, No. 5883, Center for Economic Studies and ifo. Institute (CES ifo), Munich.2016.
Human Development Report Office (2016) (OIC) “Statistical Briefing Based on the 2016 Human Development Report” 2016 UNDP Human Development Report. STATISTICAL BRIEFING.
OECD; The DAC guidelines, strategies for sustainable development; 2001.

https://www.oecd.org/dac/environment-development/2669958.pdf

OIC/37-CFM/2010/ORG/SG.REP.2. OIC/EGM-2009/DS-WDO/REP/FINAL
OIC-IPHRC 9th SESSION (2016) “OUTCOME DOCUMENT OF THEMATIC DEBATE ON ‘IMPACT OF WOMEN EMPOWERMENT ON SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF MEMBER STATES’ Jeddah 04 May 2016
OIC/2-WCOD/2008/REP.FINAL, (2008), “Report of The Second Ministrial Conference on the Role of Women in The Development of OIC Member States” (Cairo Plan of Action for Women) Cairo, Arab Republic of Egypt.
OIC/4-WCOD/2012/DEC/FINAL, (2012), “Jakarta Declaration the Fourth Ministerial Conference on the Role of Women in Development of the OIC Member States”, Strengthening Women’s Participation and Roles in Economic Development in OIC Member States.
OIC/6-WCOD/2016/DEC/FINAL, (2016), “Istanbul Declaration on The Sixth Ministerial Conference on The Role of Women in The Development of The OIC Member States”, Turkey.
OPAAW, (2016) “OIC Plan of action for The Advancement of Women”.Adopted by the Sixth Session of the Ministerial Conference on the Role of Women in the Development of OIC Member States, Istanbul, Turkey. 1-3 November 2016.

OPAAW, (2016) “The Mechanism for Implementation”, Adopted by the Sixth Session of the Ministerial Conference on the Role of Women in the Development of OIC Member States, Turkey.
Razmi, Mohammad Javad, Ezatollah Abbasian, & Maliheh Broghani (2012) “The relationship between Women's Empowerment and HDI in Islamic countries” International Journal of Business and Behavioral Sciences 2, No.11; November 2012
Resolutions Adopted by the Seventh Ministerial Conference on the Role of Women in the Development of the OIC Member States (Session of "Women Empowerment in Member States: Challenges and Prospects) Ouagadougou, Burkina Faso, 30 November - 1 December 2018.
Sesric, (2016) OIC. “State of Gender in OIC Countries: Prospects and Challenges" Statistical, Economic and Social Research and Training Centre for Islamic Countries
(2018) “OIC WOMEN AND DEVELOPMENT REPORT 2018” “Enhancing Women Entrepreneurship for Development” October 2018, Statistical, Economic and Social Research and Training Centre for Islamic Countries.
Seventh Islamic Ministerial Conference on Women’s Role in Driving Development for the OIC Member States “Session of Women’s Empowerment within Member States: Challenges and Prospects” FINAL REPORT Ouagadougou, Burkina Faso 22-23 Rabi’ I 1440H 30 November – 1 December 2018
Tehran Declaration. (2010).”The Third Ministerial Conference On the Role of Women in the Development of OIC Member States,Women, Family and Economy” 19-21 December 2010,. 13-15 Moharram-ul Haram 1432 Hijra

World Resources Institute (May 2020) “Gender Development Index”, UNDP, National statistics on gender gaps in human development,

https://resourcewatch.org/data/explore/Gender-Development-Index

Zubair, Hasan, (2019) “Human development in Muslim countries: Need fulfillment versus basic universal income from Islamic perspective” MPRA Paper 97026, September 2019.