بررسی تأثیر سیاست‌های محمد بن سلمان بر شکاف‌های اجتماعی و اقدامات خشونت‌بار سیاسی در جامعه عربستان سعودی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 فارغ التحصیل کارشناسی ارشد معارف اسلامی و علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق(ع)

2 استادیارعلوم سیاسی، دانشگاه امام صادق (ع)

چکیده

جامعه عربستان سعودی از گذشته تاکنون جامعه­ای چندپاره و طایفه­ای بوده و اختلافات فراوانی میان قبایل و گروه‌های موجود در عربستان منجر به بروز شکاف­‌هایی در میان طبقات جامعه سعودی شده است. علی‌رغم آغاز فرآیند دولت- ملت‌سازی در دوره ملک عبدالعزیز از طریق سرکوب تمایلات قبیله­ای، از میزان این شکاف‌ها کاسته نشده و آثار و تبعات زیادی بر جامعه سعودی داشته است. ازآنجایی‌که گروه‌های مختلفی در جامعه عربستان از توزیع برابر قدرت کنار گذاشته‌شده‌اند، محرومیت از مشارکت در مسائل سیاسی و مطالبات در جهت برابری در توانمندی‌های اقتصادی موجب پدید آمدن توقع فزاینده برای حضور در جامعه و قدرت خواهد شد. از سوی دیگر به دلیل وجود جامعه بسته و هرمی در عربستان، شاه خود را ملزم به پاسخگویی به مردم نمی‌داند و همین مسئله یعنی پاسخگو نبودن پادشاه نسبت به زندگی مردم موجب خواهد شد تا انباشت اعتراضات و فشارهای اجتماعی تبدیل به نتایج خشونت‌بار در جامعه سعودی گردد.
 بنابراین سؤال اصلی این پژوهش آن است که مهم‌ترین تأثیر سیاست‌های محمد بن سلمان بر شکاف‌های اجتماعی جامعه عربستان سعودی چیست؟ در پژوهش حاضر با استفاده از شیوه توصیفی تحلیلی، ضمن دسته‌بندی برجسته‌ترین شکاف‌های جامعه سعودی، با بهره‌گیری از نظریه محرومیت- تهاجم، رابطه میان شکاف‌های اساسی و اقدامات خشونت‌بار سیاسی بررسی گردید. نتایج تحقیق نشان می‌دهد با اصلاحات بن سلمان در راستای سند چشم‌انداز 2030، رشد شکاف‌های اجتماعی- اقتصادی در جامعه سعودی افزایش‌یافته و تقویت این شکاف‌ها در بستر توسعه محرومیت در میان طبقات جامعه خطر اقدامات خشونت‌بار سیاسی را افزایش داده است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analyzing the Impact of Muhammed Bin Salman's Policies on the Eruption of Social Gaps and Political Violence in Saudi Society

نویسندگان [English]

  • Sajad Rafiyan 1
  • hamid Houshangi 2
1 Postgraduate of Islamic Education and Political Sciences, Imam Sadegh (AS) University
2 Assistant Professor of Political Sciences, Imam Sadegh (AS) University.
چکیده [English]

Saudi Arabia has always been a multi-sectarian and tribal society, and many disputes between the tribes and groups in Saudi Arabia have exacerbated cleavages between the classes of Saudi society. Despite the dawn of nation-state making during the reign of King Abdul Aziz through the suppression of tribal tendencies, the exclusion of participation in political issues and demands for equality in economic capabilities will lead to a growing expectation of having active roles in society and power. On the other hand, due to the existence of a monarch and pyramidal society in Saudi Arabia, the king does not consider his accountability to the people, and this means that the king is not accountable to the lives of the people which will cause the accumulation of protests and social pressures.
Therefore, the main question of this research is what are the most important gaps in Saudi society and what are the effects and consequences on this society. In this respect, cleavages in Saudi society has been analyzed, using a descriptive-analytical method, while classifying the most prominent ones, using the theory of deprivation-aggression. All these steps have been fulfilled to investigate the relationship between fundamental gaps and political violence. The results of this paper show that following Bin Salman's reforms in line with the "Vision 2030" document, the growth of socio-economic gaps in Saudi society has been erupted. This provocation of gaps, in the context of deprivation among the social classes, has increased the risk of political violence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Saudi Arabia
  • Social Gap
  • Muhammed Ben Salman
  • Vision 2030
  • Political Violence
  • اصغری نیاری، یعقوب؛ محمود اوغلی، رضا (1397)، «احساس محرومیت نسبی در میان قوم بلوچ و تاثیر آن بر خشونت سیاسی»، دو فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهش سیاست نظری، شماره بیست و سوم، بهار و تابستان، صص 336-305.
  • اعزازی، شهلا (1380)، جامعه‌شناسی خانواده، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
  • افتخاری، اصغر (1378)، خشونت و جامعه، تهران: نشر سفید.
  • افتخاری، اصغر (1383)، اقلیت گرایی دینی طراحی یک چارچوب تحلیلی، تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
  • ایوبی، حجت‌الله (1377)، «شکاف‌های قومی و خشونت در پیکارهای سیاسی»، مطالعات راهبردی، دوره 1، شماره1، صص 38-19.
  • ایوبی، حجت‌الله (1389)، «دولتی شدن احزاب سیاسی در غرب: بازخوانی نظریه کارتل‎‌های حزبی ریچارد کاتز و پیتر مایر»، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 271 و 272، صص 147 –
  • آرنت، هانا (1359)، خشونت، ترجمه عزت‌الله فولادوند، تهران: انتشارات خوارزمی.
  • آقایی، سید داوود (1368)، سیاست و حکومت در عربستان سعودی، تهران: نشر کتاب سیاسی.
  • برزگر، ابراهیم (1374)، «تحولات سیاسی اجتماعی عربستان سعودی»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال دوم، شماره 1، بهار، صص 41-65.
  • بشیریه، حسین (1374)، جامعه‌شناسی سیاسی نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی، تهران: نشر نی.
  • پناهی، محمدحسین (1393)، نظریه‌های انقلاب: وقوع فرایند و پیامدها، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
  • درویشی، داریوش (1397)، عربستان سعودی سیاست خارجی در سایه بحران‌های داخلی، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
  • سام دلیری، کاظم (1382)، «سنجش محرومیت نسبی در نظریه تد رابرت گر»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال ششم، شماره چهارم، زمستان، شماره مسلسل 2، صص 827-813.
  • السعید، ناصر (1395)، تاریخ آل سعود، ترجمه عبدالله امینی پور، تهران: نشر راه نیکان.
  • شامی قرچلو، ابوالفضل (1389)، جغرافیای کشورهای جهان، عربستان، تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
  • طالبان، محمدرضا، (1391)، «ارزیابی تجربی نظریۀ محرومیت در تبیین دین‌داری»، مجله مطالعات اجتماعی ایران، مطالعات اجتماعی ایران سال ششم، بهار، شماره 1 (پیاپی 17).
  • عبدالعالی، عبدالقادر (1391)، رژیم اسرائیل و گسست‌های سیاسی-اجتماعی آن ترجمه محمد خواجویی، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
  • فکوهی، ناصر (1378)، خشونت سیاسی: نظریات مباحث اشکال و راهکارها، تهران: نشر قطره.
  • گر، تد رابرت، (1377)، مدلی علی از منازعات داخلی در خشونت و جامعه، ترجمه اصغر افتخاری، تهران: نشر سفیر.
  • مطهر، علی‌اکبر (1391)، «تبیین پیدایش و کارکرد حزب توده ایران از 1340 تا 1320 بر طبق نظریه «شکاف‌های اجتماعی» استین روکان»، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد رشته­ی علوم سیاسی، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان.
  • نادری، عباس (1388)، «بررسی جامعه‌شناختی نظام سیاسی عربستان سعودی»، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و سوم، شماره 3، صص 818-803.
  • هاوس، کارن الیوت (1394)، درباره عربستان سعودی، مردم، گذشته، دین، خطوط گسست و آینده، تهران، پیام‌رسان، ترجمهی مرتضی رجائی خراسانی- فاطمه مهسا کارآموزیان.
  • karen Elliott house, (2012), on Saudi arabia, it’ people, past, religion, fault lines-and future, Alfred A. Knopf, NEW YORK.
  • Lipset,S.M.and Rokkan, S.(1977), Cleavage structures,party systems,and voter alignments:an introduction, in S.M.Lipset ans S. Rokkan(eds).
  • Messner, E. (1989), Economic Discrimination and Societal Homicide Rates:Further Evidence on the Cost of Inequality, American Sociological Review, 54 (4).
  • ---Royalty Rules On Wealth-X’s Middle East Rich List, Wealth-X, available at (06/08/2014):https://bit.ly/2FUKd4B
  • ---Saudi Arabia: The coming civil war, Middleeasteye, available at (18/08/2017): https://www.middleeasteye.net/opinion/saudi-arabia-coming-civil-war
  • ---Overview: Poverty in Saudi Arabia, Americans for Democracy & Human Rights in Bahrain, available at (12/01/2017): https://www.adhrb.org/2017/01/11597/
  • Algethami, Sarah, Saudis Load Up on Debt as Government's Austerity Program Bites, Bloomberg, available at (25/07/2018) https://bloom.bg/2RVEYUM
  • Chulov,Martin, Young v old, urban v rural: cultural reforms expose Saudi fault lines, available at (06/12/2019)

https://www.theguardian.com/world/2019/dec/06/its-a-free-country-now-saudi-arabia-touts-new-openness

  • ---Why Business as Usual May Soon Change in Saudi Arabia, Stratfor, available at (29/04/2020)

https://worldview.stratfor.com/article/why-business-usual-may-soon-change-saudi-arabia

  • --- الأحزاب السیاسیة فی الوطن العربی، سایت الجزیره المراجعة الأخیر (03/10/2004)

    https://bit.ly/2GNV0h1

  • --- «خطوات الشیطان» حرمان النساء والفتیات من الحق فی الریاضة فی المملکة العربیة السعودیة، سایت دیدبان حقوق بشر، المراجعة الأخیر (1/4/2012) https://www.achrs.org/4446
  • --- ستصل 181 ملیار دولار هذا العام... السعودیة تغرق فی الدیون، موقع الجزیره، المراجعة الأخیر (1/4/2019) https://bit.ly/2FODUj8
  • --- ملخص المدیونیة العامة، وزارة المالیة السعودیة، المراجعة الأخیر (11/12/2020)

     https://www.mof.gov.sa/NDMC/ReportsandStatistics/Pages/default.aspx

  • --- 113% خلال 3 أشهر.. قفزات أسعار البنزین تثیر سخط السعودیین، موقع نون پست، المراجعة الأخیر (11/8/2020) https://www.noonpost.com/content/37932
  • --- رفع أسعار البنزین بالسعودیة یفجر غضبا شعبیا على مواقع التواصل، موقع العربی، المراجعة الأخیر (16/02/2020) 21 https://bit.ly/2RUiJP6

 

  • --- بسبب بطالة المهندسین السعودیین.. داؤود الشریان یشن هجوماً ضد وزارة العمل، عربین بیزینس، المراجعة الأخیر (17/10/2017)

    https://arabic.arabianbusiness.com/content/321128

  • --- خادم الحرمین یعلن أکبر میزانیة فی تاریخ السعودیة، موقع الشرق الاوسط، المراجعة الأخیر(19/12/2018) https://bit.ly/33RCJY9
  • --- ممارسة المراة للریاضة ضوابطها وشروطها ومخاطرها، سایت اسلام­کا، المراجعة الأخیر (22/05/2008) https://bit.ly/3iKgvwz
  • --- إجمالی عدد سکان السعودیة لعام 2019، موقه هیئة الإحصاء السعودیة، المراجعة الأخیر (24/09/2019)

 https://www.my.gov.sa/wps/portal/snp/aboutksa/saudiReportsAndStatistics

  • --- چشم انداز 2030 عربستان، (25/04/2016) مراجعه کنید به لینک زیر

    www.www.vision2030.gov.sa/ar/download/file/fid/353

  • --- عودة المحتسبین مجدداً ضد ریاضة المرأة، موقع صحیفة المرصد، المراجعة الأخیر (26/02/2016) https://bit.ly/34IGsrp
  • --- السعودیة: ضریبة القیمة المضافة بنسبة 15% تدخل حیز التنفیذ، موقع الشرق الاوسط، المراجعة الأخیر (30/06/2020) https://bit.ly/34eTahk
  • اکرامی، عبدالله، التضخم فی السعودیة یرتفع 6.1% فی یولیو مع رفع ضریبة القیمة المضافة إلى 15%، موقع الاقتصادیه، المراجعة الأخیر(16/8/2020)

    https://www.aleqt.com/2020/08/16/article_1898661.html

  • باعامر، یاسر، السینما فی السعودیة جدل مستمر، موقع الجزیره، المراجعة الأخیر (26/03/2012)

     https://bit.ly/30QO0XM

  • البحار، علاء، خریطة الفقر فی السعودیة تتّسع إلى 4 ملایین مواطن... وثروات النفط للأغنیاء، موقع العربی الجدید، المراجعة الأخیر(19/08/2017) https://bit.ly/3lygQUZ
  • عبدالله اوغلو، الیف، من هو الداعیة «سلمان العودة » الذی تطالب النیابة السعودیة بإعدامه؟ موقع الخلیج آنلاین، المراجعة الأخیر(09/03/2019) https://bit.ly/2GWnJjD
  • العتیبی، بندر، البطالة بین الشورىوالإحصاء.. اتهامات بتغییر الأرقام والمفرج: مجرد اجتهادات، موقع وکالة سبق، المراجعة الأخیر (11/01/2018) https://sabq.org/GCSWb6
  • مصطفی، احمد، قیادة المرأة للسیارة بالسعودیة...کیف أصبح الحرام حلالا؟ موقع عربی 21، المراجعة الأخیر (27/11/2017) https://bit.ly/2GykUWx
  • المطیری، عبدالمحسن، أما زلتم تبحثون عن دار للسینما فی السعودیة؟ موقع رصیف 22، المراجعة الأخیر(22/04/2016) https://bit.ly/30NucVn
  • سیف، رمضانی، عبد الرحیم الحویطی.. الرجل الذی صور مقتله صامدا، موقع الجزیره، المراجعة الأخیر (23/4/2020) https://bit.ly/3tUefsw.