آینده‌پژوهی داعش در عراق و سوریه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد علوم سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

2 دانشجوی رشته دکتری مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی پژوهشکده امام خمینی (ره)

چکیده

با وجود شکست خلافت اسلامی و پایان آن در عراق و سوریه هنوز زمینه­ها، عوامل و نیروهای که در روند شکل­گیری این گروه نقش موثری داشته­اند به قوت خود باقی مانده­ و می­توانند ادامه روند فعلی نابودی داعش را تغییر دهند. هدف این مقاله آینده­پژوهی داعش در عراق و سوریه است. این پژوهش سعی دارد بر اساس روش سناریو نویسی جمیز دیتور و نیز روش تحلیل تاثیر بر روند و با استفاده از روش اکتشافی و جمع­آوری داده­ها به شکل اسنادی و کتابخانه­ای، عوامل تاثیرگذار موثر در روند شکل‌گیری داعش در عراق و سوریه را شناسایی نماید و با استخراج عوامل منازعات فرقه­ای، رقابت‌های منطقه­ای و قدرت مرکزی عراق و سوریه به عنوان پیشران­، سناریوهای آینده داعش در عراق و سوریه را بازنویسی نماید. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که بهترین حالت ممکن آینده داعش ادامه روند فعلی و رشد مدوام این روند تا نابودی کامل داعش می­باشد که از طریق همگرایی سیاسی و مذهبی و کاهش شکاف­های اجتماعی در دو سطح داخلی عراق و سوریه و بین کشورهای منطقه به دست می­آید، به طوری که هرچه این همگرایی افزایش پیدا کند قدرت حکومت­های مرکزی در عراق و سوریه بیشتر و باعث تقویت سناریو نابودی داعش می­گردد که سناریوی مطلوب برای امنیت ملی ایران است. در مقابل هر چه این همگرایی کمتر و به سمت افزایش شکاف سیاسی و مذهبی در دو سطح داخلی عراق و سوریه و تنش و درگیری و یا حتی جنگ بین کشورهای منطقه کشیده شود روند مبارزه با داعش با فروپاشی مواجهه گردیده و باعث تقویت سناریوی بدترین حالت ممکن، شکل­گیری مجدد داعش می­شود که بدترین سناریو برای امنیت ملی ایران است.
 
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

ISIL future research in Iraq and Syria

نویسندگان [English]

  • yahya fozi 1
  • Nasrollah Nakhaei zarandi 2
1 Professor of Political Sciences, Institute of Humanities and Cultural Studies
2 Ph.D Student in Political Studies of the Islamic Revolution Imam Khomeini Research Institute
چکیده [English]

Despite the defeat of the Islamic Caliphate and its end in Iraq and Syria, the grounds, factors and forces that have played an effective role in the formation of this group still remain strong. And they can change the current course of the destruction of ISIS. The purpose of this article is to investigate the future of ISIS in Iraq and Syria. The purpose of this article is to investigate the future of ISIS in Iraq and Syria. This research tries to identify the influential factors influencing the formation of ISIL in Iraq and Syria, based on the method of James Dither scriptwriting and the method of impact analysis, and by using the exploratory method and collecting data in the form of documents and libraries. And rewrite the future scenarios of ISIL in Iraq and Syria by extracting the causes of sectarian strife, regional rivalries, and the central power of Iraq and Syria as the driving force. Findings show that the best possible future for ISIL is to continue the current trend and the continuous growth of this trend until the complete destruction of ISIL, which  is achieved through political and religious convergence and the reduction of social divisions at both the internal levels of Iraq and Syria and between the countries of the region , so that the more this convergence increases, the power of the central governments in Iraq and Syria will increase and reinforce the scenario of the destruction of ISIS, the scenario is favorable for Iran's national security. On the contrary, the less this convergence leads to an increase in the political and religious divide at the two internal levels of Iraq and Syria and the tension and conflict or even war between the countries of the region, the process of fighting ISIL is collapsing, reinforcing the worst-case scenario of a resurgence of ISIL, which the worst case scenario is for Iran's national security.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • ISIL
  • scenario
  • sectarian conflicts
  • regional rivalries
  • central government power
  • آجورلو، حسین (1390)، «تحولات سوریه: ریشه‌ها و چشم‌اندازها»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال هجدهم، شماره 3. صص 61-59.
  • ابراهیم نژاد، محمد (1394)، داعش، بررسی انتقادی تاریخ و افکار، قم: انتشارات دارالاعلام مدرسه اهل بیت.
  • اشرف­نظری، علی­والسمیری، عبدالعظیم (1393)، «بازخوانی هویت دولت اسلامی در عراق و شام (داعش): فهم زمینه­های فکری و سیاسی- اجتماعی»، فصلنامه علوم سیاسی، شماره 68، صص 104-94.
  • بشیریه، حسین (1383)، جامعه­شناسی سیاسی نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی، تهران: انتشارات نی.
  • بهاری، مجتبی (1391)، مجموعه کتابچه­های آینده­پژوهی: کتاب سوم روش سناریو، تهران: مرکز آینده­پژوهی علوم و فناوری دفاعی.
  • پدارم، عبدالرحیم و احمدیان، مهدی (1394)، آموزه­ها و آزموده­های آینده­پژوهی، تهران: موسسه افق آینده­پژوهی راهبردی.

 

  • حیدری، امیر هوشنگ (1385)، «آینده پژوهی و روش دلفی»، فصلنامه ترویج علم، سال 7، شماره 10، صص: 93-75.
  • حیدری، عباس و نخعی، نصرالله (1397)، «واکاوی ایدئولوژی داعش بر اساس روش­شناسی توماس اسپریگنز»، فصلنامه سیاست، دوره 48، شماره 4، صص 926-907.
  • جاویدی، رقیه و بهروزی لک، غلامرضا (1396)، «سناریوهای دهه آینده روابط ایران و عربستان» فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی دانشگاه آزاد واحد شهرضا، شماره 32، صص 30-1.
  • دارابی، علی، (1395)، آینده‌پژوهی انقلاب اسلامی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  • ربیعی فر، احمد و ابراهیم نژاد، محمد (1394)، پرچم‌های برافراشته، قم: انتشارات مجد اسلام.
  • زارعان، احمد (1394)، «بررسی ریشه­ها و ویژگی‌های مشترک بحران­های خاورمیانه با تأکید بر بحران سوریه و عراق»، فصلنامه مطالعات راهبری جهان اسلام، سال 16، شماره 1، صص 35-34.
  • ستوده، علی‌اصغر و کیانی، آذین (1397)، «تأثیر منازعات داخلی سوریه و عراق بر امنیت جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، سال 8، شماره 4. صص 173- 135.
  • صادقی، سید شمس‌الدین و کاظمی؛ مسعود اخوان و لطفی، کامران (1394)، «بحران سوریه و مناقشه ژئوپلیتیکی قدرت‌های منطقه­ای»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال چهارم، شماره 161. صص 114-113.
  • عباسی، علی­اصغر و ساکن، حسام و بهرامی، محسن (1393)، «تحلیل تأثیر روند در آینده‌پژوهی»، سومین همایش ملی آینده‌پژوهی.

 

  • عباس زاده، مهدی و نخعی، نصرالله (1398)، «بررسی شکل­گیری نظریه داعش بر اساس نظریه پسابین­الملل فرگوسن و منزباخ»، فصلنامه پژوهش­های سیاسی جهان اسلام، سال 9، شماره 3، صص 59-35.
  • غفاری­هشجین، زاهد و علیزاده، قدسی (1393)، «مؤلفه‌های فرهنگ سیاسی جریان سلفی تکفیری(مطالعه موردی: داعش)»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال سوم، شماره 11، صص 103-102.
  • مبینی، زهرا، آجیلی، هادی، (1393) «نقش داعش در شکل­گیری معادلات جدید خاورمیانه»، فصلنامه علمی- تخصصی حبل المتین، سال 3، شماره 9، ص 127.
  • مصطفی، حسن (1394)، داعش، زیرساخت‌های معرفتی و ساختاری، تهران: موسسه فرهنگی و هنری آفتاب خرد.
  • موجانی، سیدعلی (1394)، ریشه­های تشدید حیات خلافت اسلامی و تأثیر ژئوپلیتیک آن، تهران: انتشارات وزارت امورخارجه.
  • محمدی لرد، عبدالمحمود (1395)، آینده‌پژوهی ثبات سیاسی در ایران، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
  • میرعبدلی، محمد و خراسانی، رضا (1398)، «آینده‌پژوهی جریان‌های سلفی -تکفیری در دوره پسا داعش»، فصلنامه پژوهش­های سیاسی جهان اسلام، سال 9، شماره 1، صص 57-29.
  • ناوشکی، حسین و احمدیان، قدرت (1394)، «عوامل قدرت­یابی داعش در عراق»، فصلنامه علوم سیاسی، سال هجدهم، شماره 72. صص 48-52.
  • نورمحمدی، مرتضی و حیدری، مهدیه (1399)، «بررسی تأثیر کووید 19 برمنازعات خاورمیانه»، فصلنامه پژوهش­های راهبردی سیاست، دوره 9، سال 33، صص 357-327.
  • نویدی نیا، فرزاد و گودرزی، مهناز (1398)، «جایگاه منطقه­ای ایران و عربستان در دوره پساداعش، فصلنامه پژوهش­های سیاسی جهان اسلام، سال 10، شماره 1، صص 26-1.
  • نورانی، سید مهدی (1394)، داعش، از کاشت تا برداشت، قم: انتشارات مجد اسلام.

 

  • Azoulay, Rivka,(2015),«Islamic State franchising Tribes, transnational jihadi and networks generational shifts»,Netherlands Institute of International Relations Clingendael.
  • Barrett,Richard, (2014), The Isilamic State,Senior Vice President The Soufan Group. Brachman, Jarret M,(2009), Global Jihadism Theory and practice, Routledge Abingdon, Oxon.
  • Daesh ,(2013), « Book2:black flags from the Syria», Issue: 2.
  • Daesh 7,(2014),no,7, «The Revived Caliphate», Issue:7.
  • Dator, James, (1996) ,Futur studies as Applied Knowledge; In Slaughter R. Edd New Thinking for a New Millennium, London Routeledge.
  • Dator, J. (2009). Alternative Futures at the Manoa School. Journal of Futures Studies, November, 14(2), 1-18.
  • Global Terrorism Index, 2014 Institute Economics & Peace.
  • Global Terrorism Index, 2020 Institute Economics & Peace.
  • T.j,(2012), Futures Research Methodology, Trend Impact Analysis. Washington DC: The Un Millennium Project.
  • Helfont, S. (2009).The Muslim Brotherhood and the Emerging ‘Shia Crescent’.Elsevier.
  • Hennen and Benninga,(2009), "Application of Trend Impact Analysis for predicting future fruit consumption",Journal of Horticultural Science & Biotechnology .Special Issue 18–21.
  • Koohkan, Alireza,(2017), "Middle East after ISIS Collapse", Islamic Political Thoughts (IPT), Vol.2, No.1, Serial 4, , pp :93-104.
  • Mossallanejad ,Abbas,(2016), «The Rise of ISIS and the Future of Iraq’s Security»,Geopolitics Quarterly, Volume: 11, No 4.
  • Naylor,David h,(2009), Al Qaeda In Iraq, Nova Science Publishers,New York.
  • Nematpour, Mohammad and Faraji, Amin,(2019), "Structural analysis of the tourism impacts in the form of future study in developing countries (case study: Iran)", Journal Of Tourism Futuresm, VOL. 5 No. 3 2019, pp. 259-282.
  • Oosterveld, Willem and Bloem,Willem,(2017)," The Rise and Fall of ISIS: From Evitability to Inevitability",The Hague Centre for Strategic Studies,pp:1-23.
  • Stern, Jessica And Berger, j.m.(2015),ISIS The State Of Terror, HarperCollins,New York, Publishers Inc.
  • Yazdani, Razieh,)2019), Futurology: A New Possibility in Education, International Journal of Schooling, Vol. 1, No. 3pp. 47-59.