نارضایتی اقتصادی و جنبش‌های معاصر خاورمیانه براساس نظریۀ محرومیت نسبی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان.

2 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان

3 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان.

چکیده

اتخاذ سیاست‌های باز اقتصادی و محدودیت‌های سیاسی، هم‌زمان با توسعه و گسترش شبکه‌های ارتباطی بین‌المللی زمینۀ مساعدی را فراهم کرد تا جوانان عرب که نوعی محرومیت نسبی را در حوزه‌های مختلف سیاسی و اقتصادی و اجتماعی حس می‌کردند، خشم و اعتراض خود را از طریق جنبش‌های انقلابی به‌نمایش بگذارند. این خروش و خیزش انقلابی به‌تدریج به سایر کشورهای عرب نیز کشیده شد و باتوجه‌به ساختار غیردموکراتیک موجبات نگرانی سردمداران عرب را فرهم نمود؛ به‌گونه‌ای که با نگرانی به‌دنبال اتخاذ سیاست‌هایی جهت رفع بیکاری و فساد و فقر برآمدند. مقالۀ حاضر، به بررسی دلایل اقتصادی انقلاب مصر و تونس می‌پردازد. سؤال اصلی این مقاله آن است که دلیل وقوع جنبش‌های اخیر در این دو کشور چه بوده است؟ با این فرض که دلایل اقتصادی به‌ویژه فقر و بیکاری در میان طبقۀ متوسط موجب اصلی انقلاب بوده است. این مقاله با استفاده از نظریۀ محرومیت نسبی رابرت گار به بررسی نقش سیاست‌های اقتصادی دولت‌های ‌بن‌‌علی و مبارک در ایجاد طبقۀ متوسط جدید و بالارفتن سطح محرومیت نسبی در این کشورها می‌پردازد که درنهایت به جنبش‌های انقلابی سال‌های 2010 و 2011 منجر گردید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Economic Dissatisfaction and Middle East Contemporary Movements Based on Relative Deprivation Theory

نویسندگان [English]

  • H Masoudnia 1
  • M Hoshyarmanesh, 2
  • S Ghardashi, 3
1 . Assistant professor, Faculty of Political Science, University of Isfahan
2 M.A. student of political science and international relations, University of Isfahan
3 M.A. student of political science and international relations, University of Isfahan
چکیده [English]

Adopting open economic policies and political limitations coincided with development of international communication networks paved the road for Arab young generation who feel relative political, social and economic deprivation to show their anger through revolutionary movements. Such movements gradually moved to the other Arab countries and made Arab authorities worried with regards to their non-democratic structures as they started to try to remove unemployment, corruption, and poverty. This paper surveys economic causes of revolutions in Egypt and Tunisia. The main question is that what are the causes of recent movements in these two countries? Assuming that economic factors such as poverty and unemployment among the middle class were the causes of revolutions in the mentioned countries, this paper uses Robert Gurr’s relative deprivation theory to study the role of Ben Ali and Mubarak’s governments economic policies in creation of new middle class and raise of relative deprivation leading to the revolutions in 2011 and 2012.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Relative Deprivation
  • Movement
  • Middle Class
  • Unbalanced Development
- منابع فارسی
-        ابراهیم، سعدالدین (1390)؛ بیداری اسلامی 1: دلایل و ریشه‌ها، تهران: مؤسسۀ فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی، ابرار معاصر.
-        احمدی، حمید (1390)؛ جامعه‌شناسی سیاسی جنبش‌های اسلامی، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
-        بشیریه، حسین (1374)؛ انقلاب و بسیج سیاسی، تهران: دانشگاه تهران.
-        بشیریه، حسین (1374)؛ انقلاب و بسیج سیاسی، چ۲، تهران: دانشگاه تهران.
-        دفرنزو، جیمز (1387)؛ انقلاب اسلامی ایران از چشم‌اندازی نظری، ترجمۀ حمیرا مشیرزاده، چ۲، تهران: باز.
-        دکمجیان، هرایر (1377)؛ اسلام در انقلاب:جنبش‌های اسلامی در جهان عرب، ترجمۀ حمید احمدی، تهران: کیهان.
-        سعیدی، شیوا (1390)؛ «ریشه‌های اقتصادی قیام مصر»، ماهنامۀ بازار بین‌الملل، س۳، ش۱۱.
-        شکوه سادات، علی‌اکبر (1381)؛ «نتایج آزادسازی اقتصادی»، نشریۀ اقتصاد، ش23.
-        شیرازی، ابوالحسن و مینا رسولی (1390)؛ «کالبدشکافی جنبش مصر»، دانشنامۀ بهار، ش80.
-        صبوری[فیروز1] ، منوچهر (1382)؛ جامعه‌شناسی سیاسی، تهران: سخن.
-        طالبی، معصومه (1391)؛ «بررسی تحلیلی رویدادهای سیاسی‌اقتصادی و امنیتی تونس در سال 2011»، مرکز بین‌المللی مطالعات صلح، بهار.
-        قاسمی، محمدعلی (1381)؛ «درآمدی بر پیدایش مسائل قومی در جهان سوم»، فصلنامۀ مطالعات راهبردی، س5، ش1.
-        گار، تد رابرت (1377)؛ چرا انسان‌ها شورش می‌کنند، ترجمۀ علی مرشدی راد، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
-        گار، تد رابرت (1379)؛ چرا انسان‌ها شورش می‌کنند، تهران: انتشارات پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
-        گار، تد رابرت (1379)؛ منازعات مدنی، ترجمۀ اصغر افتخاری،‌ تهران: سفیر.
-        گیدنز، آنتونی (137۴)؛ جامعه‌شناسی، ترجمۀ منوچهر صبوری، نشر نی.
-        محمدطحان، مصطفی (1381)؛ چالش‌های سیاسی جنبش اسلامی معاصر، ترجمۀ خالد عزیزی، تهران: احسان.
-        مشیرزاده، حمیرا (1381)؛ درآمدی بر جنبش‌های اجتماعی، تهران: پژوهشکدۀ امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی.
-        مقصودی، مجتبی (1380)؛ تحولات قومی در ایران، تهران: مؤسسۀ مطالعات ملی.
-        مقصودی، مجتبی (1390)؛ «بررسی وجوه تفاوت و شباهت جنبش‌های عربی در کشورهای خاورمیانه»، ره‌نامۀ سیاست‌گذاری، ش2.
-        نواح، عبدالرضا و سیدمجتبی تقوی‌نسب (1386)؛ «تأثیر احساس محرومیت نسبی بر هویت قومی و هویت ملی»، مجلۀ جامعه‌شناسی ایران، ش30.
-        نیاکوئی، سیدامیر (1390)؛ «تحولات اخیر خاورمیانه و شمال آفریقا:ریشه‌ها و پیامدهای متفاوت»، فصلنامۀ روابط خارجی، س۳، ش۴.
-        هانتینگتون، ساموئل (1370)؛ سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: نشر علم.
-        هانتینگتون، ساموئل (1373)؛ موج سوم دموکراسی در پایان سدۀ بیستم، احمد شهسا، تهران: روزنه.
2- منابع لاتین
-        Gause, FGregory, (2011). July/June. “Why Middle East Studies Missed the Arab. Spring”, Foreign Affairs.
-        Goldeston, Jack A. (2011) May/June.Understanding the Revolotion of 2011 Foreign Aftair. http://www.foreignaffair.com/articles/67694/
-        index.htm.
-        International Labour Organization (ILO). (2011). Youth Unemployment in the. Arab Word Is a Major Cause for Rebellion. www.oil.org/global/about. The-oil/press-and-media-centre/insight/WCMS-154078/lang. langen/
-        L-HAMID, Fatma. (2005). the effects of structural Adjustment onyoth unemployment in Egypt. Paper presented at the twelfth Annual Conference of the Economic Rasearch Fourm.
-        Lohm, D. (2006) .What is an Australian? (Perceplion of australianess among young aduils raised in an outher eastern suburb of melbourn) Monash University.
-        OxResearch. (2007), Jan 18. Middle East: Population Growth Poses Huge. Challenge, Oxford.
-        Umana-taylor, A.J. (2008) .Alongitudinal Examination of Latino adoles cents ethnic identity coping with discrimination, and self-esteem.journal of adolescence vol.28.No1.p.p.16-50
 
3- منابع اینترنتی:
-        منصور شریف (2010) انقلاب فیس بوکی
www.nonviolent-conflict.org
 
 [فیروز1]ناقص است.
اسم کوچک؟