Analyzing and Reading the Paradoxical Tendencies of Modern Secularism in the Thought of Contemporary Political Thinkers in the Arab World

Document Type : Research Paper

Author

Assistant Professor, Department of Political Sciences, Faculty of Law and Political Sciences, Ferdowsi University of Mashhad

Abstract

The idea of secularism in the Arab world has had different foundations, constructions, theorists, reactions and functions. The present study examines the context and principles of secularism among the thinkers of the Arab world through the analysis of the thought of five contemporary thinkers and philosophers of the contemporary Arab world from the west and east of the Arab world. The main question of the present study is what is the structure of the typology of the thinking of the famous secularist thinkers in the Arab world? In response to the research question, the article considers the thinking of these thinkers about secularism based on the confrontation between tradition and modernity, resulting from the two constructs of reactionary introversion or localism and westernist extroversion in the Arab world. The current of reactionary introverted thinking considers the main cause of the problems of the Arab world to be the distance from the original Islamic traditions. And sees secularism and Western values as destroying the Arab world. The answer is a kind of Islamic radicalism - dogmatic thinking in political and social life in the Arab world. The second stream by choosing to support maximally anti-religious secularism; is a westernist, and considers the elimination and exclusion of Islamic religion and traditions from the current of political and social thought and life as one of its main goals. Some thinkers have also chosen the middle ground. The method of the present article is based on a qualitative analysis of the main texts of the five thinkers and philosophers in the Arab world, including Al-Masiri, Al-Jundi, Abed Jaberi, Nasr Hamed Abu Zayd, and Nassif Nasar.
 
 

Keywords

References

  • ابوزید، نصرحامد (1383)، نقد گفتمان دینی، ترجمۀ حسن یوسفی اشکوری و محمد جواهر کلام، تهران: نشر یادآوران.
  • ارکون، محمد (1399)، سکولاریسم و دین، ترجمۀ کیوان محمدی، تهران: نشر نگاه معاصر.
  • استادی، هوشنگ (1399)، «جریان شناسی نواندیشی مسلمانان در علوم اسلامی (مطالعۀ موردی: نو اندیشان مسلمان عرب، حنفی، ابوزید، جابری، ارکون)» فصلنامه مطالعات ادبی متون اسلامی، دورۀ 5، شمارۀ 18، تابستان، صص : 89- 117.
  • الجابری، محمد عابد (1384)، عقل سیاسی در اسلام، ترجمۀ عبدالرضا سواری، تهران: گام نو.
  • الجندی، انور (1389)، امام حسن البنا: شهید و منادی بیداری، ترجمۀ مصطفی اربابی، تهران: نشر احسان.
  • الجندی، انور (1371)، اسلام و جهان معاصر، ترجمۀ حسن تقی زاده، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی استان قدس.
  • المسیری، عبدالوهاب (1386)، گفتمان صهیونیستی؛ پژوهشی نظری و مقایسه‌ای، ترجمه سید مرتضی حسینی فاضل، تهران: پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق.
  • المسیری، عبدالوهاب (1382)، دایره المعارف یهود، یهودیت و صهیونیسم، ترجمۀ موسسه مطالعات و پژوهش‌های تاریخ خاورمیانه، تهران: دبیرخانه کنفرانس بین‌المللی حمایت از انتفاضه فلسطین.
  • حقیقت، سید صادق (1383)، گونه شناسی ارتباط دین و سیاست در اندیشۀ سیاسی شیعه، مجله نامه مفید، مهر و آبان، شمارۀ پیاپی 44.
  • شجاعی زند، علیرضا (1377)، مشروعیت دینی دولت و اقتدار سیاسی دین؛ بررسی جامعه‌شناختی مناسبات دین و دولت در ایران اسلامی، تهران: نشر تبیان.
  • شریعت، فرشاد (1394)، فراسوی روشنگری، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق.
  • شریعت، فرشاد (1393)، «سکولاریسم اجتماعی در عصر جدید؛ مقایسۀ مبادی فلسفی لاک و میل و تأثیر آن مبادی بر فایده‌گرایی میل غرب‌شناسی بنیادی»، دورۀ 5، شمارۀ 1، بهار و تابستان، صص : 47- 60.

 

  • شریعت، فرشاد (1389)، «لیبرالیسم، سکولاریسم و غرب جدید»، فصلنامۀ دانش سیاسی، دورۀ 6، شمارۀ 1، سال ششم، بهار و تابستان، صص 61 –
  • فتحی زاده، مرتضی (1380)، «نگاهی به مسئله درون‌گرایی و برون‌گرایی در معرفت‌شناسی معاصر»، فصلنامه پژوهش‌های فلسفی- کلامی، دورۀ 7، بهار، صص 33- 58.
  • مجیدی، حسن، افتخاری، اصغر و چیت فروش، سجاد (1393)، «نقد سنت و تجدد و نسبت آن با اندیشۀ سیاسی محمد عابد الجابری»، فصلنامه سیاست، دورۀ 44، شمارۀ 3، پاییز، صص :589- 608.
  • مومنی، فریبا (1386)، «مقایسۀ دو دیدگاه درون‌گرایی و برونگرایی در مسئله معرف خداوند از نظر ویلیام آلستون»، فصلنامه دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، سال پنجاه و هشتم، شمارۀ 3، صص : 155- 176.
  • میر احمدی، منصور (1390)، سکولاریسم اسلامی؛ نقدی بر دیدگاه روشنفکران مسلمان، تهران: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.

 

  • احمد، التجانى محمد الامین زاید (2015) العلمانیة فی محیط الثقافة العربیة الإسلامیة- مادة مقترحة -مقررا- لدرس العلمانیة طلاب الجامعات العربیة، مجلة العلوم و البحوث الإسلامیة، المجلد 16، العدد 2 (31 دیسمبر/کانون الأول 2015)، ص ص. 1-17.
  • الجابری، محمد عابد، (1996) الدین و الدوله و تطبیق الشریعه، بیروت؛ مرکز دراسات الوحده العربیه.
  • الجندی أنور (1991) سقوط العلمانیة ، دارالکتاب اللبنانی، مکتبة المدرسة .
  • الجندی، انور(1996) أصالة الفکر الإسلامی فی مواجهة التغریب والعلمانیة ، دار الفضیلة.
  • الزهرا ثلعوب ، فاطمه (2015) علمانیة فی الفکر العربی المعاصر ناصیف نصار أنموذجا، الجزایر : جامعة محمد بوضیاف بالمسیلة.
  • داسة، البتول (2017) إشکالیة إلمثقف وإلسلطة عند «نصیف نصار»، الجزایر : جامعة محمد بوضیاف بالمسیلة.
  • مقوره، جلول (2014)تاریخ الفلسفة بین الاستغلال و الاستقلال : قراءة فی دفاتر «ناصیف نصار» مجلة العلوم الاجتماعیة و الإنسانی، المجلد 2014، العدد 6 (31 ینایر/کانون الثانی 2014)، ص ص. 95-107، جامعة محمد بوضیاف- المسیلة کلیة العلوم الإنسانیة و الاجتماعیة.
  • مکی، انفال (2017) الإیدیولوجیا وعوائق الحوار فی المجتمع العربی المعاصر ناصیف نصار نموذجا، الجزایر : جامعة محمد بوضیاف بالمسیلة.

 

  • Abu-Zayd, N. (2010). The ‘others’ in the Qur’an: A hermeneutical approach. Philosophy & Social Criticism, 36(3–4), 281–294.

 https://doi.org/10.1177/0191453709358530

  • Ali, H. (2018). Abdelwahab Elmessiri’s Islamic humanism. International Sociology, 33(5), 568–576. https://doi.org/10.1177/0268580918791969.
  • Ali, Haggag (2011). Modernity in the discourse of Abdelwahab Elmessiri. Intellectual Discourse 19 (1).71-96.
  • ALi, H. (2013a). Mapping the Secular Mind: Modernity’s Quest for A Godless Utopia. London; Washington: International Institute of Islamic Thought. doi:10.2307/j.ctvkc67rh
  • Ali, Haggag (2013b) Secularism: from Solidity to Liquidity. Cultura. 10, (1) pp: 85-98.
  • Browers, M. (2015) From “New Partisans of the Heritage” to Post-Secularism: Mohammed Abed al-Jabri and the Development of Arab Liberal Communitarian Thought in the 1980s. In: Hatina M., Schumann C. (eds) Arab Liberal Thought after 1967. New York: Palgrave Macmillan.

https://doi.org/10.1057/9781137551412_8

  • Corm ,Georges (2016) Arab contemporary political thought: secularist or theologist?, Contemporary Arab Affairs, 9:2, 237-251,

DOI: 10.1080/17550912.2016.1151611

  • Elmessiri, A. (1996) Towards a more comprehensive and explanatory paradigm of secularism. Encounters: Journal of Inter-Cultural Perspectives 2(2): 137–154.
  • Elmessiri, A. (1997) Features of the new Islamic discourse. (Trans. A Tamimi). In: The West and Islam: Clashpoints and Dialogues, conference, Cairo, Egypt, 15–23 February 1997.
  • Elmessiri, (2000) Secularism, immanence and deconstruction. In: Esposito J and Tamimi A (eds) Islam and Secularism in the Middle East. London: Hurst & Company.
  • Hart, James G. (2016) Deep Secularism, Faith, and Spirit, International Journal of Philosophical Studies, Special Issue: Phenomenology and The Post-secular Turn: Reconsidering the ‘Return of the Religious’ 24:5, 639-662,

DOI: 10.1080/09672559.2016.1249609

  • Najjar, Fauzi M. (2000) Islamic Fundamentalism and the Intellectuals: The Case of Nasr Ha¯mid Abu Zayd, British Journal of Middle Eastern Studies, 27:2, 177-200, DOI: 10.1080/13530190020000529
  • Watson ,Brenda (2011) Democracy, religion and secularism: reflections on the public role of religion in a modern society, Journal of Beliefs & Values, 32:2, 173-183, DOI: 10.1080/13617672.2011.600816.
Journal of Political Socology of Islamic World
Volume 9, Issue 19 - Serial Number 19
October 2022
Pages 229-252

Files

History

  • Receive Date: 03 June 2021
  • Revise Date: 19 December 2021
  • Accept Date: 24 August 2021

Share

How to cite

Statistics