نوعثمانیگری و نوسلفیت: مقایسه موردی فتح‌الله گولن و یوسف القرضاوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه علوم انتظامی امین

2 دانشجوی دکترای علوم سیاسی دانشگاه امام صادق (ع).

چکیده

نوعثمانی‌گری و نوسلفی و تعابیر مختلف درخصوص آن، ‌یکی از مسائل مهم امروزین اندیشمندان جهان اسلام محسوب‌می‌شود. ازجمله متفکرانی که در این قلمرو دارای دیدگاه‌هایی قابل‌مطالعه هستند، می‌توان به دیدگاه فتحالله گولن، مبدع اسلام اجتماعی و یوسف القرضاوی از اندیشمندان شاخص نوسلفی اهل سنت اشاره‌کرد که بازتاب‌های اجتماعی و سیاسی در میان گروه‌ها و جریان‌های فکری - سیاسی برادران اهل سنت داشته‌است. این تحقیق با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و با بهره‌گیری از رویکرد تطبیقی انجام‌می‌شود؛ مقایسه تفکر این دو اندیشمند، نشان‌دهنده شباهت‌ها و تمایزهای ادراکی آنان از اسلام است و درنتیجه، مقایسه تفکرهای نوعثمانی گولنی با طرح‌های (ایده‌های) نوسلفی اخوانی قرضاوی مشخص‌کرد که دیدگاه آنها درخصوص دین و دولت، به‌طورکامل با هم تناقض‌دارد. گولن، اسلام را امری قلبی و جدای از سیاست می‌داند درحالی‌که قرضاوی، جدایی دین از سیاست را با اسلام بیگانه می‌خواند؛ بنابراین اگرچه گولن، سکولاریسم را ترویج‌می‌کند، قرضاوی معتقد است که سکولاریسم در اسلام هیچ‌گاه پذیرفته‌نبوده‌است. در بعد شباهت‌ها، دیدگاه‌های گولن و قرضاوی درباره دموکراسی، به‌طورتقریبی به هم نزدیک بوده و هر دو نفر، دموکراسی را می‌پذیرند؛ در همین راستا گولن و قرضاوی (هر دو) زنان را از عناصر جامعه مدنی می‌دانند ولی قرضاوی برخلاف گولن، رعایت تمامی شئون اسلامی را پیش‌شرط حضور زنان در جامعه می‌داند؛ بنابراین درحالی‌که گولن، تفکر نوعثمانی را توصیه‌می‌کند که به ارزش‌های قومی و نژادی، آمیخته است و با اصول و مبانی امت واحده اسلامی در قرآن و سیره پیامبر، حضرت محمد مصطفی (ص) تقابل‌دارد، درمقابل، قرضاوی به عدم اصالت قومیت و نژاد و اصالت امت واحده اسلامی، معتقد بوده که به مبانی اسلامی نزدیک‌تر است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Neo-Ottomanism and Neo-Salafism: A case comparison of Fathullah Gülen and Yusuf al-Qaradawi

نویسندگان [English]

  • usef torabi 1
  • mahdi Pirozfar 2
1 Associate Professor, Department of Political Science, Amin Police Science University.
2 Ph.D student of political science at Imam Sadegh University
چکیده [English]

Neo-Ottomanism and neo-Salafism and its various interpretations are one of the most important issues of today's scholars of the Islamic world. Among the scholars who have views in this area, Fethullah Gülen, the originator of social Islam, and Yusuf al-Qaradawi, a prominent Sunni Muslim thinker, are pointed out who have had social and political reflections among the intellectual and political currents of the Sunni brothers. The approach taken in this research is comparative using a descriptive-analytical method. The comparison of these two thinkers reflects their similarities and perceptual distinctions about Islam and consequently, the comparison of Gülen's neo-Ottomanist thinking with the Brotherhood's neo-Salafi plans (ideas) showed that their views on religion and the state are completely contradictory. Gülen considers Islam to be a heart affair and separate from politics, while Qaradawi calls the separation of religion and politics alien to Islam. So although Gülen promotes secularism, Qaradawi believes that secularism has never been accepted in Islam. In terms of similarities, Gulen and Qaradawi's views on democracy are closely related, and both accept democracy; in this respect Gulen and Qaradawi (both) view women as elements of civil society, but Unlike Gulen, Qaradawi considers that observation of all Islamic regulations is a prerequisite for the presence of women in society. Gülen recommends a neo-Ottomanism that is mixed with ethnic and racial values and opposes the principles of the Islamic United Ummah in the Qur'an and the Prophet Muhammad's Sire, whereas Qaradawi does not consider any gentilty or originality for ethnicity and race and he believes in the originality of the Islamic Ummah, which is closer to Islamic principles.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Neo-Ottomanism
  • Neo-Salafism
  • Yousef al-Qaradawi
  • Fethullah Gülen
-   ارس، بولنت، کاها عمر و سید اسدالله اطهری (1381)؛ «جنبش اسلام لیبرالی در ترکیه: اندیشه‌های فتح‌الله گولن»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه؛ ش 32، ص 59 تا 82.
-   افتخاری، اصغر(1385)؛ «شرعی‌سازی سیاست، چارچوب معرفتی برای تحقق ایده سیاست اسلامی»، دوفصلنامه دانش سیاسی؛ سال هشتم، ش 4‌، ص 69 تا 102.
-      احمدی طباطبایی، سید محمدرضا و مهدی پیروزفر (1396)؛ اسلام سیاسی مدرن در ترکیه؛ تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
-      اربکان، نجم‌الدین (1395)؛ نبرد من‌؛ ترجمه مهدی پیروزفر؛ تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
-      امیرخانی، علی (1389)؛ «ابوالاعلی مودودی و جنبش نوسلفی‌گری»، معرفت کلامی؛ ش 32، ص 141 تا 172.
-   آگای‌، بکیم و کامیار سعادتی‌ (1386)؛ «شناخت: نسخه‌ای عمل‌گرایانه برای جنبش اصلاح‌گرای اسلامی (نگاهی گذرا به اندیشه‌های فتح‌الله گولن)»، اخبار ادیان؛ ش 23، ص 29 تا 33.
-      بحرانی‌، مرتضی (1384)؛ «اسلام و دموکراسی در اندیشه یوسف القرضاوی»، دوفصلنامه پژوهش سیاست نظری‌؛ ش 1، ص 131 تا 150.
-   بهرامی، حسین، سید محمدعلی تقوی و مهدی نجف‌زاده (1394)؛ «نگرش نوسلفی یوسف قرضاوی به سیاست: دولت اسلامی به‌مثابه حکومت مدنی»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام؛ ش 15، ص 33 تا 54.
-      پولادی‌، کمال (1392)؛ تاریخ اندیشه سیاسی در غرب (از ماکیاولی تا مارکس)‌؛ چ 8، تهران‌: نشر مرکز.
-      حقیقت، سید صادق (1393)؛ مبانی اندیشه سیاسی در اسلام؛ چ 2، قم‌: انتشارات دانشگاه مفید‌.
-   خاکسار، علی‌محمد، منصور میراحمدی‌ و حمزه صفوی (1395)؛ «بررسی مقایسه‌ای اصول فکری تشیع (با تمرکز بر امام خمینی) و نوسلفی‌گری (با تمرکز بر داعش)»، فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی‌؛ ش 37، ص 39 تا 56.
-      شجاعی زند، علیرضا (1388)؛ «تعریف دین»، فصلنامه اندیشه دینی (دانشگاه شیراز)‌؛ ش 30‌، ص 1 تا 26.
-      الصدر، سید محمدباقر (1400)؛ اقتصادنا؛ بیروت‌: دارالتعارف.
-      صفوی، خسرو (1365)؛ اخوانالمسلمین؛ چ 1، تهران‌: شرکت انتشاراتی آسام.
-      عالم، عبدالرحمن (1392)؛ تاریخ فلسفه سیاسی غرب (عصرجدید و سده نوزدهم)؛ چ 16(الف)، تهران: اداره نشر وزارت امورخارجه.
-      علیخانی، علی‌اکبر و همکاران (1390)؛ اندیشه سیاسی متفکران مسلمان؛ چ 1، ج 16، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
-      علیمحمدی، علی (1389)؛ «قرائت یوسف قرضاوی از دین، سیاست و سکولاریسم »، کتاب ماه و دین‌؛ ش 153، ص 80 تا 84.
-      عمید زنجانی، عباسعلی (1385)؛ مبانی اندیشه سیاسی اسلام؛ چ 3، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
-      فیرحی، داود (1394)؛ نظام سیاسی و دولت در اسلام؛ چ 12، تهران‌: انتشارات سمت.
-      قادری، حاتم (1394)؛ اندیشه‌های سیاسی در اسلام و ایران؛ چ 14، تهران‌: انتشارات سمت.
-      قرضاوی، یوسف (1371)؛ عبادت در اسلام؛ ترجمه محمد ستاری خرقانی‌؛ چ 2، تهران: نشر احسان.
-      _________ (1379)؛ فقه سیاسی؛ ترجمه عبدالعزیز سلیمی‌؛ چ 1، تهران‌: انتشارات احسان.
-      ________  (1381)؛ اخوان‌المسلمین (هفتاد سال دعوت، تربیت و جهاد)‌؛ ترجمه عبدالعزیز سلیمی‌؛ چ 1، تهران‌: انتشارات احسان.
-      _________ (1382)؛ اسلام، تمدن آیندگان؛ ترجمه ابوالفضل احمدی؛ چ 1، قم‌: مرکز انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
-       _______ (بی تا)؛ الاسلام و علمانیه وجها لوجه‌؛ القاهره‌: مکتبه وهبه.
-      مرادی‌، مجید (1381)؛ «نظریه دولت در اندیشه سیاسی حسن‌البنا‌»، فصلنامه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم؛ ش 19، ص 83  تا 102.
-   نوازنی، بهرام، بیژن اعتضادالسلطنه و معصومه صالحی (1393)؛ «فتح‌الله گولن و جنبش اجتماعی و سیاسی وی در ترکیه»، فصلنامه علمی مطالعات سیاسی جهان اسلام؛ ش 10‌، ص 151 تا 173.
-   نوروزی فیروز، رسول (1391)؛ «اسلام ترکی تقابل یا اسلام انقلابی (مروری بر اندیشه‌های فتح‌الله گولن)»، رهیافت انقلاب اسلامی؛ ش 19، ص 61 تا  78.
 
- Danforth, N (2008). "Ideology and pragmatism in Turkish foreign policy: From Atatürk to the AKP". Turkish Policy Quarterly, 7 (3), pp.83-95
 
- Grinel, K (2009). "conservatism , democracy and decolonial option: Reading Fethullah Gulen  as political thinker". Conference Muslim between Modernity and Tradition, Postdom.
 
- Gulen f (2006). "Fikir Atlasi(Fasildan fasila 5)"
Gulen, M. F (2016). "Asrin Getirdigi Tereddutler 1-4: TEK CILT". Blue Dome Press
 
- Isgandarova, N (2014). "Fethullah Gulen s Thought and practices as an Attempt to Reconcile Islam with Secularism". Journal of philosophy and theology, 2 (2), pp.203-216
 
 
- Kinnane, D (1964). "The kurds and kurdistane". Oxford University Press, London
 
 
-      محمد عثمانی، فیض (1392)؛ «علامه گولن به‌عنوان نویسنده»‌، f gulen‌،1392/07/18؛ قابل‌دسترسی در:
-   کوهی، عبدالعلی (1388)؛ «استاد فتح‌االله گولن در سال 2008  به‌عنوان برازنده‌ترین            روشن‌فکر جهان شناخته‌شد»‌، f gulen‌،1388/11/09 ؛ قابل‌دسترسی در:
Gulen،fethullah،«hayat kronolojisi»، f gulen،10Haziran/2006/؛  
:
http://www .fgulen.com /tr/fethullah-gulen-hayat-kronolojisi
Gulen،fethullah،«Sohbet Atmosferi»، f gulen، tarihsiz‌؛
: