ظهور داعش و تأثیر آن بر معادلات منطقه‌ای: مطالعه موردی چالش‌ها و فرصت‌های به‌وجودآمده برای ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد پژوهشگده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی.

2 استادیار گروه اندیشه سیاسی در اسلام، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.

چکیده

ظهور داعش در منطقه خاورمیانه و در سرزمین‌های هم‌جوار ایران و حمایت بعضی از کشورهای منطقه و قدرت‌های فرامنطقه‌ای از این جریان، چالش‌ها و تغییرهایی عمیق را در معادلات منطقه‌ای ایجادکرده‌است. گرچه ایران به‌عنوان یک کنش‌گر منطقه‌ای عمده، درنتیجه ظهور داعش با چالش‌هایی عمده روبه‌رو شد، درعین‌حال فرصت‌هایی جدید نیز در اختیار جمهوری اسلامی قرارگرفت. ایران به‌عنوان نماینده اسلامِ غیرخشونت‌ورز با ظهور این گروه تروریستی، با چالش‌هایی در عرصه‌های مختلف گفتمانی، امنیتی و سیاسی روبه‌رو شده‌است؛ درعین‌حال، فرصت‌هایی مناسب نیز به دلیل فعالیت‌های این گروه برای معرفی اسلامِ خشونت‌پرهیز پیش‌آمده‌است. پژوهش حاضر، تلاشی است برای یافتن پاسخ این پرسش که «ظهور داعش، جمهوری اسلامی ایران را با چه چالش‌ها و فرصت‌هایی روبه‌روساخته‌است؟»؛ داده‌های لازم به روش کتابخانه‌ای، گردآوری و به‌عنوان مطالعه‌ای موردی به شیوه توصیفی- تحلیلی واکاوی‌شد. یافته‌های تحقیق نشان‌می‌دهند که تهدیدهای داعش با تغییر در معادلات منطقه‌ای برای ایران در حوزه‌های گفتمانی، امنیتی و ایدئولوژیک، برجسته است؛ درعین‌حال، فرصت‌های ظهور داعش برای ایران عبارت‌اند از: تمایز میان اسلام خشونت‌ورز و اسلام خشونت‌پرهیز، آشکارشدن ماهیت ضدتروریستی ایران برای جهان، برجسته‌شدن قدرت منطقه‌ای و تأثیرگذاری ایران در منطقه

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

ISIL's Emergence and its Impact on Regional Equations: A Case Study of Challenges and Opportunities for Iran

نویسندگان [English]

  • reza rezaei 1
  • Syed Sadruddin moosavi S.S 2
1 Postgraduate researcher at Imam Khomeini and Islamic Revolution
2 Assistant Professor of Political Thought in Islam, Imam Khomeini Research Institute and Islamic Revolution.
چکیده [English]

The emergence of ISIS in the Middle East and neighboring Iranian territories and the support of some regional countries and trans-regional powers have created profound challenges and changes in regional equations. Although Iran, as a major regional actor, faced a number of major challenges as a result of the emergence of ISIS, new opportunities were also provided to the Islamic Republic. As a representative of nonviolent Islam, Iran has faced challenges in various discursive, security, and political areas with the emergence of this terrorist group. The present study is an attempt to find the answer to the question, "What challenges and opportunities has the  emergence of ISIL created for the Islamic Republic of Iran?". Necessary data were collected by library method and analyzed as a case study in a descriptive-analytic manner.The findings of the study show that ISIL's threats are prominent in changing the regional equations for Iran in the areas of discourse, security and ideology. At the same time, the possibilities for the emergence of ISIS for Iran include the distinction between violent Islam and non-violent Islam, revealing Iran's anti-terrorist nature to the world, highlighting Iran's power and influence in the region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • ISIS
  • Takfir
  • Violent Islam
-      ابن حجر، احمدبن‌علی (1414)؛ الدرر الکامنه فی أعیان المائه الثامنه؛ بیروت: دارالجیل.
-      پولی، میشل و خالد دوران (1380)؛ بن‌لادن کیست؟؛ ترجمه مهشید میرمعزّی؛ تهران: روزنه.
-      شوکانی، محمد (1429)؛ البدر الطالع بمحاسن من بعد القرن السابع؛ بیروت: دار ابن کثیر، جلد 1.
 
-      تودنهوفر، یورگن (1394)؛ ده روز با داعش: از درون دولت اسلامی؛ ترجمه علی عبداللهی و زهرا معین‌الدینی؛ تهران: انتشارات کتاب کوله‌پشتی.
-   خمینی، روح الله (1365)،  شوون و اختیارات ولی فقیه ترجمه مبحث ولایت فقیه از( کتاب البیع)، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات .
-      دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1392)؛ سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران؛ تهران: سمت.
-   رضایی فرامانی، رسول (1394)؛ «تأثیرات ظهور گروه‌های تکفیری داعش در خاورمیانه بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، مجموعه مقالات هشتمین کنگره  انجمن ژئوپلیتیک ایران؛ همدلی اقوام ایرانی؛ انسجام و اقتدار ملی؛ سنندج، 20 و 21 مهرماه.
-   زارعی، محمد (تابستان 1394)؛ «سیر تحول و تطور گروه‌های تکفیری»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهان اسلام؛ سال شانزدهم، دوره۲، پیاپی ۶۲، ص 139 تا 186.
-      سریع‌القلم، محمود (1386)؛ عقلانیت و آینده توسعه‌یافتگی ایران؛ تهران: مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه.
-   سیدنژاد، سید باقر (بهار 1389)؛ «سلفی‌گری در عراق و تأثیر آن بر جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی؛دوره 13، شماره 47، بهار 1389، صفحه 95-122
-   فاخری، هادی (1394)؛ «در برابر گفتمان تکفیر و ترور: بررسی گفتمان گروه ها و جریانات تکفیری و مقایسه آن با گفتمان اصیل انقلاب اسلامی،" ،دوماهنامه سیاسی و فرهنگی اشارت؛ سال چهارم شماره ۱۸ ، ص 86 تا 89.
-      مسجدجامعی، محمد (1386)؛ «تحولات اندیشه سلفی در دوران معاصر: کدامین آینده؟»، سخنرانی 2/11/1386؛ دفتر مطالعات وزارت امور خارجه.
-      موسوی خمینی، روح‌الله (1387)؛ صحیفه امام؛ ج 21، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
-      خامنه‌ای، سید علی (1393)؛ «مصاحبه هنگام مرخص‌شدن از بیمارستان»،23/6/1393؛  Khamenei.ir، تاریخ مراجعه به سایت: 11/6/ 1395.
-   خامنه‌ای، سید علی (1393)؛ «بیانات در دیدار شرکت‌کنندگان در کنگره جهانی جریان‌های افراطی و تکفیری از دیدگاه علمی اسلام»، 4/9/1393؛ Khamenei.ir‌، تاریخ مراجعه به سایت: 11/6/ 1395.
-   خامنه‌ای، سید علی (1394)؛ «بیانات در مراسم بیست‌‌وششمین سالگرد رحلت امام خمینی (رحمه‌الله)»؛ 14/3/1394، .Khamenei.ir ، تاریخ مراجعه به سایت: ۱۱/۶/۱۳۹۵
-   - دیپلماسی ایرانی (1394)؛ «چرا ایران به مذاکرات صلح سوریه دعوت‌شد؟»؛ http://www.irdiplomacy.ir/fa‌، تاریخ مراجعه به سایت: 12/4/ 1395.
-   - صفوی، رحیم (1393)؛ «گسترش نفوذ ایران تا مدیترانه، مرز دفاعی ما در جنوب لبنان است»، 1393/2/12؛http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13930212000301 ، تاریخ مراجعه به سایت: 10/5/ 1395.
-          Almanar (2014), “France Urges Iran, Other Countries to Join Fight against ISIL,” August 20, 2014, http://archive.almanar.com.ib/English, retrieved on September 1, 2016.
 
-          Benotman, Noman & Malik, Nikita (2016). The Children of Islamic State, London: Quilliam Foundation www.quilliamfoundation.org, retrieved on September 5, 2016.
 
-          Biden, Joseph R. and Gelbmay, Leslie H. (2006), “Unity Through Autonomy in Iraq,” The New York Times, May 1, 2006, http://www.nytimes.com, retrieved on September 1, 2016.
 
-          Nichols, Michelle (2015), “U.N. Invites Syrian Parties to Geneva Peace Talks in May,” April 24, 2015, http://www.reuters.com, retrieved on August 8, 2017.
 
-          Chmaytelli, Maher & Coles Isable (2016). “Post-Islamic State Iraq Should Be Split in Three,” June 16, 2016, http://www.reuters.com, retrieved on September 5, 2016.
 
-          Ben-Ephraim, Shaiel (2014), “Why ISIS is Actually Good for U.S. Strategy in the Region,” www.academia.edu, August 26, 2014, retrieved on August 8, 2017.
 
-          Dearden, Lizzie (2016), “Isis Training Children of Foreign Fighters to Become ‘Next Generation’ of Terrorists,” July 29, http://www.independent.co.uk, retrieved on September 4, 2016.
 
-          ESCWA (2014), “UN: Rebuilding Syria, Iraq and Gaza Will Cost $750bn,” The United Nations Economic and Social Commission for Western Asia (ESCWA), https://www.middleeastmonitor.com, September 16, retrieved on October 25, 2017.
 
-          Giovanni, Janine DI (2014), “Nemesis: The Shadowy Iranian Training Shia Militias in Iraq,” November 27, 2014, http://www.newsweek.com, retrieved on August 21, 2016.
 
-          Javier, E. David (2017), “US-Saudi Arabia Seal Weapons Deal Worth Nearly $110 Billion Immediately, $350 Billion Over 10 Years,” https://www.cnbc.com, May 20, 2017, retrieved on September 7, 2017.
 
-          Middleeasteye (2015), “Kerry: Assad Must Go, But When Is Negotiable,” September 19, 205, http://www.middleeasteye.net, retrieved on September 4, 2016.
 
-          Moore,Jack)2016), “More than 31,000 Pregnant Women Under Islamic State Rule in Iraq and Syria,” July 3, www.newsweek.com , retrieved on July 17, 2016.
 
-          Roberts, Dan (2015), “Iran Could Join Syria Peace Talks after US Drops Longstanding Opposition,” October 27, 2017. https:// www. Theguardian.com, retrieved on September 1, 2016.