زمینه و بسترهای فکری، ساختاری و کارگزاری ایجاد سازمان کمیته-های انقلاب اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد رشته جامعه شناسی انقلاب اسلامی دانشگاه شاهد.

2 دانشیار علوم سیاسی دانشگاه شاهد

چکیده

هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی زمینه‌ها و بسترهای فکری، ساختاری و کارگزاری سازمان کمیته­های انقلاب اسلامی است. وقوع انقلاب­ها همواره با پیدایش نهادها و سازمان­های خودجوش و مردمی با ارزش­های خاص انقلابی همراه ‌است. یکی از سازمان­های مهمی که پس از پیروزی انقلاب­ها پدیدمی­آید، سازمان­های شبه­نظامی و شبه‌پلیسی متشکل از انقلابیون و توده مردم است. کمیته­های انقلاب اسلامی از اولین سازمان­هایی بود که به‌ضرورت برای حل مسائل نظامی و امنیتی و تأمین امنیت، آسایش و رفاه مردم پس از پیروزی انقلاب اسلامی تشکیل‌شد. با توجه به جایگاه سازمان­های دفاعی و امنیتی در تداوم و رشد انقلاب و همچنین نقش آنها در نگهبانی از انقلاب و حفظ دستاوردهای آن، مطالعه­ آنها ضروری به‌نظرمی­رسد. روش انجام تحقیق، کیفی و از نوع پژوهش تاریخی است. ابزار گردآوری اطلاعات فیش­برداری و مصاحبه است. طبق یافته­های پژوهش، زمینه‌های فکری و ایدئولوژیکِ تشکیل سازمان کمیته­های انقلاب، همان ایدئولوژی انقلاب اسلامی است. در برسی زمینه های ساختاری، ساختارهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بررسی شد. از میان ساختارهای سیاسی،  رهبری و شورای انقلاب در تشکیل کمیته های انقلاب نقش مهمی داشتند اما دولت موقت با ادامه کار کمیته ها مخالف بود. از میان ساختارهای اجتماعی و فرهنگی، حوزه های علمیه، دانشگاه ها، مساجد و حسینیه ها در تشکیل و ادامه کار کمیته ها نقش مهمی ایفا کردند.در بررسی زمینه هاس کارگزاری این نتیجه حاصل شد که نخبگان سیاسی از جمله رهبران انقلاب و اعضای شورای انقلاب و روحانیون و توده های مردمی در تشکیل و سازماندهی کمیته ها نقش کلیدی داشته اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Backgrounds, Structures, and Agencies of Establishing the Organization of Islamic Revolutionary Brigades of Iran

نویسندگان [English]

  • Ziba Abedi 1
  • abbas keshavarz shokri 2
1 Student of Sociology of Islamic Revolution at Shahed University.
2 Associate Professor of Political Science, Shahed University.
چکیده [English]

The purpose of the present study is to examine the intellectual, structural and agency backgrounds and contexts of the Organization of Islamic Revolutionary Brigades. The occurrence of revolutions has always been accompanied by the emergence of spontaneous and popular institutions and organizations with particular revolutionary values. One of the important organizations that emerges after the victory of the revolutions is the militia and paramilitary organizations composed of revolutionaries and the masses. The Islamic Revolution Brigades were among the first organizations to be formed to deal with military and security issues and to provide security, comfort and prosperity to the people after the victory of the Islamic Revolution. Given the position of defense and security organizations in the continuation and growth of the revolution, as well as their role in maintaining the revolution and maintaining its achievements, it seems necessary to study them. The research method is qualitative and historical research. The tool for collecting data is note taking and interview. According to the research findings, the intellectual and ideological grounds for the formation of the Revolutionary Brigade organization are the ideology of the Islamic Revolution. Political, social, and cultural structures were explored in the context of structural issues. Among the political structures, the leadership and the Revolutionary Council played an important role in the formation of the revolutionary brigades, but the provisional government opposed the brigades' continued work. Among the social and cultural structures, the seminaries, universities, mosques and hosseiniyas played an important role in the formation and continuation of the Brigades' tasks. Investigating the administrative areas, it was concluded that political elites, including the leaders of the revolution and members of the Revolutionary Council and the clergy and the masses, played a key role in the formation and organization of the birgades

کلیدواژه‌ها [English]

  • Revolutionary Organizations
  • Islamic Revolutionary Brigades
  • Different Fields of Formation of Islamic Revolutionary Brigades
  • Islamic Revolution
- اخوان مفرد، حمیدرضا (زمستان 1380)؛ «ایدئولوژی انقلابی، امام خمینی، احیای تشیع»، فصلنامه قبسات؛ ش 22.
- بختیاری، حسین و یوسف ترابی (1385)؛ سیر تاریخی آموزش عالی پلیس در ایران تا 1370؛ تهران: دانشگاه علوم انتظامی ناجا.
- ترابی، یوسف و سید احسان رحمانی (پاییز 1386)؛ «کمیته انقلاب اسلامی تجربه­ای مهم در سپهر پلیس جامعه­گرا و مردمی»، فصلنامه دانش انتظامی؛ ش 35.
- حسین­زاده، علی حسین (1374)؛ بررسی کارکردهای اجتماعی دین در اندیشه­های امام خمینی (ره) و دکتر شریعتی، پایان­نامه کارشناسی‌ارشد.؛ نهران: تربیت مدرس، دانشکده علوم اجتماعی.
- خواجه‌سروی، غلامرضا (1385)؛ خاطرات آیت­الله مهدوی کنی؛ چ 1، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- رحیمی، حسین (شهریور 1361)؛ «انقلاب اسلامی و نهادهای انقلابی»، نشریه دانشگاه انقلاب؛ ش 15.
- سعیدی، مهدی (1385)؛ سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی (از تأسیس تا انحلال 1358-1365)؛ چ 1، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- شریعتی، علی (1361)؛ بازشناسی هویت ایرانی-اسلامی؛ تهران: الهام.
- ________ (1372)؛ مجموعه آثار: جهان‌بینی ایدئولوژی؛ ج 23، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- قاسمی، حاکم (1383)؛ «نقش نخبگان در فرایند تصمیم­سازی و تصمیم­گیری»، فصلنامه اندیشه انقلاب اسلامی؛ ش 11 و 12.
- کردی، علی (1386)؛ جامعه­ روحانیت مبارز تهران از شکل­گیری تا انشعاب؛ چ 1، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- مجتبی­زاده، عبدالکاظم (زمستان 1381)؛ «سه متفکر معاصر و دانشجویان: امام خمینی (ره)، استاد مطهری، دکتر شریعتی»، فصلنامه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی؛ سال ششم، ش 15.
- مرکز اسناد انقلاب اسلامی (زیر نظر جواد منصوری) (1393)؛ تاریخ شفاهی تأسیس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی؛ تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ملکوتیان، مصطفی (پاییز 1381)؛ «انقلاب از آغاز تا فرجام: مروری بر ویژگی­های هفت‌گانه مشترک انقلاب­ها»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران؛ ش 57.
- مهری، فرشید (1383)؛ مساجد بازار تهران در نهضت امام خمینی (ره)؛ تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- میردار، مرتضی (1385)؛ خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین ناطق نوری؛ چ 2، ج 2؛ تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ناظمی اردکانی، مهدی (1386)؛ «تجربه مدیریت نهادهای انقلاب اسلامی به‌عنوان سازمان‌هایی نوین، الگویی برای مهندسی فرهنگی سازمان­ها»، فصلنامه مصباح؛ سال شانزدهم، ش 70.
 
- آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی، مصاحبه با سید احمد علم­الهدی، شماره بازیابی: 14662.
- آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی، مصاحبه با یوسف ترابی، شماره بازیابی: 14678 و 1468.
- آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی، مصاحبه با سردار آیت گودرزی، شماره بازیابی: 14897.
- آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی، مصاحبه با نصرالله لک، شماره بازیابی: 14677 و 14676.
 
-      ترابی، یوسف. مصاحبه درخصوص سازمان کمیته­های انقلاب اسلامی، تاریخ 3/3/1394.
 
- Weber, Max (1947), The Theory of Social and Economic Organization, trans. A. M. Henderson and T. Parsons, New York, Oxford University Press; New York, Free Press(pkb), 1964, First published in German in 1922.