مدلسازیِ ژنومهای ژئوپلیتیکِ تأثیرگذار بر سیاست خارجی ایران و عراق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

3 دانش آموخته کارشناسی ارشد روابط بین الملل دانشگاه فردوسی مشهد.

4 دانش آموخته کارشناسی ارشد روابط بین الملل دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

ژنوم ژئوپلیتیک، نقشه­ عوامل ثابت و متغیّر جغرافیایی تأثیرگذار بر سیاست و برخاسته از جغرافیای یک کشور است که سیاست خارجی را تحت ‌تأثیر قرارمی‌دهد. شناخت دیدگاه‌های ژئوپلیتیک نشأت‌گرفته از ژنوم­های ژئوپلیتیک همسایگان و شناسایی کدهای ژئوپلیتیک موجود در کشورهای هدف می­تواند نقشی مؤثر در اتخاذ سیاست خارجی هم‏راستا با وزن ژئوپلیتیک ایفا‏کند. با توجه به اشتراک در پیشینه‌ تاریخی، فرهنگی و نژادی عراق با ایران و نفوذ قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه­ای در این کشور، شناسایی و مطالعه­ نقشه‌ ژنگانِ ژئوپلیتیک این کشور برای جهت­دهی به سیاست خارجی ایران، ضروری است. نگارندگان، با تأکید بر تحلیل کدها و ژنوم‌های ژئوپلیتیک موجود در جغرافیای سیاسی ایران و عراق کوشش‏کرده‏اند تا در قالب مدلی با ‌عنوان مدل تقابل کد/ ژنوم‌های ایران و عراق، پیامدهای این تقابل و تأثیر آن بر سیاست خارجی دو کشور را تحلیل‏کنند

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Modeling Geopolitical Genomes Affecting Iran-Iraq Foreign Policy

نویسندگان [English]

  • Mohsen Khalili 1
  • Jahangir Heydari 2
  • Hadi Sayyadi 3
  • Hossein Asghari Sani 4
1 Associate Professor of Political Sciences, Ferdowsi University of Mashad
2 MA in Political Geography, Ferdowsi University of Mashad
3 MA in International Relations, Ferdowsi University of Mashad
4 MA in International Relations, Ferdowsi University of Mashad
چکیده [English]

Geopolitical Genome is the geographical genetic and variable map of the politics and derived from geography of a country that affects foreign policy. Identifying geopolitical viewpoints coming from geopolitical genomes of the neighbors and identifying the geopolitical codes existing in the target countries can play a key role in adopting foreign policy in parallel with geopolitical weight.  With respect to historical, cultural and racial commonalities between Iran and Iraq and the influence of regional and trans-regional powers in this country it is necessary to identify and study the genomic geopolitical map of Iraq for directing Iran’s foreign policy toward this country. Placing emphasis on analysis of geopolitical codes and genomes in the political geography of Iran and Iraq, the authors have tried to analyze the consequences of this contradiction and its influence on bilateral foreign policy by presenting a model entitled “contradiction of Iran-Iraq codes/genomes”.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Geopolitical Genome
  • Geopolitical Code
  • foreign policy
  • Iran
  • Iraq
- منابع فارسی
-      ابراهیمی‌فر، طاهره (1387)، «نظم نوین امنیتی در خلیج‌فارس بعد از اشغال نظامی‌عراق»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال سوم، شماره‌ 2، بهار1387.
-      احمدیان، محمدعلی(1388)، ویژگی‏های جغرافیایی کشورهای اسلامی، مشهد: سخن‌گستر، چ4.
-      اخباری، محمّد و محمّدحسن نامی‌(1388)، جغرافیای مرز با تأکید بر مرزهای ایران، تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
-      برزگر، کیهان (1387)، ایران، عراق جدید و نظام سیاسی-امنیتی خلیج‌ فارس، تهران: دفتر گسترش تولید علم معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی.
-      تیشه‌یار، ماندانا؛ و مهناز ظهیری‌نژاد (1384)، سیاست خارجی عراق: بررسی نقش ژئوپلیتیک عراق در روابط با همسایگان، تهران: مؤلفان.
-   جعفری ولدانی، اصغر (1388)، «استفاده از منابع آب رودهای مرزی ایران و عراق و حقوق بین‌الملل»، پژوهش حقوق و سیاست، سال یازدهم، شماره‌ 26، بهار و تابستان 1388.
-      حافظ­نیا، محمدرضا (1385)، اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، مشهد: پاپلی.
-   حیدری، جهانگیر (1391)، «راهبرد تبدیل مرزهای تهدید استراتژیک به مرزهای امن (مطالعه موردی: مرزهای غربی کشور)»، مجموعه مقالات پنجمین کنگره انجمن ژئوپلیتیک ایران، رشت: دانشگاه آزاد اسلامی.
-      خسروی، غلامرضا (1389)، «مؤلفه‏های داخلی پایدار و مؤثر بر سیاست خارجی عراق جدید»، مطالعات راهبردی، سال سیزدهم، شماره1، بهار.
-      خلیلی، محسن (1390)، «بن‌مایه­ دگرگون‌شونده­ ژنوم ژئوپلیتیک در خاورمیانه­ عربی»، مجموعه مقالات همایش اسلام و تحولات خاورمیانه، تهران: سوم اسفند.
-      دهقانی‌فیروزآبادی، سیّدجلال (1382)، «منطق ژئوپلیتیک در سیاست خارجی عراق: علل و پیامدها»، مطالعات خاورمیانه، سال دهم، شماره‌ 2، تابستان.
-      زین‌العابدین، یوسف (1389)، ژئوپلیتیک، (ایده-کاربرد)، رشت: دانشگاه آزاد اسلامی.
-   سالارنژاد، مؤمن (1389)، تأثیر الگوی نظام سیاسی فدرال احتمالی عراق بر امنیت داخلی ایران، پایان‌نامه‌ کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
-   سجّادپور، سیّدمحمّدکاظم؛ رضا امیری­مقدم (1388)، «نقش سازوکارهای حقوقی در حل وفصل منازعات ژئوپلیتیک، مطالعه موردی: عهدنامه مرزی حسن هم­جواری 1975 الجزایر»، ژئوپلیتیک، سال پنجم، شماره 2، پاییز.
-      سجّادپور، سیّدمحمّدکاظم (1384)، «ژئوپلیتیک وسیاست خارجی ایران: تداوم و تغییر»، ژئوپلیتیک، سال دوم، شماره1، بهار.
-      علوی‌پور، سیّدمحسن (1388). «ژئوپلیتیک عراق و امنیت در منطقه‌ خلیج ‌فارس». مطالعات خاورمیانه، سال شانزدهم، شماره‌ 2.
-      قالیباف، محمّدباقر و سیّدموسی پورموسوی (1387)، ژئوپلیتیک نوین خاورمیانه و سیاست خارجی ایران، پژوهش‏های جغرافیایی، شماره‌ 66.
-      قوام، سیّدعبدالعلی (1383)، اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل، تهران: سمت، چ 10.
-   کاتبی، محمود و احمد راستینه (1388)، «دکترین تعامل سازنده در سیاست خارجی ایران و ژئوپلیتیک نوین عراق»، تحقیقات سیاسی و بین‏المللی، شماره 3، پاییز.
-      کریمی‌پور، یدالله (1379)، مقدمه‌ای بر ایران و همسایگان (منابع تنش و تهدید)، تهران: دانشگاه تربیت معلم.
-      گالاهر، کارولین و دیگران (1390)، مفاهیم اساسی در جغرافیای سیاسی، ترجمه‌ محمّدحسن نامی ‌و علی محمّدپور، تهران: زیتون سبز.
-      گل­وردی، عیسی (1389)، «مرزها، آسیب‌ها و کارکردها»، بر­نامه‌ سیاست‏گذاری سیاسی دفاعی و امنیتی، سال اول، شماره‌2، زمستان.
-      مار، فب (1380)، تاریخ نوین عراق، ترجمه‌ محمّد عباسپور، مشهد: بنیاد پژوهش‏های اسلامی.
-   مجتهدزاده، پیروز (1373)، کشورها و مرزها در منطقه ژئوپلیتیک خلیج فارس، ترجمه حمیدرضا ملک محمّدی نوری، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی.
-   مرادیان، محسن (1390)، «مدل‏سازی ریاضی برای سنجش امنیت خارجی، مطالعه موردی جمهوری اسلامی ایران». ژئوپلیتیک، سال هفتم، شماره1، بهار.
-      مورلی، میلتون ادوارد  و پیتر هینچ کلیف (1385)، بحران در خاورمیانه، ترجمه‌ شهرزاد رستگار شریعت‌پناهی، تهران: قومس.
-      نامی، محمّدحسن و علی محمّدپور (1387)، جغرافیای کشور عراق با تأکید بر مسائل ژئوپلیتیک، تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
2- منابع لاتین
-       Alpher, Y. (February 6, 2008), “Stopping Iran Must be the Objective in Iraq”, the Strategic Interest.
-       Baram, A. (1997), “Neo- tribalism in Iraq: Saddam Hussein’s tribal policies 1991-96”, International Journal of Middle East Studies, vol. 29, No. 1, pp.1-31.
-       Barzegar, K. (2008), “The Shia Factor”, Eurasian review of Geopolitics, Issue 1, 2008, pp. 76-83.
-       Dodge, T. (2003), Inventing Iraq: The Failure of Nation Building and a History Denied, New York: Columbia University Press.
-       Haj, S. (1997), The Making of Iraq, 1900-1963: Capital, Power, and Ideology, Albany: State University of New York Press.
-       Jabbar, F. (2003), The Shiite Movement in Iraq, London: Saqi Books.
-       Stansfield, G. (2007), Iraq: People, History, Politics, Cambridge: Polity Press.
-       Taylor, P. (1994), Political Geography, London: Longman.
-       Taylor, P.; Flint, C. (2000), Political Geography, London: Pearson Education Limited.
-       Zubaida, S. (2002), “The fragments imagine the nation: the case of Iraq”, International Journal of Middle East Studies, Vol. 34, No. 2, pp. 205-215.