دانشگاه شاهد
جامعهشناسی سیاسی جهان اسلام
2980-9371
5
11
2017
09
23
بررسی ریشههای داخلی نواقتدارگرایی در آسیای مرکزی در چارچوب الگوی نئوپاتریمونیالیستی
1
26
FA
احسان
فلاحی
orcid.org/0000-0001-7898-5899
دانشجوی دکتری روابط بینالملل دانشگاه اصفهان
eh.fallahi@gmail.com
محمد علی
بصیری
دانشیار روابط بینالملل دانشگاه اصفهان
basiri360@yahoo.com
10.22070/iws.2018.2339.1414
با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و نابودی تامگرایی کمونیستی، زمینه برای تقویت دموکراسی در جمهوریهای تازهاستقلالیافته مهیا شد. تدوین قوانین اساسی مبتنیبر انتخابات آزاد، از اتمام دوران اقتدارگرایی در این جمهوریها حکایتداشت اما در فاصله سالهای 1991 تا 2000، الگویی جدید از اقتدارگرایی در منطقه تکوینیافت بهطوریکه در آغاز هزاره سوم، شکلی نوین از اقتدارگرایی در هر پنج جمهوری آسیای مرکزی، حاکم شدهبود؛ اکنون با گذشت بیش از دو دهه از استقلال این کشورها، روند یادشده، همچنان تداومدارد. این مقاله با بررسی الگویِ جدید اقتدارگرایی در آسیای مرکزی درپی پاسخ به این پرسش است که «ریشههای درونی نواقتدارگرایی در آسیای مرکزی چیست؟»؛ «نواقتدارگرایی در آسیای مرکزی، پدیدهای چندوجهی است که پسزمینههای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دارد»؛ هریک از ابعاد یادشده، به چند زیرشاخه تقسیمبندی و با استفاده از نظریه نئوپاتریمونیالیسم بررسیشدهاست. با توجه به اینکه ازبکستان و ترکمنستان، وخیمترین وضعیت اقتدارگرایانه را در آسیای مرکزی دارند، در مقاله پیشرو بر این دو کشور، بیشتر تمرکزشدهاست. روش این پژوهش، توصیفی- تحلیلی بوده، با استفاده از منابع کتابخانهای و فضای مجازی تدوینشدهاست.
نواقتدارگرایی,نئوپاتریمونیالیسم,دموکراسی,آسیای مرکزی
https://iws.shahed.ac.ir/article_683.html
https://iws.shahed.ac.ir/article_683_6a08790f28056c1490f062a55b0176bc.pdf
دانشگاه شاهد
جامعهشناسی سیاسی جهان اسلام
2980-9371
5
11
2017
09
23
نقش عربستان سعودی در تصاعد زمینههای خشونتزای هویت اسلامی: مطالعه موردی منطقه آسیای مرکزی
27
50
FA
مهدی
هدایتی شهیدانی
استایار گروه علوم سیاسی دانشگاه گیلان
mehdi.hedayati88@gmail.com
عسگر
صفری
دانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشگاه گیلان
khiyav2013@gmail.com
10.22070/iws.2018.2500.1447
پس از فروپاشی شوروی، «بنیادگرایی و افزایش خشونت در آسیای مرکزی»، یکی از موضوعهایی است که کشورهای این منطقه با آن مواجه بودهاند؛ این موضوع از چشماندازهایی گوناگون مطالعهشدهاست و پژوهشگران مختلف به دلایل «سیاسی، اقتصادی و فرهنگی» شکلگیریِ این پدیده اشارهکردهاند. هدف این پژوهش، بررسی نقش عوامل خارجی ازجمله نقش عربستان سعودی در گسترش دامنه خشونت در آسیای مرکزی است. با فروپاشی شوروی، عربستان سعودی، تلاشهایی گسترده را برای نفوذ در منطقه آسیای مرکزی انجامدادهاست؛ بخش عمده این تلاشها به بهرهمندی از ابزارهای هویتی برای مدیریت الگوهای رفتاری گروههای مدنظر عربستان در منطقه آسیای مرکزی مربوط میشد؛ کنش این گروهها در سالهای پس از فروپاشی، بهطورعمده بر بنیانهای ادراکی استوار بود که ریشههای آن را در محافل فکری وهابیت عربستان بایدجستجوکرد؛ پرسش اصلی این پژوهش، عبارت از این است که «چگونه الگوهای رفتاری عربستان سعودی به تصاعد خشونت در آسیای مرکزی منجرشدهاست؟». یافتههای پژوهش نشانمیدهند که پس از فروپاشی شوروی، عربستان سعودی از طریق گسترش طرح (ایده) وهابیت به این منطقه، موجب انحراف در هویتیابی گروههای اسلامی منطقه آسیای مرکزی شدهاست. مهمترین ویژگی ایده وهابیت عدم تحمل در مقابل سایر گروههای هویتی است و این امر، دامنه خشونت را در آسیای مرکزی افزایشدادهاست.
آسیای مرکزی,عربستان,وهابیت,هویت اسلامی,خشونت
https://iws.shahed.ac.ir/article_684.html
https://iws.shahed.ac.ir/article_684_557c3bff831b56a530a5b82b4003ebe2.pdf
دانشگاه شاهد
جامعهشناسی سیاسی جهان اسلام
2980-9371
5
11
2017
09
23
اسلامگرایی و ناکامی آن در کردستان عراق
51
92
FA
حمید
احمدی
. استاد گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
hahmadi@ut.ac.ir
نجم الدین
تمری
دانشجوی دکتری علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران.
tamari1357@yahoo.com
10.22070/iws.2018.2473.1439
تحولات خاورمیانه در قرن بیستویکم در ابعاد سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، معادلات سیاسی خاورمیانه را دستخوش تغییر کرده و مسائلی گوناگون را در چشمانداز پژوهشهای منطقه قراردادهاست که مسئله جریانهای سیاسی اسلامگرا از مهمترین آنهاست؛ دراینمیان، اقلیم کردستان عراق هم با توجه به رشد و پیشینه تاریخی گروهها و جریانهای سیاسی اسلامی در آن به دلیل موقعیت راهبردی (استراتژیکی) و تحولات سیاسی و اجتماعی پیشآمده به محلی برای رقابت احزاب سیاسی اسلامگرا با احزاب سکولار با گرایشهای ناسیونالیستی در فرایند انتخابات تبدیلشد اما بهرغم موفقیت و پیروزی احزاب اسلامگرا در بسیاری از کشورهای عربی خاورمیانه، مانند مصر و تونس پس از بهار عربی، احزاب اسلامگرا در تحولات اجتماعی و سیاسی کردستان عراق و فرایند انتخابات به موفقیت دستنیافتند. فرضیه این پژوهش، مبتنیبر روش تحلیلی و اسنادی آن است که سه متغییر اصلی یعنی «غلبهیافتن اندیشههای ناسیونالیسم قومی، غلبۀ جریانهای رقیب حزبی سکولار و حضور نیروهای خارجی (ایالات متحده آمریکا)» در ناکامی احزاب اسلامگرا در کردستان عراق، تأثیرگدار بودهاست.
اسلامگرایی,ناسیونالیسم قومی,اقلیم کردستان عراق,جریانهای سیاسی سکولار
https://iws.shahed.ac.ir/article_686.html
https://iws.shahed.ac.ir/article_686_071b1006b94c26ee473a76a96174fcbf.pdf
دانشگاه شاهد
جامعهشناسی سیاسی جهان اسلام
2980-9371
5
11
2017
09
23
زمینههای جامعهشناختی تکوین گفتمانهای عدالت اجتماعی در ایران: مطالعه موردی دولتهای پس از انقلاب اسلامی
93
122
FA
رحیم
زائر کعبه
کاندیدای دکتری جامعهشناسی اقتصادی و توسعه دانشگاه تبریز
rahimzayer2015@gmail.com
فردین
قریشی
استاد روابط بینالملل دانشگاه تهران
ghoreishi3583@ut.ac.ir
محمدباقر
علیزاده اقدم
دانشیار علوم اجتماعی دانشگاه تبریز.
aghdam1351@yahoo.com
10.22070/iws.2018.2367.1420
گفتمانها در خلأ شکلنمیگیرند؛ پیدایش آنها تحت تأثیر زمینههای اجتماعی خاصی است. این پژوهش درپی کشف زمینههای مؤثر بر شکلگیری گفتمانهای عدالت در ایران دوره جمهوری اسلامی، این پرسش را مطرحمیسازد که «زمینههای جامعهشناختی مؤثر بر تکوین گفتمانهای عدالت اجتماعی در دولتهای پس از انقلاب اسلامی در بعد داخلی و خارجی کداماند؟»؛ در جهت یافتن پاسخ این پرسش، هریک از گفتمانهای موضوع بحث با استفاده از روش تکوینی- تاریخی و بهصورت مطالعه موردی تحلیلشده و شباهتها و تفاوتهای آنها مقایسهشدهاست. حاصل کار، ارائه نوعی مفهومسازی جدید، شفافسازی نحوه تحول گفتمانهای مورد بحث، تعیین نسبت عوامل داخلی و خارجی مؤثر بر موضوع و درنهایت تأیید گزاره ناظر بر توقیت و بیقراری گفتمانها با تکیه بر شواهد و دادههای تاریخی و تجربی است.
گفتمان عدالت اجتماعی,دولتهای پس از انقلاب,جمهوری اسلامی
https://iws.shahed.ac.ir/article_687.html
https://iws.shahed.ac.ir/article_687_421893ea5848661329a343dbdef68684.pdf
دانشگاه شاهد
جامعهشناسی سیاسی جهان اسلام
2980-9371
5
11
2017
09
23
زمینه و بسترهای فکری، ساختاری و کارگزاری ایجاد سازمان کمیته-های انقلاب اسلامی ایران
123
148
FA
زیبا
عابدی
دانشجوی کارشناسی ارشد رشته جامعه شناسی انقلاب اسلامی دانشگاه شاهد.
zabedi@chmail.ir
عباس
کشاورز شکری
دانشیار علوم سیاسی دانشگاه شاهد
keshavarz@shahed.ac.ir
10.22070/iws.2018.2821.1494
هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی زمینهها و بسترهای فکری، ساختاری و کارگزاری سازمان کمیتههای انقلاب اسلامی است. وقوع انقلابها همواره با پیدایش نهادها و سازمانهای خودجوش و مردمی با ارزشهای خاص انقلابی همراه است. یکی از سازمانهای مهمی که پس از پیروزی انقلابها پدیدمیآید، سازمانهای شبهنظامی و شبهپلیسی متشکل از انقلابیون و توده مردم است. کمیتههای انقلاب اسلامی از اولین سازمانهایی بود که بهضرورت برای حل مسائل نظامی و امنیتی و تأمین امنیت، آسایش و رفاه مردم پس از پیروزی انقلاب اسلامی تشکیلشد. با توجه به جایگاه سازمانهای دفاعی و امنیتی در تداوم و رشد انقلاب و همچنین نقش آنها در نگهبانی از انقلاب و حفظ دستاوردهای آن، مطالعه آنها ضروری بهنظرمیرسد. روش انجام تحقیق، کیفی و از نوع پژوهش تاریخی است. ابزار گردآوری اطلاعات فیشبرداری و مصاحبه است. طبق یافتههای پژوهش، زمینههای فکری و ایدئولوژیکِ تشکیل سازمان کمیتههای انقلاب، همان ایدئولوژی انقلاب اسلامی است. در برسی زمینه های ساختاری، ساختارهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بررسی شد. از میان ساختارهای سیاسی، رهبری و شورای انقلاب در تشکیل کمیته های انقلاب نقش مهمی داشتند اما دولت موقت با ادامه کار کمیته ها مخالف بود. از میان ساختارهای اجتماعی و فرهنگی، حوزه های علمیه، دانشگاه ها، مساجد و حسینیه ها در تشکیل و ادامه کار کمیته ها نقش مهمی ایفا کردند.در بررسی زمینه هاس کارگزاری این نتیجه حاصل شد که نخبگان سیاسی از جمله رهبران انقلاب و اعضای شورای انقلاب و روحانیون و توده های مردمی در تشکیل و سازماندهی کمیته ها نقش کلیدی داشته اند.
سازمانهای انقلابی,کمیتههای انقلاب اسلامی,زمینههای مختلف تشکیل کمیتههای انقلاب اسلامی,انقلاب اسلامی
https://iws.shahed.ac.ir/article_688.html
https://iws.shahed.ac.ir/article_688_d7fe63f63831a9453c34f29a5d1231eb.pdf
دانشگاه شاهد
جامعهشناسی سیاسی جهان اسلام
2980-9371
5
11
2017
09
23
ظهور داعش و تأثیر آن بر معادلات منطقهای: مطالعه موردی چالشها و فرصتهای بهوجودآمده برای ایران
149
174
FA
رضا
رضایی
دانشآموخته کارشناسیارشد پژوهشگده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی.
rezarezaei7957@gmail.com
سید صدرالدین
موسوی جشنی
0000-0002-7189-6057
استادیار گروه اندیشه سیاسی در اسلام، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
sadrmoosavi@gmail.com
10.22070/iws.2018.2524.1453
ظهور داعش در منطقه خاورمیانه و در سرزمینهای همجوار ایران و حمایت بعضی از کشورهای منطقه و قدرتهای فرامنطقهای از این جریان، چالشها و تغییرهایی عمیق را در معادلات منطقهای ایجادکردهاست. گرچه ایران بهعنوان یک کنشگر منطقهای عمده، درنتیجه ظهور داعش با چالشهایی عمده روبهرو شد، درعینحال فرصتهایی جدید نیز در اختیار جمهوری اسلامی قرارگرفت. ایران بهعنوان نماینده اسلامِ غیرخشونتورز با ظهور این گروه تروریستی، با چالشهایی در عرصههای مختلف گفتمانی، امنیتی و سیاسی روبهرو شدهاست؛ درعینحال، فرصتهایی مناسب نیز به دلیل فعالیتهای این گروه برای معرفی اسلامِ خشونتپرهیز پیشآمدهاست. پژوهش حاضر، تلاشی است برای یافتن پاسخ این پرسش که «ظهور داعش، جمهوری اسلامی ایران را با چه چالشها و فرصتهایی روبهروساختهاست؟»؛ دادههای لازم به روش کتابخانهای، گردآوری و بهعنوان مطالعهای موردی به شیوه توصیفی- تحلیلی واکاویشد. یافتههای تحقیق نشانمیدهند که تهدیدهای داعش با تغییر در معادلات منطقهای برای ایران در حوزههای گفتمانی، امنیتی و ایدئولوژیک، برجسته است؛ درعینحال، فرصتهای ظهور داعش برای ایران عبارتاند از: تمایز میان اسلام خشونتورز و اسلام خشونتپرهیز، آشکارشدن ماهیت ضدتروریستی ایران برای جهان، برجستهشدن قدرت منطقهای و تأثیرگذاری ایران در منطقه
داعش,تکفیر,اسلام خشونتورز
https://iws.shahed.ac.ir/article_689.html
https://iws.shahed.ac.ir/article_689_8f53953a7d2978e91be97a56798fac19.pdf
دانشگاه شاهد
جامعهشناسی سیاسی جهان اسلام
2980-9371
5
11
2017
09
23
نوعثمانیگری و نوسلفیت: مقایسه موردی فتحالله گولن و یوسف القرضاوی
175
196
FA
یوسف
ترابی
دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه علوم انتظامی امین
utorabi14@gmail.com
مهدی
پیروزفر
دانشجوی دکترای علوم سیاسی دانشگاه امام صادق (ع).
piroozfar@isu.ac.ir
10.22070/iws.2018.2654.1476
نوعثمانیگری و نوسلفی و تعابیر مختلف درخصوص آن، یکی از مسائل مهم امروزین اندیشمندان جهان اسلام محسوبمیشود. ازجمله متفکرانی که در این قلمرو دارای دیدگاههایی قابلمطالعه هستند، میتوان به دیدگاه <em>فتح</em><em></em><em>الله گولن</em>، مبدع اسلام اجتماعی و <em>یوسف القرضاوی</em> از اندیشمندان شاخص نوسلفی اهل سنت اشارهکرد که بازتابهای اجتماعی و سیاسی در میان گروهها و جریانهای فکری - سیاسی برادران اهل سنت داشتهاست. این تحقیق با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و با بهرهگیری از رویکرد تطبیقی انجاممیشود؛ مقایسه تفکر این دو اندیشمند، نشاندهنده شباهتها و تمایزهای ادراکی آنان از اسلام است و درنتیجه، مقایسه تفکرهای نوعثمانی گولنی با طرحهای (ایدههای) نوسلفی اخوانی قرضاوی مشخصکرد که دیدگاه آنها درخصوص دین و دولت، بهطورکامل با هم تناقضدارد. <em>گولن</em>، اسلام را امری قلبی و جدای از سیاست میداند درحالیکه قرضاوی، جدایی دین از سیاست را با اسلام بیگانه میخواند؛ بنابراین اگرچه <em>گولن</em>، سکولاریسم را ترویجمیکند، <em>قرضاوی</em> معتقد است که سکولاریسم در اسلام هیچگاه پذیرفتهنبودهاست. در بعد شباهتها، دیدگاههای <em>گولن</em> و <em>قرضاوی</em> درباره دموکراسی، بهطورتقریبی به هم نزدیک بوده و هر دو نفر، دموکراسی را میپذیرند؛ در همین راستا <em>گولن</em> و <em>قرضاوی</em> (هر دو) زنان را از عناصر جامعه مدنی میدانند ولی <em>قرضاوی</em> برخلاف <em>گولن</em>، رعایت تمامی شئون اسلامی را پیششرط حضور زنان در جامعه میداند؛ بنابراین درحالیکه <em>گولن</em>، تفکر نوعثمانی را توصیهمیکند که به ارزشهای قومی و نژادی، آمیخته است و با اصول و مبانی امت واحده اسلامی در قرآن و سیره پیامبر، حضرت محمد <em>مصطفی</em> (ص) تقابلدارد، درمقابل، <em>قرضاوی</em> به عدم اصالت قومیت و نژاد و اصالت امت واحده اسلامی، معتقد بوده که به مبانی اسلامی نزدیکتر است.
نوعثمانی,نوسلفی,یوسف القرضاوی,فتحالله گولن
https://iws.shahed.ac.ir/article_690.html
https://iws.shahed.ac.ir/article_690_65b9f53bec75d60f153df69ec777d185.pdf